چطور بدون قضاوت راهنمایی کنیم؟

کلام Allah در قرآن کریم به آموزش و پرورش روح و روان انسان‌ها توجه ویژه‌ای دارد. این کلام آسمانی به ما می‌آموزد که چگونه باید با یکدیگر رفتار کنیم و به خصوص در زمینه راهنمایی و نصیحت، چه رویکردی را اتخاذ کنیم. یکی از اصول اساسی که در قرآن کریم به آن تأکید شده است، پرهیز از قضاوت و انتقاد در فرآیند راهنمایی دیگران است. به‌ویژه در سوره نحل آیه 125، خداوند به مؤمنان توصیه می‌کند که با حکمت و اندرز نیکو، مردم را به سوی خود دعوت کنند. این آیه به ما یادآوری می‌کند که در هنگام تلاش برای هدایت دیگران، باید روش‌های مناسبی را انتخاب کنیم که در آن قضاوت، انتقاد و قضاوت‌های نادرست وجود نداشته باشد. در واقع، راهنمایی که بر اساس عشق و محبت بنا شده باشد، تأثیراتی عمیق و مثبت در زندگی افراد دارد. وقتی ما به کسی نصیحت می‌کنیم، باید به احساسات و تجربیات او احترام بگذاریم و سعی کنیم به جای اینکه قضاوت کنیم، صرفاً به عنوان یک گوش شنوا در کنار او باشیم. این مسأله به ما یادآوری می‌کند که هر فردی دنیا و تجربیات خود را دارد و نباید به سادگی از آن گذشت. در قرآن کریم، در سوره حجرات آیه 12 به شکل واضح‌تری به این موضوع پرداخته شده است. خداوند به مؤمنان می‌فرماید: "ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از زیادتی در فکری که دیگران دارند خودداری کنید، زیرا برخی از گمان‌ها گناه است." این آیه به ما یادآوری می‌کند که قضاوت و گمانه‌زنی در مورد دیگران نه تنها می‌تواند روابط ما را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه می‌تواند پایه‌گذار سازش و آرامش در زندگی اجتماعی‌مان باشد. در واقع، پرهیز از قضاوت و سخن از روی حسن نیت، می‌تواند باعث ایجاد فضای صلح‌آمیز و همزیستی در بین انسان‌ها شود. سوره آل عمران آیه 134 نیز به شناخت و تسلط بر احساسات اشاره دارد. در این آیه، خداوند از مؤمنان می‌خواهد که نسبت به کسانی که به آنها ظلم کرده‌اند، با زبان نرم و دلنشین پاسخ دهند. این نکته به حائز اهمیت است که حتی وقتی دیگران ما را آزار می‌دهند، نباید با کودکی و تنفر پاسخ دهیم. بلکه باید با عشق و همدلی به آنها دیدگاه کنیم و نسبت به رفتارها و شرایط خود متعهد باشیم. به این ترتیب، قرآن به ما می‌آموزد که حتی در زمان‌های سخت و دشوار نیز باید با عشق و بدون قضاوت به دیگران کمک کنیم. فهم و ادراک احساسات دیگران یکی از مفاهیم کلیدی در هنر راهنمایی و مشاوره به شمار می‌رود. اگر ما قادر باشیم که به دقت به آنچه شخص مقابل می‌گوید گوش دهیم و تجارب او را درک کنیم، می‌توانیم به طور مؤثری به او کمک کنیم. بر اساس قرآن، سخن گفتن با کلام نرم و محبت‌آمیز نشان‌دهنده عمق احساس ما نسبت به دیگران است و به ما امکان می‌دهد تا تأثیر مثبتی بر زندگی افراد داشته باشیم. به‌علاوه، قرآن کریم به ما آموزش می‌دهد که در فرآیند راهنمایی، اعمال ما باید همسان با کلمات‌مان باشد. به عبارت دیگر، تنها صحبت کردن درباره محبت و مهر کافی نیست بلکه لازم است که این احساسات را عملی نیز کنیم. با این وجود، به یاد داشته باشیم که راهنمایی ما باید بر اساس توجه و احترام به دیگران باشد. قضاوت‌هایی که معمولاً از سوی انسان‌ها شکل می‌گیرد، می‌تواند به تخریب روابط و از بین رفتن اعتماد در میان افراد منجر شود. اما با سرلوحه قرار دادن احترام و همدردی، می‌توانیم روابطی سرشار از محبت و انس ایجاد کنیم. چگونه می‌توانیم این اصول را در زندگی روزمره خود به کار ببندیم؟ اولین قدم، آموختن هنر گوش دادن است. ما باید یاد بگیریم که به حرف‌ها و احساسات دیگران با دقت گوش کنیم و از قضاوت‌های سریع خودداری کنیم. این امر نه تنها به ما کمک می‌کند تا نیازهای دیگران را درک کنیم، بلکه می‌تواند ما را به عنوان فردی که قابل اعتماد است، معرفی کند. دوم، صداقت و شفافیت در ارتباطات عاملی دیگر برای ارتباط مؤثر است. هرچه ما در گفتگوها و نصیحت‌های خود صادق‌تر باشیم، احتمال اینکه دیگران به ما گوش دهند نیز بیشتر خواهد بود. دیگران خواهند دید که ما واقعاً به خوب بودن آن‌ها اهمیت می‌دهیم و این موضوع می‌تواند ارتباطات ما را تقویت کند. در نهایت، آموختن و تمرین همدلی، ساختارهای عاطفی قوی‌تری را در روابط انسانی ایجاد می‌کند. بر اساس آموزش‌های قرآن، پرورش این صفات در خود و دیگران می‌تواند منجر به بهبود کلی کیفیت زندگی و روابط ما شود. با نگاهی جامع به آیات قرآن، می‌بینیم که در مسیر زندگی، راه‌های زیادی برای راهنمایی و حمایت از یکدیگر وجود دارد. ما باید دائماً در تلاش باشیم که به یادگیری و بهبود فردی خود ادامه دهیم و اصولی که قرآن به ما یاد می‌دهد را در روابط خود با دیگران به کار بندیم. با عمل به این اصول، می‌توانیم به جامعه‌ای بهتر و محبت‌آمیزتر دست یابیم.