پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، همواره محور بحثهای دینی و اجتماعی در جوامع اسلامی بوده است. یکی از موضوعات کلیدی که در قرآن به آن پرداخته شده، مسئله برابری زن و مرد است. این موضوع نه تنها در دین اسلام، بلکه در اغلب جوامع بشری مورد توجه قرار گرفته و هنوز هم منبع بحث و بررسیهای عمیق است. در قرآن کریم، به شکلهای مختلف این مسئله بیان شده و به وضوح تأکید شده که هر دو جنس از نظر انسانی دارای کرامت و ارزش یکسانی هستند. به طور خاص، در سوره نساء، آیه 32 آمده است: "و لا تتمنوا ما فضّل الله به بعضکم علی بعض". این آیه به روشنی نشان میدهد که نباید به جستجوی برتری نژادی یا جنسی بپردازیم. در واقع، این آیه ما را به مسیر تعالی و پیشرفت فردی هدایت میکند و این نکته را خاطرنشان میسازد که برتری حقیقی در عمل نیک و تلاش برای خوب بودن نهفته است. علاوه بر این، در سوره آل عمران، آیه 195 آمده است: "فاستجاب لهم ربهم انی لا اضيع عمل عامل منکم من ذکر او انثی بعضکم من بعض". این آیه بخوبی نشان میدهد که خداوند به هر دو جنس، چه مرد و چه زن پاداش میدهد و در برابر اعمال نیک آنها پاسخگو است. به عبارت دیگر، در نظر خداوند هیچ کس به دلیل جنسیت خود محروم از پاداش نیست و این نکته اهمیت بسیار زیادی دارد. در قرآن، برابری زن و مرد نه تنها به شکل نظری بلکه در عمل نیز تأکید شده است. در زمینههای اجتماعی، اقتصادی و معنوی، زنان همانند مردان حق و مسئولیت دارند. برای نمونه، قرآن به زنان اجازه فعالیتهای اقتصادی را میدهد و به آنها به عنوان صاحبان مال و اموال احترام میگذارد. این نکته به وضوح در آیات مختلف قرآن قابل مشاهده است که زنان نه تنها موظف به انجام وظایف خانگی هستند، بلکه میتوانند در اقتصاد جامعه نیز مشارکت کنند. در سوره تحریم، آیه 6 آمده است: "یا أیها الذین آمنوا قوا أنفسکم و أهلکم نارا". این آیه به وضوح نشانهای از اهمیت نقش زنان در نهاد خانواده و جمعیت است. دعوت به فراهم کردن امنیت معنوی برای خانواده از سوی مردان و زنان، نشاندهنده جایگاه بالای زن در خانواده و اجتماع است. این مساله نشان میدهد که قرآن به زن به عنوان یک عنصر حیاتی در شرایط اجتماعی و خانوادگی نگاه میکند و او را در این راستا دارای حقوق و مسؤولیت میداند. در دین اسلام، زنان در برنامههای دینی و اجتماعی، همانند مردان قابل احترام و مورد حمایت هستند. فاطمه الزهرا (س)، دختر پیامبر اسلام، به عنوان یک الگوی تمام عیار برای زنان مسلمان شناخته میشود. او نه تنها در امور شخصی و خانوادگی بلکه در مسائل سیاسی و اجتماعی نیز نقش بسزایی داشت و نامش همواره در تاریخ اسلام جاودانه باقی مانده است. از سوی دیگر، در صورتیکه به تاریخ اسلام نگاهی بیندازیم، به وضوح میبینم که زنان در مراحل مختلف تاریخ اسلام و به ویژه در دورههای اولیه، نه تنها به عنوان سرپرست خانواده بلکه به عنوان مشارکتکنندگان فعال جامعه عمل کردهاند. بسیاری از زنان در زمان پیامبر اسلام (ص) و پس از آن، به عنوان دانشمندان، شاعرانی بزرگ و حتی رهبران سیاسی شناخته شدهاند و بدون شک جایگاه آنها در بین جامعه به عنوان جزئی تأثیرگذار در تاریخ اسلام به وضوح مشهود است. با بررسی آیات و سنن اسلامی، میتوان به این نتیجه رسید که قرآن برابری زن و مرد را به عنوان یک اصل کلیدی در اندیشه اسلامی مطرح میکند. این نگرش نه تنها از سوی سنتگرایان اسلامی بلکه از سوی متفکران معاصر نیز مورد تأکید قرار گرفته است. در دنیای امروز، در شرایطی که هنوز هم تبعیضهای جنسیتی در جوامع مختلف ادامه دارد، بازخوانی آیات قرآن و ارائه