پاسخ قرآن
قرآن کریم، به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، در مجموعه آیات و آموزههای خود، همواره بر اصول انصاف و عدالت تأکید نموده و لزوم مقابله با ظلم و ستم را بهوضوح بیان کرده است. این اصل اساسی در زندگی فردی و اجتماعی انسانها از منظر قرآن بسیار اهمیت دارد و بهعنوان زیربنای رفتارهای اخلاقی و انسانی مطرح میشود. در آیات مختلف قرآن، خداوند بارها به مسئله عدالت اشاره کرده و مؤمنان را به برقراری آن دعوت میکند. در سوره نساء، آیه 135، خداوند بهها حکم میدهد: "ای کسانی که ایمان آوردهاید! به عدالت شهادت دهید، هرچند به ضرر خودتان یا والدین و اقوام باشد." این آیه نشاندهنده لزوم ایستادگی در برابر ظلم در هر شرایطی است. همچنانکه میبینیم، عدالت در این آیه به هیچ وجه به نفع فردی محدود نمیشود بلکه افراد را ملزم به نشان دادن حقیقت و ظلمستیزی میکند، حتی اگر به نفع نزدیکترین افراد آنها نباشد. از این منظر، قرآن ما را به تفکر و توجه عمیق نسبت به حقوق دیگران میطلبد و این مهم در راستای ایجاد یک جامعه سالم و عادلانه است. در سوره مائده، آیه 8، خداوند مجدداً مؤمنان را دستور میدهد که "به عدالت رفتار کنید، چرا که این نزدیکترین مسیر به تقوی است." این فراخوانی به عدالت، نه تنها در سطح فردی، بلکه در سطح اجتماعی نیز مؤکد است و افراد را به مبارزه با هر نوع ظلم و ستم تشویق میکند. این آیه شخصیت فرد مؤمن را در مقام یک مدافع عدالت تجسم میبخشد و به او یادآوری میکند که نزدیکترین راه به تقوی و خداشناسی، رعایت انصاف و عدالت در تمام ابعاد زندگی است. از دیگر آیات مهم در زمینه مقابله با ظلم، میتوان به آیه 194 سوره بقره اشاره کرد که در آن خداوند میفرماید: "و تجاوز نکنید، چرا که خداوند تجاوزگران را دوست ندارد." در این آیه تذکر به پرهیز از ظلم از سوی خداوند بیانگر این است که هر انسان موظف است از ظلم به دیگران بپرهیزد. این پیام در واقع دعوت به همکاری همگانی و تلاش برای برقراری عدالت و جلوگیری از بروز ظلم در هر سطحی است. نکته جالب این است که آموزههای قرآن تنها معطوف به بعد فردی و شخصی نیست، بلکه در زمینههای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز تعالیم عمیقی ارائه میدهد. قرآن مسلمانان را به عنوان یک جامعه مرتبط با هم، مسؤول و متعهد به یکدیگر معرفی میکند. این ارتباط اجتماعی بر مبنای انصاف و عدالت استوار است و به همین دلیل، برقراری عدالت در جامعه میتواند به آسیبدیدگان در هر سطحی کمک کند. کلام خداوند در قرآن به یک غایت روشن منتج میشود: زمینهسازی برای برقراری یک جامعه عادلانه و انسانی. در این راستا، امامان و رهبران مسلمان باید نه تنها خود به انصاف و عدالت پایبند باشند، بلکه باید با روشنگری و آگاهسازی دیگران نیز، به دنبال قدمهای مؤثری در راستای تحقق عدالت اجتماعی باشند. عدالت بهعنوان یک اصل بنیادی در تربیت اجتماعی همواره میتواند مؤثر باشد. پرورش نسلهایی با روحیه عدالتطلبی از مفاهیمی است که قرآن بر آن تأکید دارد. بنابراین، باید برای تقویت فرهنگ عدالت در جامعه، برنامههای آموزشی و همایشهایی سازماندهی کرد که در آنها به نوجوانان و جوانان روشهای صحیح ایستادگی در برابر ناعدالتی و ظلم را آموزش دهند. از دیگر موضوعاتی که میتوان به آن اشاره کرد، تأکید بر کرامت و ارزش هر فرد در قرآن است. قرآن مجید در دفاع از حیثیت انسان بهعنوان مخلوقی با کرامت و ارزش، ندا در میآورد که انسان بهتبع خلقتش باید به ارزشهای انسانی پایبند باشد و در برابر ظلم و ستم از خود عکسالعمل مناسبی نشان دهد. نتیجهگیری از آموزههای قرآن کریم نشاندهنده آن است که برقراری عدالت و مقابله با ظلم نه تنها یک مسؤولیت فردی بلکه یک وظیفه اجتماعی است. پیروی از دستورات الهی و عدالتطلبی در برابر ظلم، میتواند جامعه را به سوی رشد و شکوفایی سوق دهد و زمینههای نجات انسانها را از انحرافات و فسادهای اجتماعی فراهم کند. در نهایت، باید کوشش کنیم تا با درک عمیق از آموزههای قرآن کریم، روحیه عدالتطلبی را در همه ابعاد زندگی خود تقویت کنیم و همواره در برابر ظلم و ناعدالتی بایستیم.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، به عدالت شهادت دهید، هرچند به ضرر خودتان یا والدین و اقوام باشد.
نساء : 135
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! به عدالت رفتار کنید، چرا که این نزدیکترین مسیر به تقوی است.
مائده : 8
وَلَا تَعْتَدُوا ۖ إِنَّ اللَّـهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ
و تجاوز نکنید، چرا که خداوند تجاوزگران را دوست ندارد.
بقره : 194
داستانی دلنشین
روزی، مردی به نام حسن تصمیم گرفت که به محلههای حاشیهای برود و به نیازمندان کمک کند. او بعد از مدت کوتاهی متوجه شد که بسیاری از افراد در آنجا تحت ظلم قرار دارند. حسن با الهام از آیات قرآن، تلاش کرد تا با انداختن صدای خود به گوش مسؤولان، به نوعی از این ظلمها جلوگیری کند. او به تدریج توانست جمع بزرگی از مردم را گرد هم آورد و برای عدالت و برابری به پا خیزد.