پاسخ قرآن
در قرآن کریم، سفارشات بسیاری برای داشتن قلبی مهربانتر و رفتار نیکو با دیگران وجود دارد. این نوشته به بررسی برخی از این آیات و تأثیر آنها بر روابط انسانی میپردازد. خداوند در سوره آل عمران آیه 159 فرمودهاند: "پس به برکت رحمتی از جانب خداوند، با آنان نرمخو شدی و اگر تو در قلبت تندخو بودی، از گرد تو پراکنده میشدند." این آیه نشاندهنده اهمیت نرمخویی و مهربانی در زندگی اجتماعی ماست. بر اساس این آیه، اگر انسان دارای قلبی تندخو باشد، نمیتواند روابط سالم و معناداری با دیگران برقرار کند و در نتیجه، از جمع و همنشینی با دیگران دور خواهد شد. به عبارت دیگر، نرمخویی و مهربانی به نوعی قدرت جذب دیگران است. در زندگی روزمره، اگر بتوانیم با دیگران با طرز تفکر مثبت و مهربانانه برخورد کنیم، نه تنها خودمان احساس رضایت میکنیم بلکه میتوانیم به حفظ و تقویت روابط انسانی کمک کنیم. در سوره فصلت آیه 34، آمده است: "و نیکویی و بدی را با هم یکسان نبینید. با آنچه نیکوست، پاسخ دهید!" این آیه به ما میآموزد که در برابر بدیها و ناپسندیها، نباید خشم و تندی را انتخاب کنیم. به جای آن، با نیکویی پاسخ دهیم. این روش برخورد نه تنها موجب میشود که ما خودمان دچار استرس و تندی نشویم، بلکه میتواند دیگران را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در واقع، با مهربانی و نیکی میتوانیم بدی و ناپسندی را به نیکی تبدیل کنیم. زمانی که کسی با ما بدرفتاری میکند، اگر ما یاد بگیریم با نیکی پاسخ بدهیم، نه تنها پاسخ به بدیِ او را تکرار نکردهایم، بلکه ممکن است او را به تفکر کردن و اصلاح رفتارهایش ترغیب کنیم. همچنین، در سوره نحل آیه 125، خداوند فرمودهاند: "با حکمت و اندرز نیکو، مردم را به راه پروردگارت دعوت کن." این آیه، اهمیت حکمت و ادب در دعوت به دین را نشان میدهد. دعوت به دین و انتقال پیامهای الهی فقط با نرمخویی و رفتار نیکو ممکن است. اگر شخصی بخواهد دیگران را به راه راست هدایت کند، باید طرز برخورد او با آنان مؤثر و مثبت باشد. برخورد نیکو میتواند قلبها را نرم کند و موجب شود که افراد با میل و رغبت بیشتری به تعالیم دینی گوش دهند و آن را بپذیرند. به تمام این آیات توجه کنیم، میتوانیم درک عمیقتری از ضرورت نرمخویی و رفتار نیکو در زندگی اجتماعی داشته باشیم. مهربانی و نرمخویی نه تنها به وحدت و همبستگی در جامعه کمک میکند، بلکه باعث میشود جامعهای پر از محبت و صلح شکل بگیرد. در دنیای امروز، که حوادث و چالشهای اجتماعی و اقتصادی به افزایش نارضایتی و تنشها منجر شدهاند، نیاز به احترام و محبت به یکدیگر بیش از گذشته احساس میشود. اگر هر فردی بهجای تندخوئی و قهر، با محبت، صبر و نیکی رفتار کند، میتواند نقشی مؤثر در کاهش تنشها حتی در سطح کلان اجتماعی ایفا کند. در نهایت، این آیات ما را به این حقیقت متوجه میشوند که مهربانی و نرمخو بودن راهی برای تعاملات انسانی موفق و مؤثر است. از این رو، ما باید سعی کنیم هر روز در زندگیمان جایگاه مهربانی را ارتقا دهیم و دیگران را به رفتار نیکو و اخلاق اسلامی دعوت کنیم. با تقویت این ویژگیها در خود، میتوانیم به یک جامعهای صلحآمیزتر و الهیتر دست یابیم. بر این اساس، نه تنها برای خود روحی سالم و شاداب خواهیم داشت، بلکه به دیگران نیز محبت و آرامش خواهیم بخشید. پس این مهم را فراموش نکنیم که با یاد خداوند و رفتار نیکو، میتوانیم دنیایی معناگرا و پر از عشق بسازیم.
آیات مرتبط
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّـهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّـهِ ۗ إِنَّ اللَّـهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ
پس به برکت رحمت خداوند، با آنان نرمخو شدی و اگر تو در قلبت تندخو بودی، از گرد تو پراکنده میشدند. پس از آنان درگذری و برایشان مغفرت بخواه و در کارها با آنان مشورت کن. پس چون عزم کردی، بر خدا توکل کن؛ که خداوند متوکلان را دوست دارد.
آل عمران : 159
وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَالْسَّيِّئَةُ إِدْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۖ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ
و نیکویی و بدی را با هم یکسان نبینید. با آنچه نیکوست، پاسخ دهید! آنگاه که میان شما و کسی که دشمنی دارد مانند دوستی صمیمی خواهد شد.
فصلت : 34
ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ ۖ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ
به راه پروردگارت با حکمت و اندرز نیکو دعوت کن و با آنان به شیوهای که بهتر است جدل کن. بیشک پروردگار تو به کسی که از راهش گمراه شده، داناتر است و او به هدایتیافتگان داناتر است.
نحل : 125
داستانی دلنشین
روزی روزگاری در یک روستای زیبا، شخصی به نام حسن زندگی میکرد. حسن همیشه به دیگران کمک میکرد و قلبی مهربان داشت. او هر روز بعد از نماز، دعا میکرد تا خداوند برکت رحمتش را بر قلبش نازل کند. به دنبال این دعاها، حسن توانست حتی به دشمنانش نیز محبت کند و با نیکی به آنها پاسخ دهد. آثار مهربانیاش به سرعت در روستا شایع شد و همانطور که او قلبش را با دعا و نیکی پر کرده بود، مردم نیز به او نزدیکتر شدند و روستایشان به یک مکان شاد و دوستداشتنی تبدیل شد.