چگونه می‌توان به دیگران کمک کرد بدون آنکه خودخواهانه باشد؟

مقدمه در قرآن کریم، مفهوم نوع دوستی و کمک به دیگران به‌عنوان یکی از اصول بنیادین اخلاق و رفتار انسانی بارها و بارها مورد تأکید قرار گرفته است. قرآن نه‌تنها به مردم دعوت به نیکی و احسان کرده بلکه به آن‌ها می‌آموزد که چگونه با یکدیگر رفتار و تعامل کنند. زندگی اجتماعی انسان‌ها بدون کمک به یکدیگر و ایجاد روابط مثبت و سازنده، ممکن نخواهد بود. در این مقاله، به بررسی چند آیه از قرآن درباره نوع‌دوستی و کمک به دیگران می‌پردازیم. آیه 82 سوره آل عمران یکی از آیات برجسته‌ای که در این زمینه وجود دارد، آیه 82 سوره آل عمران است که می‌گوید: "لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ". این آیه به‌روشنی بیان می‌کند که برای رسیدن به نیکوکاری و احسان، باید از آنچه که خودمان دوست داریم انفاق کنیم. این اصول بیانگر این است که تعهد به خدمت به دیگران باید از عمیق‌ترین و ذاتی‌ترین احساسات ما نشأت بگیرد. انفاق از آنچه که عزیز و دوست داریم، به معنای واقعی کلمه نشانه‌ای از نوع‌دوستی و علاقه ما به دیگران است. انفاق و محبت میزان محبت و نوع‌دوستی ما به دیگران به‌نوعی به این بستگی دارد که آیا ما آمادگی داریم تا از دارایی‌ها، زمان و حتی احساسات خود بگذریم. کمک به دیگران می‌تواند شامل وقت گذاشتن، دعا کردن برای آنان و ارائه مشاوره باشد. در واقع، نوع‌دوستی در دنیا به صورت‌های مختلفی تعریف می‌شود و هر کدام از ما می‌توانیم به طریقی به دیگران یاری رسانیم. این آیه تأکید می‌کند که کمک به دیگران باید از چیزهایی باشد که برای خود ما دوست‌داشتنی است، چرا که این نوع از انفاق، موجب خالص‌تر شدن نیت و ارتقاء روح انسان می‌شود. آیه 20 سوره مزمل در سوره مزمل، آیه 20، خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد که جمعی از بندگان خالصش را که به عبادت و نیکی مشغول هستند، ترغیب و تشویق کند تا در عمل به نیکی و خیر رسانی به یکدیگر بشتابند. این حکم الهی نشان‌دهنده‌ی اهمیت تعامل مثبت و ارتقاء یکدیگر در راه نیکی است. مسئولیت ما به‌عنوان مسلمانان تنها به خودمان ختم نمی‌شود، بلکه باید در کنار یکدیگر برای خدمت به جامعه و بشریت بکوشیم. در این آیه، شتاب‌دهی به بندگان در عمل نیکی، به‌وضوح نشان‌دهنده تعهد الهی به نوع‌دوستی و انسانیت است. حکم به احسان و عدالت سوره نحل آیه 90 نیز از دیگر آیات مهم قرآن است که به عدالت و احسان اشاره دارد. در این آیه خداوند به انسان‌ها فرمان می‌دهد که به یکدیگر کمک کنند و از خودخواهی دوری کنند: "إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَ إِذَا حَكَمْتُمْ أَن تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ". این آیه نه‌تنها بر مفهوم کمک به دیگران تأکید دارد، بلکه بر ضرورت احسان و رعایت عدالت نیز اشاره دارد. در حقیقت، خداوند در این آیه انسان‌ها را به افزایش همدلی و همکاری ترغیب می‌کند. هر اقدام نیک و صادقانه‌ای می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد یک جامعه‌ی سالم و متعهد باشد. نیت خالصانه و تعامل مثبت کمک به دیگران بدون خودخواهی، نیازمند نیت خالصانه، درک صحیح از نیازهای دیگران و تعامل مثبت و معنادار با آن‌هاست. در واقع، نیت ما در انجام کارهای نیک و کمک به دیگران باید بر پایه رضایت و خشنودی خداوند باشد. اگر بخواهیم هر عمل نیکی که انجام می‌دهیم به‌عنوان نمادی از نوع‌دوستی و انسانیت در نظر گرفته شود، مهم است که از خودخواهی دوری کنیم و به نیت خدمت به دیگران در زندگی روزمره‌امان نگاه کنیم. نتیجه‌گیری قرآن کریم با تشویق به نوع‌دوستی و کمک به دیگران، اساس و بنیان‌های جامعه را تقویت می‌کند. نوع‌دوستی نه‌تنها موجب نیکوکاری در روابط انسانی می‌شود، بلکه به ارتقاء روح انسان و ارتباط معنوی‌اش با خداوند نیز کمک می‌کند. با توجه به آیات مختلف قرآن، می‌توان نتیجه گرفت که انفاق و کمک به دیگران، نه‌تنها یک وظیفه انسانی است، بلکه یکی از ارکان عبودیت و نعمت‌های الهی نیز به حساب می‌آید. افزایش همدلی و compassion می‌تواند به ترویج یک فرهنگ بر پایه محبت و احترام در جامعه کمک کند و در نهایت، به نزدیک‌تر شدن به خداوند نیز منجر شود.