پاسخ قرآن
تواضع در قرآن کریم یکی از ویژگیهای برجسته و مهم انسان مؤمن است. این صفت باید در تمامی ابعاد زندگی انسان مؤمن نفوذ کند و بهخصوص در زمانهایی که حق با اوست، باید به طریقی نمایان شود که نشانی از فروتنی و ادب او باشد. قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، به این موضوع اهمیت فراوانی داده و در آیات مختلف به بیان آن پرداخته است. سوره لقمان، آیه 18، به وضوح به انسانها یادآوری میکند که نباید در زمین به خود مغرور شوند. در این آیه، خداوند به ما میگوید که هیچ چیزی جز او بزرگ و باعظمت نیست و بنابراین باید در برابر دیگران تواضع کنیم. اگرچه ممکن است حق با ما باشد، اما این حق از آن خداوند است و ما تنها وسیلهای برای بیان و انتقال آن هستیم. به همین دلیل، بایستی در مقابل دیگران به احترام و نرمخویی بپردازیم تا خود را از غرور و خودبزرگبینی دور نگاه داریم. در سوره فرقان، آیه 63 نیز به مؤمنان توصیه شده است که بندگان رحمان، آلتی نرم و آرام در زمین هستند. این ویژگی به خوبی نمایانگر این است که یک مؤمن واقعی کسی است که با تواضع و آرامش در مسیر زندگی حرکت میکند و برتری خود را نه در فخرفروشی و ستیزهجویی، بلکه در آرامش و محبت به دیگران میسازد. در واقع، تواضع در رفتار و گفتار میتواند به عنوان یک عامل مهم در ایجاد روابط مثبت و محبتآمیز میان انسانها عمل کند. ضمن تأمل روی آیات قرآن، میتوان به این نتیجه رسید که تواضع در زندگی روزمره نقش اساسی دارد. به عنوان مثال، اگر ما در زمانهایی که حق با ماست، تواضع کنیم، نه تنها از خود غرور دور میشویم بلکه محیطی مملو از محبت و آرامش را نیز ایجاد خواهیم کرد. این نوع از رفتارها سبب میشود دیگران نیز به ما احترام بگذارند و رابطههای مثبت و سازندهای برقرار شود. بدین ترتیب، تواضع به عنوان یک رویکرد اخلاقی در زندگی مؤمنان میتواند در ترویج دوستی و وحدت در جامعه ما مؤثر واقع شود. در سوره حجرات، آیه 11، به وضوح ذکر شده است که هیچ قومی نباید قومی دیگر را استهزا کند. این آیه به ما یادآوری میکند که تواضع در رفتار با دیگران میتواند به عنوان عاملی برای وحدت و همدلی عمل کند. لذا، باید به یاد داشته باشیم که تواضع تنها یک صفت فردی نیست، بلکه میتواند به عنوان یک عامل کلیدی در بهبود و پایداری روابط اجتماعی عمل کند. در دنیای امروز که بسیاری از روابط تحت تأثیر غرور، خودخواهی و فخرفروشی قرار دارد، تواضع میتواند همچون دارویی مؤثر در ایجاد همبستگی و دوستی عمل کند. این صفت عالی، به ما کمک میکند تا احساس همدلی و نزدیکی به یکدیگر را تجربه کنیم و در نتیجه، یک جامعه سالم و پرمحبت را فراهم آوریم. به همین صورت، برای حفظ تواضع در زمانهای حساس و تعیینکننده باید در نظر بگیریم، که حق هیچگاه از آن ما نیست، بلکه از آن خداوند است. ما تنها دست به این حق برده و از آن بهره میبریم. به همین دلیل، مهم است که در اعمال و رفتار خود همواره به یاد داشته باشیم که باید صفت تواضع را در درون خود پرورش دهیم و به عنوان افرادی مؤمن و اخلاقمدار زندگی کنیم. در نهایت، تواضع نهتنها به ما کمک میکند که از غرور و خودبزرگ بینی دور شویم، بلکه به ایجاد فضایی پر از محبت و آرامش در محیط پیرامونمان کمک میکند. ذکر این آیات و توجه به آنها به ما یادآوری میکند که تواضع با هرگونه بزرگمنشی و خودبرتربینی ناسازگار است و باید به عنوان یک اصل مهم در زندگی روزمرهمان مورد توجه قرار گیرد. بنابراین، با تلاش در جهت پرورش این صفت در خود و تعامل نیکو با دیگران، میتوانیم به عنوان افرادی مومن، اخلاقمدار و محترم در جامعه خود شناخته شویم.
آیات مرتبط
وَلا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا ۖ إِنَّكَ لَن تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَن تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا
و در زمین به طور مغرورانه قدم مگذار؛ زیرا تو هرگز زمین را نخواهی شکافت و هرگز به ارتفاع کوهها نخواهی رسید.
لقمان : 18
وَعِبَادُ الرَّحْمَـٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا ۖ وَإِذَا خَاطَبَهُمُ ٱلْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَـٰمًۭا
و بندگان رحمان کسانی هستند که با آرامی بر زمین راه میروند و هرگاه جاهلان با آنها سخن بگویند، با سلام پاسخ میدهند.
فرقان : 63
يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍۢ عَسَىٓ أَن يَكُونُوا۟ خَيْرًۭا مِّنْهُمْ ۖ وَلَا تَسْبِبُوا۟ أَنفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا۟ بِٱلْأَلْقَابِ ۚ بِئْسَ ٱسْمُ ٱلْفُسُوقُ بَعْدَ ٱلْإِيمَـٰنِ ۚ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُو۟لَـٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّـٰلِمُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! گروهی باید از گروهی دیگر عیبجویی نکند؛ شاید آنها بهتر از آنها باشند. و یکدیگر را با القاب نخوانید. بد نامی بعد از ایمان بسیار بد است و هرکس توبه نکند، او از ستمکاران است.
حجرات : 11
داستانی دلنشین
در روزگاری، دو دوست به نامهای علی و حسن زندگی میکردند. یک روز، در مورد موضوعی اختلاف نظر داشتند. علی مطمئن بود که حق با اوست و میخواست این موضوع را به کرات تکرار کند. اما حسن به او گفت: "برادرم، حتی اگر حق با تو باشد، میبینی چه طور با این رفتار دیگران را از خود دور میکنی؟" علی به یاد آیات قرآن افتاد و تصمیم گرفت به تواضع نزدیکتر شود. او با آرامش و احترام به حسن پاسخ داد و اینگونه دوستیشان قوت گرفت.