آن به عنوان الگویی برای برابری، میتواند تأثیرات مثبتی در رفع این تبعیضها داشته باشد. در نهایت، میتوان گفت که قرآن کریم با تأکید بر برابری زن و مرد، نه تنها به این مسئله به صورت نظری پرداخته، بلکه هنجارهای اجتماعی و اقتصادی را نیز معطوف به این اصل قرار داده است. این نگرش بایستی در جامعه اسلامی مورد توجه قرار گیرد و زنان باید به عنوان موجوداتی با حقوق و مسؤولیتهای برابر با مردان در تمامی جنبههای زندگی اجتماعی مطرح شوند. بنابراین، قرآن به صراحت به برابری حقوق زن و مرد تأکید میکند و از آنها میخواهد تا در راستای ارزشهای اخلاقی و معنوی تلاش کنند. این مسئله باید سرلوحه تمامی برنامهها و فعالیتهای اجتماعی قرار بگیرد تا همه افراد، صرفنظر از جنسیت خود، بتوانند در تحقق اهداف اجتماعی و فردی خود موفق شوند.
آیات مرتبط
وَلا تَتَمَنَّوا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ ۚ لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُوا ۖ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبْنَ ۗ وَاسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَالرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ ۖ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ
و نخواهید خواست آنچه را که خداوند برخی از شما را بر برخی دیگر برتری داده است. برای مردان سهمی است از آنچه که به دست آوردهاند و برای زنان هم سهمی است از آنچه که به دست آوردهاند. و به خدا و پیامبرش پاسخ دهید هنگامی که شما را دعوت میکنند به آنچه که زندگی میبخشد. و بدانید که خداوند میان انسان و قلبش حائل میشود و به سوی او خواهید گردید.
نساء : 32
فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ بَعْضُكُمْ مِّن بَعْضٍ ۖ فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِن دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
پس پروردگارشان به آنها پاسخ داد که «من هیچیک از اعمال کارکنان شما را چه مرد و چه زن تباه نمیسازم، برخی از شما از بعض دیگری هستند.» پس کسانی که هجرت کرده و از خانههایشان رانده و در راه من آزار دیدند و جنگیدند و کشته شدند، بیتردید گناهانشان را محو میکنم و آنها را در باغهایی که زیرشان نهرها روان است، داخل میکنم.
آل عمران : 195
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوْا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا ۖ وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَليها مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَّا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! خود و خانوادهتان را از آتش (دوزخ) حفظ کنید که آتشاش افراد و سنگها را میسوزاند و فرشتگانی سخت و نیرومند بر آنند که از فرمان خداوند سرپیچی نمیکنند و آنچه را که از آنها خواسته شده انجام میدهند.
تحریم : 6
داستانی دلنشین
روزی دخترکی به نام سحر در حال بازی با دوستانش بود. یکی از پسران به او گفت که به خاطر اینکه دختر است، نمیتواند به خوبی فوتبال بازی کند. سحر ناراحت شد و به خانه رفت. مادرش با شنیدن این موضوع، به او گفت که در قرآن آمده است که God همه انسانها را برابر خلق کرده و هیچ جنسیتی بر دیگری برتری ندارد. سحر با الهام از این آیات تصمیم گرفت که تمام تلاشش را برای یادگیری فوتبال انجام دهد و به همه نشان دهد که دختران هم میتوانند عالی بازی کنند. چند ماه بعد، او در یک مسابقه شرکت کرد و توانست تیمش را پیروز کند. این پیروزی نه تنها برای سحر بلکه برای همه دختران نشانهای از قدرت و برابری جنسیتی بود.