پاسخ قرآن
نیکی به والدین در آموزه‌های اسلامی و به ویژه در قرآن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این موضوع به وضوح در آیات مختلف قرآن کریم مطرح شده است. نیکی به والدین، یکی از موضوعات حساس و بنیادی در دین اسلام است که هر مسلمانی باید به آن توجه کند. این نوع رفتار نه تنها به عنوان یک دستور اخلاقی شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان یک واجب دینی نیز در نظر گرفته می‌شود. در این مقاله به بررسی طبیعت و اهمیت نیکی به والدین در آموزه‌های اسلامی، به ویژه در قرآن، می‌پردازیم. آیات قرآن در این زمینه بسیار واضح و روشن هستند. در سوره اسراء آیه 23، خداوند به وضوح دستور می‌دهد که 'و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید'. این آیه نه تنها تأکید بر عبودیت و طاعت خداوند دارد، بلکه به طور همزمان به فرزندان سفارش می‌کند که نسبت به والدین خود نیکی کنند. این نشاندهنده این است که در نظر قرآن، نیکی به والدین هم‌ردیف با عبادت خداوند است و یکی از ارکان مهم زندگی مسلمانان به شمار می‌آید. نکته قابل توجه در این آیه این است که خداوند به نوع رفتار با والدین در سنین بالا تأکید ویژه‌ای دارد. در این راستا، این موضوع به وضوح مطرح شده که مسلمانان باید به هیچ وجه به والدین خود 'اف' نگویند و از آنها دور نشوند. این توصیه خداوند نشاندهنده ارزش و احترامی است که اسلام برای والدین قائل است. همچنین افزایش سن والدین معمولاً به معنای کاهش قدرت جسمانی و روحی آنهاست، و در این شرایط حساس، رفتار خوب و محبت‌آمیز فرزندان نسبت به والدینشان از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود. در سوره لقمان آیه 14 نیز خداوند به فرزندان توصیه می‌کند که به والدینشان احترام بگذارند و در واقع دستاوردهای بزرگ زندگی‌شان را مدیون آنها بدانند: 'و ما اوصينا الإنسان بوالديه'. این آیه نشان می‌دهد که والدین، نه تنها به عنوان افرادی که فرزندانشان را بزرگ می‌کنند، بلکه به‌عنوان دلیلی برای موفقیت آنها در زندگی محسوب می‌شوند. در واقع، نیکی به والدین به عنوان یک وظیفه و عبادت بزرگ مطرح می‌شود و نمی‌تواند به آسانی جبران شود. با این حال، این سوال مطرح می‌شود که آیا واقعاً نیکی به والدین می‌تواند جبران شود؟ مسلماً نیکی به والدین با هیچ چیزی قابل مقایسه نیست. محبت و زحمات والدین برای فرزندان بسیار فراتر از آن چیزی است که بتوان به آسانی جبران کرد. زحمات آنها در طول زندگی و فداکاری‌هایشان برای بهبود شرایط زندگی فرزندان، باعث می‌شود که فرزند هرگز نتواند به طور کامل این محبت را جبران کند. در دین اسلام، نیکی به والدین نه تنها به‌عنوان یک وظیفه دینی مطرح می‌شود، بلکه به‌عنوان یک ویژگی فرهنگی و اجتماعی هم شناخته می‌شود. در جوامع اسلامی، احترام به والدین به عنوان یکی از اصول اساسی زندگی اجتماعی شناخته می‌شود. فرزندان باید سعی کنند رفتار مناسب و محبت‌آمیزی نسبت به والدین خود داشته باشند، چون این رفتار می‌تواند بر روی ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه تأثیر بگذارد. نیکی به والدین معمولاً به شکل‌های مختلفی ابراز می‌شود. این اشکال شامل احترام، محبت، توجه، و تمایل به کمک به آنها در سنین بالا می‌شود. فرزندان باید در مواقعی که والدین در حال پیر شدن هستند، توجه بیشتری داشته باشند و به نیازهای آنها پاسخ دهند. این ویژگی تنها مربوط به دین اسلام نیست و می‌تواند در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف نیز دیده شود. نکته دیگری که باید به آن توجه کنیم این است که اسلام توصیه می‌کند نیکی به والدین را حتی پس از فوت آنها ادامه دهیم. این کار می‌تواند به شکل دعا برای آنها، صدقه دادن به نیت آنها، یا انجام کارهای خیر به یاد آنها باشد. بنابراین نیکی به والدین یک روند مداوم و ترتیبی است که فرزندان باید در تمام ادوار زندگی خود به آن پایبند باشند. در نهایت می‌توان گفت که نیکی به والدین باید به عنوان یک ارزش والا در زندگی هر مسلمانی لحاظ شود. این نوع رفتار نه تنها به رضایت و خوشحالی والدین منجر می‌شود، بلکه موجب تقویت روابط خانوادگی، بهبود روحیه، و همراهی با الگوهای مناسب اجتماعی برای آینده خواهد شد. در نتیجه، فرزندان باید همواره سعی در انجام بهترین اعمال نسبت به والدین خود داشته باشند و از آموزه‌های دین اسلام در این زمینه بهره‌برداری کنند. در دنیای مدرن امروز، این مسئولیت به مراتب دشوارتر شده است. فرزندان ممکن است به دلایلی چون مشغله‌های کاری یا زندگی اجتماعی فراموش کنند که والدین آنها از چه محبتی نیاز دارند. اما باید به یاد داشته باشیم که محبت و احترام به والدین نه تنها از جنبه دینی، بلکه از جنبه انسانی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. اگر ما به والدین‌مان احترام بگذاریم و آنها را درک کنیم، بدین معناست که باید احترام بزرگی نیز برای نسل‌های آینده قائل باشیم و به عنوان الگو برای آنها عمل کنیم. در نتیجه، این نیکی به والدین نه تنها بر روی زندگی آنها تأثیرگذار است بلکه بر روی زندگی فرزندان و نسل‌های آتی نیز اثر مثبت خواهد گذاشت.
آیات مرتبط
وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًۭا كَرِيمًۭا
و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید؛ اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها در نزد تو به سالخوردگی برسند، پس به آنها اف نگو و آنها را تار نکن و با آنها سخنی پسندیده بگو.
اسراء : 23
وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ ۚ إِنْ شَكَرْتَ لِي وَلِوَالِدَيْكَ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ ۖ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ اللَّـهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ
و ما اوصينا انسان به والدینش؛ اگر شکرگزاری کنی، پس این شکرگزاری برای خودت است. و هر کس کفران کند، خداوند بی‌نیاز و ستوده است.
لقمان : 14
داستانی دلنشین
روزی پدر و مادری پیر و بیمارشده بودند و از فرزند خود می‌خواستند که کمی به آنها رسیدگی کند. اما فرزند در کار و مسائل روزمره خود گمشده بود. روزی او تصمیم گرفت تا دیدار والدینش برود و وقتی رسید، متوجه شد که آنها چگونه احساس تنهایی و فراموشی می‌کنند. پس از آن روز، او به آنها بیش از پیش محبت کرد و سعی کرد به آنها نزدیک‌تر شود. اینگونه او پی برد که نیکی به والدین هیچ‌گاه فراموش نخواهد شد و هرگز جبران ناپذیر نیست.