پاسخ قرآن
مقدمه در قرآن کریم، واژه ی "تقوا" به عنوان یکی از پایه های انسانیت و زندگی معنادار مطرح شده است. این واژه به معنای پرهیز از گناه و نزدیک تر شدن به خداوند است. تقوا نه فقط در عبادت و اعمال دینی بلکه در رفتار و گفتار روزمره انسان ها هم اهمیت دارد. آیات قرآن ما را به یادآوری می کند که برای رسیدن به تقوا باید در زندگی شخصیت دیدگاه سوی داشته باشیم و از رفتارهایی که ما را از اهداف متعالی دور می کند پرهیز کنیم. در این مقاله به بررسی مفهوم تقوا، ارتباط آن با سکوت و رفتارهای سنجیده می پردازیم و اینکه چگونه می توانیم از این مفاهیم در زندگی روزمره خود بهره ببریم. تعریف تقوا و اهمیت آن تقوا به معنای پرهیز از گناه و مراقبت از رفتارها و گفتار است. در فرهنگ اسلامی، تقوا به عنوان یکی از ارکان ایمان شناخته می شود. مؤمنان باید تلاش کنند تا در تمامی جوانب زندگی خود، تقوا را رعایت کنند. به عبارت دیگر، تقوا به کسانی اطلاق می شود که در برابر وسوسه ها و گناهان تاب نیاورده و تلاش می کنند تا با رفتار نیک و گفتار درست، خود را به خداوند نزدیک تر کنند. سکوت و آرامش در رفتار و گفتار یکی از مؤلفه های کلیدی در تقوا، سکوت و آرامش در رفتار و گفتار است. سکوت به معنای عدم سخن گفتن نیست، بلکه اهمیت انتخاب صحیح زمان و مکان برای صحبت کردن را به ما یادآوری می کند. سکوت می تواند به عنوان یک ابزار قوی در جهت رسیدن به تقوا استفاده شود. در سوره لقمان، آیه 19، خداوند می فرماید: "وَ اَقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ مِن صَوْتِكَ؛" یعنی در راه رفتن خود متعادل باش و صدای خود را کاهش ده. این آیه به ما می آموزد که رفتارهای سنجیده و آرام، نشانه ای از تقوا و شناخت درست از خداوند است. نقش سکوت در تقوا اما لازم به ذکر است که سکوت به خودی خود نمی تواند نشانه ای قوی از تقوا باشد. سکوت ممکن است در مواردی به معنای ترس یا عدم آگاهی از حقیقت باشد. از طرف دیگر، خداوند به ما می آموزد که در مواقع لازم باید سخن بگوییم و از حق دفاع کنیم. در سوره انفال، آیه 72، خداوند می فرماید: "مگر مؤمنان سزاوارند که از جانب خداوند پیروز شوند." این آیه نشان می دهد که در شرایط دشوار، سکوت ممکن است به معنای ضعف محسوب شود و در نتیجه به تقوا آسیب برساند. بنابراین، سکوت زمانی نشانه ی تقوا است که نتیجه ی آن به نزدیک تر شدن به خدا و دوری از گناه بینجامد و با رفتارهای صحیح و درست همراه باشد. چرا سکوت ممکن است به تقوا آسیب برساند؟ در مواقعی که سکوت به خاطر ترس یا عدم آگاهی است، ممکن است پیامدهای منفیای به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، زمانی که فردی در مواجهه با گناهان و ناعدالتی ها سکوت می کند، این سکوت به نوعی همدستی با گناه تلقی می شود. این عمل به تقوا آسیب می زند و فرد را از مسیر صحیح دور می کند. بنابراین در چنین موقعیتی، سکوت نه تنها نشانه ای از تقوا نیست، بلکه می تواند به نوعی گناه محسوب شود. اهمیت تعادل در رفتار و گفتار از دیگر نکات مهم در مفهوم تقوا، توازن در رفتار و گفتار است. خداوند در قرآن ما را به اتخاذ طریق اعتدال دعوت می کند. در سوره لقمان، آیه 19، به ما آموخته شده که "در راه رفتن خود متعادل باش و صدای خود را کاهش ده." این آیه بیانگر اهمیت تعادل در رفتار و گفتار است. یک مؤمن باید در زندگی روزمره خود به دنبال حفظ این تعادل باشد. این تعادل به ما کمک می کند تا بتوانیم با آرامش و تفکر بیشتر به مسائل نگاه کنیم و در نتیجه تصمیمات بهتری بگیریم. نتیجه گیری در پایان، می توان نتیجه گرفت که تقوا به معنای پرهیز از گناه و نزدیک شدن به خداوند است و سکوت و آرامش در رفتار و گفتار یکی از مؤلفه های مهم آن به شمار می رود. ولی سکوت به خودی خود نمی تواند به عنوان نشانه ای از تقوا در نظر گرفته شود. تنها زمانی که سکوت به دلیل تعقل، آرامش و احساس مسئولیت در قبال حق باشد، می تواند به عنوان نشانه ای از تقوا شناخته شود. همچنین، اهمیت رفتارهای سنجیده و همکاری با دیگران برای رسیدن به تقوا و نزدیک تر شدن به خداوند نباید فراموش شود. در نهایت، شیوه ی تعامل با دیگران به ویژه زمانی که با چالش ها و مشکلات روبرو می شویم، نشانگر سطح تقوای ماست. به این ترتیب، باید همواره از خداوند بخواهیم که به ما توفیق دهد تا در مسیر تقوا حرکت کنیم و با عمل به دستورات الهی، خود را به اهداف عالی انسانی برسانیم.
آیات مرتبط
وَ اَقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ مِن صَوْتِكَ.
و در راه رفتن خود میانهرو باش و صدای خود را پایین بیاور.
لقمان : 19
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هَاجَرُوا وَ جَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ، أُولَـٰئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا.
بیتردید، کسانی که ایمان آوردند و هجرت کردند و در راه خدا جهاد کردند، همان مؤمنان واقعی هستند.
انفال : 72
داستانی دلنشین
سالها پیش، یک مرد دانا در روستایی زندگی میکرد. او بهخوبی میدانست که در مواقعی نیاز به سکوت است، اما در مواقع دیگر باید صدایش را بلند کند و از حق دفاع کند. یک روز، عدهای در روستا شروع به بدگویی کردند و او به سکوت نشسته بود. مردم از او میپرسیدند چرا سکوت کرده است و او پاسخ داد: "گاهی سکوت در برابر ناسزاها بهتر از سخن گفتن است، ولی وقتی حق در خطر باشد، باید به پا خواست." این جمله او به بسیاری از روستاییان الهامبخش شد.