پاسخ قرآن
در قرآن کریم، زیادهخواهی و طمع به شدت نکوهش شده است. یکی از مباحث مهمی که در آیات قرآن مورد بررسی قرار گرفته است، موضوع طمع و زیادهخواهی انسانهاست. خداوند در سوره آل عمران، آیه 14 میفرماید: "زین لِلناس حبُّ الشهوات من النساء و البنین و القناطیر المقنطرة من الذهب و الفضة و الخیل المسومة و الانعام و الحرث ذلک متاع الحیوة الدنیا و الله عنده حسن المئاب". این آیه به روشنی بیان میکند که عشق و محبت به لذات و مادیات، از جمله طمع، بخشی از آزمونهای زندگی انسان است. این آزمون هرگز پایانی ندارد و انسان را از مسیر هدایت دور میکند. در واقع، طمع به جز ویرانی و انتظارات نابجا هیچ ثمری ندارد و نظرات مثبت و منفی هر یک از انسانها را تحت تأثیر قرار میدهد. زیادهخواهی نه تنها به فرد آسیب میزند، بلکه جامعه را نیز به خطر میاندازد. وقتی افراد در یک جامعه دچار طمع میشوند و به دنبال جمعآوری ثروت به هر قیمتی هستند، روابط اجتماعی میان آنها آسیب میبیند و در نهایت، این موضوع میتواند منجر به فساد اجتماعی و زوال ارزشهای انسانی گردد. همانطور که در سوره بقره، آیه 188 آمده است: "و لَا تَأْكُلُوا أَموالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ وَلَا تَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ إنَّ اللَّهَ كانَ بِكُمْ رَحِيمًا". این آیه به وضوح بر غیرمجاز بودن تصرف در اموال دیگران و به ویژه به خاطر طمع تأکید دارد. در این راستا، قرآن کریم به ما توصیه میکند که از طمع دوری کنیم و تلاش کنیم تا با خودخواهی کنار بیاییم. در اینجا سوالی به وجود میآید که چگونه میتوانیم با طمع و زیادهخواهی مقابله کنیم و به زندگی سالم و معقولی برسیم؟ یکی از راههای اصلی برای غلبه بر طمع، توجه به ارزشهای معنوی و انسانی است. انسان باید بداند که لذتها و رضایتهای معنوی که از ارتباط با خداوند و انجام اعمال نیک به دست میآید، بسیار باارزشتر از مادیات هستند. توجه به این نکته که خداوند بهترین را برای بندگان خود در نظر دارد، میتواند آرامش خاطر ایجاد کند و انسان را از زیادهخواهی دور کند. خداوند همواره در آیات خود تأکید میکند که انسان باید به او اعتماد کند و از او درخواست کند که نیازهایش را برآورده سازد. این اعتماد به خداوند، نه تنها انسان را از طمع و زیادهخواهی دور میکند، بلکه باعث افزایش آرامش در زندگی میشود. زمانی که انسان بداند که خداوند همیشه و در همه حال در کنار اوست و به او محبت دارد، کمتر به دنبال مادیات خواهد رفت و به جای آن، به دنبال رضایت خداوند خواهد بود. علاوه بر این، باید توجه داشت که زیادهخواهی ممکن است بر روی محیط زیست نیز تأثیر منفی بگذارد. با افزایش تقاضا برای منابع طبیعی، ما شاهد تخریب محیط زیست و آلودگیهای بیشتری هستیم. بنابراین، مبارزه با طمع و زیادهخواهی نه تنها برای فرد، بلکه برای کل جامعه و محیط زیست ضروری است. به طور کلی، زندگی انسانها باید بر مبنای اصول معنوی و اخلاقی بنا شود. زیادهخواهی، نه تنها از دیدگاه دینی بلکه از منظر اجتماعی و انسانی نیز به شدت نکوهش شده است. انسانها باید بتوانند با درک صحیحی از نیازها و خواستههای خود، زندگی مصرفی خود را مدیریت کرده و از طمع که باعث آسیبهای جدی به خود و دیگران میشود، دوری کنند. در نهایت، یکی از اصلیترین آموزههای قرآن درباره طمع و زیادهخواهی، پیشرفت در سیر معنوی و ساختن روابط سالم انسانی است. هدف نهایی زندگی هریک از ما باید تلاش در راستای کسب رضایت خداوند و دقت در ارزشهای انسانی باشد. با دوری از زیادهخواهی، میتوانیم به آرامش و رضایت در زندگی برسیم و الگوهای مثبت برای دیگران باشیم. با توجه به آموزههای قرآن و حضرت محمد(ص) در این زمینه، میتوان متعهد شد که همیشه با محبت و احسان به دیگران رفتار کنیم، زیرا این نوع رفتار نه تنها به شادی درونی ما کمک میکند، بلکه باعث شکوفایی و رفاه اجتماعی نیز میشود. با در نظر گرفتن این موضوعات، بدین ترتیب میتوان به زندگی بهتر و هدفمندتری دست یافت و از طمع و زیادهخواهی که همواره در حال ایجاد چالشهای جدیدی برای انسانها میباشد، دوری کرد. به امید آنکه همه ما به این آیات الهی توجه کرده و در زندگی خود آنها را عملی کنیم.
آیات مرتبط
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالأَبْنَاءِ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۚ ذَلكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَئَابِ
زینت برای مردم حب شهوات از زنان و فرزندان و غنایم بسیار از طلا و نقره و اسبهای نشاندار و دامها و کشتزار است؛ اینها متاع زندگی دنیایی است، و خداوند نزد اوست بهترین بازگشت.
آل عمران : 14
وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ وَلَا تَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا
و مالهای خود را به باطل میان خود نخورید و یکدیگر را به قتل نرسانید؛ که خدا نسبت به شما رحیم است.
بقره : 188
داستانی دلنشین
در روزگاری، مردی به نام حسن به ثروت زیاد دست یافت اما هیچ گاه از آن رضایت نداشت. او همیشه در تلاش بود تا بیشتر و بیشتر بدست آورد. یک روز، در حال گشت و گذار در باغی زیبا بود که ناگهان با مردی فقیر ملاقات کرد. آن مرد با لبخند و خوشحالی، تنها یک خرما در دست داشت. حسن از او پرسید: "چطور با این مقدار کم خوشحالی میکنی؟" مرد فقیر پاسخ داد: "خوشحالی در دل و قناعت است، نه در ثروت!" حسن از این کلام تحت تأثیر قرار گرفت و از آن روز به جای حریص بودن، به قناعت فکر کرد.