چگونه با آرامش در برابر تحقیر دیگران بایستیم؟

تحقیر و توهین به دیگران یکی از معضلات اجتماعی است که متأسفانه در جوامع مختلف دیده می‌شود. در برابر این رفتارها، قرآن کریم به عنوان منبعی کامل و الهی، راهکارهای معنوی و اخلاقی متعددی را پیشنهاد می‌دهد که می‌تواند به ما کمک کند تا در مواجهه با تحقیر و توهین، صبر و آرامش خود را حفظ کنیم. نخستین گام در این زمینه، صبر است. صبر در فرهنگ اسلامی و به ویژه در قرآن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در سوره البقره آیه 153، خداوند به مؤمنان دستور می‌دهد که 'اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ'؛ به معنای این که از صبر و نماز یاری جویید. صبر به ما این توانایی را می‌دهد تا در برابر ناملایمات و تحقیرهای دیگران آرامش خود را حفظ کنیم و از واکنش‌های عجولانه پرهیز کنیم. به‌ویژه در دنیای پرسرعت امروز، جایی که مسائل و چالش‌ها زیاد شده‌اند، صبر به‌عنوان یک ابزار اساسی به ما کمک می‌کند تا به شیوه‌ای معقول و منطقی به موقعیت‌ها پاسخ دهیم. علاوه بر صبر، قرآن به این موضوع توجه ویژه‌ای دارد که انسان باید پرهیزکار باشد و از توهین به دیگران بپرهیزد. در سوره حجرات آیه 11، خداوند می‌فرماید: 'لا يسخر قوم من قوم عسى أن يكونوا خيراً منهم'؛ به این معنا که نباید گروهی به گروه دیگری توهین کند، چرا که شاید آن‌ها از نظر خدا بهتر باشند. این آیه به ما یادآوری می‌کند که هر فرد ممکن است در مراحل مختلف زندگیش به نوعی مورد تحقیر قرار گیرد، اما این موضوع به ارزش واقعی او ارتباطی ندارد. در واقع، انسان‌ها باید این را درک کنند که تحقیر و توهین به دیگران نشان‌دهنده شخصیت شخصی است که این کار را انجام می‌دهد و نه شخصیتی که مورد توهین قرار گرفته است. از سوی دیگر، یکی از روش‌های موثر دیگر برای مقابله با تحقیر، این است که ما به مقام و شخصیت خود ایمان داشته باشیم. سوره آل عمران آیه 139 به این موضوع اشاره می‌کند و می‌فرماید: 'وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ'؛ که بدین معنی است که نباید ناامید و غمگین شوید زیرا شما برتر هستید اگر ایمان دارید. این آیه همچنین به ما یادآوری می‌کند که اعتماد به نفس و ایمان به ارزش‌های خود، ما را در برابر ناملایمات و تحقیرها محافظت می‌کند. یکی از نکات کلیدی در یادگیری نحوه برخورد با تحقیر، این است که ما باید از تجربیات خود استفاده کنیم و بدانیم که هیچ چیزی تحت کنترل ما نیست، به جز واکنشی که به موقعیت‌ها نشان می‌دهیم. به همین ترتیب، در برخی موارد می‌توانیم از تحقیر به عنوان یک محرک برای بهبود خود و رشد شخصیت‌مان استفاده کنیم. این امر به ما نشان می‌دهد که اگر با اعتماد به نفس و ایمان به خود به زندگی ادامه دهیم، می‌توانیم بر هر چالشی غلبه کنیم. همچنین در قرآن کریم به ما یادآوری می‌شود که زندگی پر از چالش و آزمایش است. در سوره بقره آیه 155 آمده است: 'لَتُبْلَوُنَّ في أَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ وَلا تَسْمَعُونَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا أَذًى كَثِيرًا'؛ به این معنا که باید در اموال و نفس‌های خود آزمایش شوید. این آیه به ما یادآوری می‌کند که هر چند ممکن است تحت فشار و سختی قرار بگیریم، اما این آزمایش‌ها برای رشد و پیشرفت ما ضروری هستند. در کنار تمام این نکات، قرآن کریم به ما یادآوری می‌کند که نیازی نیست برای اثبات ارزش خویش، به تحقیر دیگران بپردازیم. سوره زخرف آیه 32 به ما می‌گوید: 'أَهُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا'؛ یعنی اینکه خداوند رحمتش را به دلخواه خود تقسیم کرده و ما نباید برای دیگران ارزش‌گذاری کنیم. بنابراین، مهم است که ما به جای تحقیر و توهین به دیگران، به خود و احساسات خود توجه کنیم و درک کنیم که ارزش ما به رفتارها و اعمال ما بستگی دارد، نه به رفتار دیگران. به عنوان نتیجه‌گیری، قرآن کریم با یادآوری صبر، ایمان به خود، پرهیز از تحقیر دیگران و توجه به ارزش‌های انسانی، به ما این توانایی را می‌دهد که در برابر تحقیرهای دیگران ایستادگی کنیم و آرامش خود را حفظ نماییم. این آموزه‌ها باعث می‌شود که ما به انسانیت خود بیندیشیم و به ایجاد یک جامعه سالم و محترم کمک کنیم که در آن تحقیر و توهین جایی نداشته باشد. در این راستا، همگان باید همواره به یاد داشته باشند که «هر انسانی را باید با احترام و محبت مورد بررسی قرار داد» و این‌که «هیچ‌کس بالاتر از دیگری نیست».