پاسخ قرآن
در قرآن کریم، همواره به نکات و توصیههایی درباره رفتار با دیگران تأکید شده است. این کتاب آسمانی، به عنوان مرجعی برای زندگی مسلمانان، راهنماییهای ارزشمندی را در زمینه تعاملات انسانی ارائه میدهد. رفتار با دیگران یک موضوع حساس و اثرگذار در زندگی اجتماعی انسانهاست و به همین دلیل خداوند در آیات مختلف قرآن، به اهمیت ادب، احترام و محبت در ارتباطات اشاره کرده است. یکی از مهمترین نکات برای جلوگیری از شکستن دل دیگران، رعایت ادب و احترام است. این نکته نهتنها در قرآن بلکه در بسیاری از روایات اسلامی نیز تأکید شده است. ادب یکی از ویژگیهای بارز انسانهای مومن و با تقواست و بهعنوان یکی از زیباترین فضایل اخلاقی شناخته میشود. در سوره یوسف، داستانی زیبا درباره رفتار برادران یوسف و خود یوسف به تصویر کشیده شده است. برادران یوسف، پس از مدتها دوری و جدایی از او، به سراغ او میروند. جالب اینجاست که یوسف به رغم تمام درد و رنجهایی که از آنها کشیده بود، با مهربانی و مماشات با آنها رفتار میکند و دلهای آنها را نمیشکند. این عمل یوسف نشاندهنده آن است که حتی در شرایط دشوار و بغرنج، میتوان با فرهنگی بالا و ادب به تعامل با دیگران پرداخت. در واقع، رفتار یوسف درس بزرگی برای ما دارد که در سختترین شرایط نیز میتوانیم انسانیت و محبت را فراموش نکنیم. همچنین، خداوند در سوره حجرات، آیه 12 به مسلمانان توصیه میکند که از بسیاری از گمانها بپرهیزند و یادآور میشود که بعضی از این گمانها میتواند گناه باشد. در این آیه به موضوع غیبت نیز اشاره شده است. خداوند میفرماید: "آیا یکی از شما دوست دارد که گوشتی برادر خویش را بخورد؟" این آیه به طور واضح نشاندهنده اهمیت احترام به دیگران و پرهیز از سخنان ناپسند و آسیبزننده است. همینطور، نشان میدهد که قضاوت بیمورد درباره دیگران و صحبت در مورد عیوب آنها میتواند به روابط اجتماعی آسیبهای جبرانناپذیری بزند. علاوه بر این، داشتن گفتوگوهای محبتآمیز و دلنشین با دیگران یکی از محورهای اساسی در آیات قرآن است. در سوره فرقان آیه 63، خداوند بندگانش را به عنوان کسانی توصیف میکند که با وقار راه میروند و وقتی با جاهلان صحبت میکنند، به نیکی پاسخ میدهند. این آیه شایستگی محبت و مهربانی را نشان میدهد که در رفتار روزمره انسانها باید نمود داشته باشد. پیام این آیه آن است که انسانها باید در برخورد با دیگران، به ویژه افرادی که با آنها مخالفت میکنند یا نگاههای منفی دارند، با صبر و مدارا واکنش نشان دهند. از منظر روانشناسی، رفتارهای ما با دیگران میتواند تأثیرات عمیق و ماندگاری در زندگی آنها برجای بگذارد. هر کلمه و عمل ما میتواند لبخندی بر لبان دیگران بیفزاید یا برعکس، آنان را آزردهخاطر کند. بنابراین، بزرگترین توصیهای که قرآن و آموزههای دینی به ما میدهند این است که همواره با دیگران با محبت و بزرگواری رفتار کنیم. این رفتار نهتنها بر روابط فردی تاثیر مثبت دارد، بلکه میتواند به تقویت روابط اجتماعی در جامعه نیز منجر شود. در دنیای مدرن امروز، که بسیاری از افراد دچار استرس و فشارهای روانی هستند، رفتارهای محبتآمیز میتواند به عنوان یک چراغ امید در زندگی دیگران عمل کند. هنگامی که انسانها به یکدیگر احترام میگذارند و از قضاوت بیمورد دوری میکنند، زمینهای برای ایجاد ارتباطات مثبت و پایدار فراهم میشود. وقتی ما با دیگران با ادب و احترام رفتار میکنیم، آنها نیز تمایل بیشتری برای انعکاس همین رفتارها نسبت به ما دارند. نتیجهگیری اینکه، قرآن کریم همواره انسانها را به محبت، ادب و احترام در روابط انسانی دعوت کرده است. این آموزهها به ما یادآوری میکند که اخلاق و رفتار ما با دیگران، میتواند زندگی آنها را متحول کند. بنابراین، با بهرهگیری از این نکات و آموزههای الهی، سعی کنیم تا در رفتار و گفتار خود، الگوی مناسبی برای دیگران باشیم و دلهای یکدیگر را نشکنیم. با این نگرش، میتوانیم به یک زندگی شاداب و معنادار دست یابیم.
آیات مرتبط
قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ
گفتند: ای پدر ما، برای ما از خدا آمرزش بخواه؛ که ما قطعاً از گناهکاران بودهایم.
یوسف : 58
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری از گمانها بپرهیزید؛ که بعضی از گمانها گناه است و همچنین، یکدیگر را غیبت نکنید! آیا یکی از شما دوست دارد که گوشتی برادر خویش را بخورد؟
حجرات : 12
وَعِبَادُ الرَّحْمَـٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا
و بندگان رحمان، آنانند که بر زمین با خضوع و آرامی راه میروند و وقتی جاهلان به آنان میگویند، با مهربانی سخن میگویند.
فرقان : 63
داستانی دلنشین
روزی مردی به بازار رفت و در حین خرید متوجه شد که کسی دارد بر او غیبت میکند. او به یاد آیات قرآن افتاد و تصمیم گرفت به آرامی و ادب با آن شخص صحبت کند. او با لحنی نرم گفت: "من دوست دارم با شما دربارهٔ برخی مسائل صحبت کنم، وقتی که ما به یکدیگر احترام نگذاریم، به هم آسیب میزنیم." بعد از این صحبت، مرد متوجه شد که باید رفتارش را تغییر دهد و این امر نه تنها باعث آرامش دیگران میشود بلکه خودش نیز احساس راحتی بیشتری میکند.