پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، به مسائل اخلاقی و اجتماعی اهمیت ویژهای داده است. یکی از موضوعات مهمی که در این کتاب مورد تأکید قرار گرفته، دوستی و ارتباط با انسانهای نیک و صالح است. این موضوع به ویژه در زندگی روزمره افراد مؤمن میتواند نقش بسزایی در تربیت اخلاقی و پیشرفت معنوی ایفا کند. در این مقاله، به بررسی آیات مرتبط با دوستی با صالحان و نیکوکاران در قرآن و تأثیرات آن بر زندگی فردی و اجتماعی خواهیم پرداخت. قرآن کریم در آیه 28 سوره آل عمران، مؤمنان را به احتیاط و هوشیاری در انتخاب دوستان خود دعوت میکند. خداوند در این آیه به مؤمنان هشدار میدهد که با کسانی که خداوند و پیامبرش را انکار میکنند، دوستی نکنند. این نکته مهم است که دوستی با کسانی که از مسیر حق منحرف شدهاند، میتواند به سستی ایمان و دلسردی در عمل به دستورات الهی منجر شود. در واقع، دوستی با انسانهای غیرمؤمن و نیکوکار میتواند انسان را از مسیر درست رهنمون سازد و در برابر مشکلات و چالشهای زندگی کمک کند. آیه 70 سوره توبه نیز به همین موضوع اشاره دارد و تأکید میکند که محبت و دوستی باید در راه خدا باشد. این آیه تأکید میکند که اگر افراد میخواهند محبت کنند، این محبت باید از سر اخلاص و در راستای اهداف الهی باشد. این مفهوم به ما یادآوری میکند که دوستی با افراد مؤمن و نیکوکار نه تنها به فرد کمک میکند تا در مسیر درست حرکت کند، بلکه میتواند به او در پیشرفت و تکامل معنوی نیز کمک نماید. دوستی با انسانهای سادهزیست و نیکوکار، به انسان این امکان را میدهد که از تجارب و دانش آنها بهرهمند شود. زندگی هر فرد همچون جریانی پرخروش و پرچالش است و در این میان، وجود دوستان نیک میتواند چارهساز باشد. انسانها با یکدیگر تجربههای گرانبهایی را به اشتراک میگذارند و این تبادل میتواند به رشد فردی و همگانی منجر شود. چه بسا از طریق دوستی با انسانهای نیک، فرد با راهحلهای مفید و معناداری در مواجهه با مشکلات زندگی خود مواجه شود. در ادامه، باید به تأثیرات روحی و روانی دوستی با انسانهای نیکوکار نیز اشاره کرد. دوستی با نیکوکاران، تأثیر مستقیمی بر روحیه فرد خواهد داشت. وقتی که فرد در جمعی قرار میگیرد که اعضای آن تمام همت و تلاش خود را برای انجام کارهای نیک و خدمت به دیگران صرف میکنند، به طور ناخودآگاه تحت تأثیر این انرژی مثبت قرار میگیرد. این تأثیرات میتواند شامل افزایش اعتماد به نفس، امیدواری به زندگی و ایجاد انگیزه برای مشارکت در فعالیتهای مثبت اجتماعی باشد. ضرورت دوستی با انسانهای نیک همچنین در آموزههای دینی ما نیز قابل مشاهده است. نبی مکرم اسلام، پیامبر اکرم (ص)، نیز به دوستی با نیکوکاران و علمای دین تأکید کرده و فرمودند: "مردی که با اهل علم نشست میکند، او را بخوانید." این حدیث نشاندهندهی آن است که نشستن و ارتباط با افراد عالم و صالح میتواند انسان را به علم و معرفت نزدیکتر کند و او را در مسیر تعالی قرار دهد. به خوبی میدانیم که انسانها نه تنها در زندگی شخصی، بلکه در زندگی اجتماعی نیز به ارتباط با یکدیگر نیاز دارند. دوستی با افراد نیک میتواند به ایجاد محیطی پر از آرامش و امنیت منجر شود. چنین دوستیهایی میتوانند از بروز بسیاری از مشکلات اجتماعی پیشگیری کنند و جامعه را به سمت ترقی و پیشرفت هدایت نمایند. به عنوان مثال، در کشورهای اسلامی، شکلگیری گروههای دوستانهای از مؤمنان که به انجام کارهای نیک مشغولند، باعث تقویت اتحاد و همبستگی میشود. شکی نیست که زندگی اجتماعی ما بدون دوستیها و روابط انسانی ممکن است دچار خلأ و کمبود باشد. قرآن کریم بر این نکته تأکید دارد که خداوند انسانها را به سمت دوستی و روابط انسانی سوق میدهد. زمانی که افراد با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند و در دوستی، خیرخواهی و نیکی را در نظر دارند، در واقع به توصیههای الهی عمل میکنند و به سمت تحقق اهداف عالی انسانی نزدیک میشوند. از این رو، دوستی با افراد نیک و صالح به مثابه چراغی در تاریکیهای زندگی عمل میکند. این قابلیت در زمانهای مشکل و دشوار به انسان کمک میکند تا در مسیر درست گام بردارد و از خطا و انحراف دور بماند. دوستیهای سازنده و مثبت نه تنها بر زندگی فردی تأثیرات مؤثری دارند بلکه میتوانند جریانهای اجتماعی را به سمت اهداف والایی هدایت کنند. نتیجهگیری: دوستی با انسانهای نیک و صالح نه تنها به تقویت ارتباطات انسانی و اجتماعی کمک میکند، بلکه به رشد روحی و معنوی افراد نیز میانجامد. از طریق دوستیها، افراد میتوانند از تجربیات یکدیگر بهرهمند شوند، به رشد و تعالی معنوی دست یابند و در نهایت به تحقق اهداف الهی مشارکت نمایند. با مرور آیات قرآن و زندگی پیامبر اکرم (ص) میتوان به ارزش و اهمیت دوستیهای مبتنی بر صداقت، نیکوکاری و اخلاق پی برد و این سرمایههای اجتماعی را در مسیر پیشرفت جامعه به کار گرفت.
آیات مرتبط
لَا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ ۚ وَمَن يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْءٍ ۚ إِلَّا أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاةً ۚ وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ ۖ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ
مؤمنان نباید کافران را به دوستی بپذیرند و در غیر صورت از مؤمنان باشند. و کسی که چنین کند هیچ چیزی از خدا ندارد، مگر اینکه از آنان به طریقی جلوگیری کنید.
آل عمران : 28
أَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّهُ مَن يُحَادِدِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدًا فِيهَا ۖ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
آیا نمیدانند که هر کس با خدا و رسول او دشمنی کند، برای او آتش جهنم است که در آن جاودانه خواهد ماند و این همان پیروزی بزرگ است؟
توبه : 70
داستانی دلنشین
روزی، سه دوست با هم در حال گفتگو بودند و درباره تغییرات زندگیشان صحبت میکردند. یکی از آنها گفت: «من تصمیم گرفتم هر روز با افراد نیکو و مؤمن ارتباط داشته باشم.» دو دوستش با شنیدن این صحبت، متوجه شدند که دوستی با انسانهای شایسته میتواند زندگیشان را بهبود بخشد. از آن روز به بعد، آنها هر هفته با یکدیگر ملاقات کرده و در مورد آیات قرآن و روشهای خوب زندگی صحبت میکردند.