پاسخ قرآن
غیبت یکی از رفتارهای ناپسند و اجتماعی است که در زندگی روزمره ما به شکلهای مختلفی بروز میکند. در قرآن کریم، این عمل به شدت مورد نکوهش قرار گرفته است و موارد مختلفی درباره آن مطرح شده است. قرآن بهعنوان دستورالعملی برای زندگی مؤمنان، به وضوح از غیبت و ناپسند بودن آن سخن میگوید و مؤمنان را به دوری از این عمل زشت دعوت میکند. در سوره حجرات آیه 12 میخوانیم: "ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری گمانها بپرهیزید، زیرا برخی از گمانها گناه است و یکدیگر را غیبت نکنید. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادرش را بخورد؟" این آیه خیلی صریح و روشن، ناپسند بودن غیبت در نظر خداوند را بیان میکند و به ما هشدار میدهد که این عمل در حقیقت مشابه خوردن گوشت برادر خود است که امری نفرتانگیز و غیرقابل قبول به شمار میآید. پدیده غیبت به نوعی نشاندهنده کماحترامی به شخصیت و اعتبار دیگران است. شخص غیبتکننده نه تنها در حق فردی که در غیبت او سخن گفته، ظلم میکند، بلکه به نوعی به خود نیز آسیب میزند. زیرا با این رفتار نشان میدهد که نه تنها اعتماد به نفس پایینی دارد، بلکه قابلیت و توانایی ایجاد اعتماد و احترام میان مردم را نیز از دست داده است. در واقع، غیبت نه تنها حقایق را تغییر میدهد، بلکه به روابط انسانی و اجتماعی خسارات جدی وارد میکند. غیبت میتواند باعث ایجاد سوءتفاهمها و تنشهای بین افراد گردد. این عمل مسبب تفرقه و اختلاف در جامعه میشود. در دنیای امروزی که ارتباطات انسانی به ویژه در بستر شبکههای اجتماعی به طرز چشمگیری افزایش یافته، غیبت به آسانی و به دور از احساسات و عواقب آن، در میان افراد پخش میشود. سوره حجرات آیه 11 نیز به این موضوع میپردازد و اشاره دارد که خداوند مؤمنان را از توهین به یکدیگر منع کرده و همگان را به مهربانی و احترام به هم دعوت میکند. در این آیه میخوانیم: "ای کسانی که ایمان آوردهاید، نسبت به یکدیگر به سخره نیایید. آیا ممکن است کسی که به نسل و قومیت خاصی تعلق دارد، خود را برتر از دیگران بداند؟" این جملات ما را به تفکر میاندازند که چه قدر مهم است که به یکدیگر احترام بگذاریم و نه تنها از غیبت، بلکه از هر گونه رفتار توهینآمیز نیز بپرهیزیم. به عبارتی، قرآن غیبت را به عنوان یکی از بزرگترین گناهان اجتماعی معرفی کرده و آن را به شدت مذمت میکند. عواقب منفی غیبت در سطح فردی، اجتماعی و حتی فرهنگی، جامعه انسانی را دچار چالشهای جدی میکند. به عنوان مثال، اگر فردی در جامعهای مورد غیبت قرار گیرد، اعتبار و حیثیت او در دیدگاه دیگران آسیب میبیند، و این موضوع خود به نوعی عواقب منفی برای فرد غیبتکننده نیز خواهد داشت، زیرا با ایجاد اخبار و شایعات نادرست، زمینهساز مشکل جدی در روابط اجتماعی او میشود. قرآن کریم به طور مکرر تأکید میکند که مؤمنان باید از گناهی چون غیبت پرهیز کنند و به جای آن، فضیلتهای یکدیگر را مورد ستایش قرار دهند. در واقع، خداوند در آیات خود به ما یادآور میشود که بر وحدت مسلمانان تاکید کنیم و به جای ایجاد تفرقه، به هم کمک کنیم و با یکدیگر همدل و همفکر باشیم. از دیدگاه اجتماعی، غیبت همواره موجب ایجاد حس نفرت، حسادت و خشم در میان اعضای یک جامعه میشود. این احساسات در نهایت میتواند سبب بروز تنشها و درگیریهای بیشتری گردد که همچنان به روند تخریب روابط انسانی ادامه خواهد داد. به همین دلیل است که در قرآن کریم، مؤمنان به دوری از هرگونه غیبت و توهین به یکدیگر دعوت شدهاند. در نتیجه، با توجه به اهمیت این موضوع، لازم است که همه ما به غیبت به عنوان یک رفتار ناپسند نگاه کنیم و از آن دوری کنیم. مسئولیت ما به عنوان انسانهای مؤمن این است که به یکدیگر احترام بگذاریم و در دنیای امروز که ارتباطات به طرز عجیبی افزایش یافته، تلاش کنیم تا با ارتقاء فرهنگ احترام و محبت، جامعهای بهتر و سالمتر بسازیم. غیبت نه تنها به فردی که مورد غیبت قرار میگیرد آسیب میزند، بلکه به نوبه خود به جامعهای که در آن زندگی میکنیم نیز آسیب میرساند. بنابراین، مؤمنان باید سخت تلاش کنند تا به پرهیز از این رفتار ناپسند پرداخته و با ایجاد فضای مثبت و حمایتی، روابط قوی و مستحکمی در میان خود برقرار کنند. در پایان، یادآوری میشود که هر یک از ما میتوانیم با گسترش محبت، احترام و اعتماد به یکدیگر، به یک جامعه سالم و پربار دست یابیم. به امید روزهای بهتر و روابط انسانی قویتر، باید از غیبت پرهیز نموده و به موفقیتهای یکدیگر بیندیشیم.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلا تَجَسَّسُوا وَلا يَغْتَب بَّعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ.
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری گمانها بپرهیزید، زیرا برخی از گمانها گناه است و یکدیگر را غیبت نکنید. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادرش را بخورد؟
حجرات : 12
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا تَسْتَهْزِئُوا بِأَنفُسِكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۚ بِئْسَ الاسْمُ الفُسُوقُ بَعْدَ إِيمَانِ ۚ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُو۟لَـٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ.
ای کسانی که ایمان آوردهاید، قومی از قومی مسخره نکند، شاید آنان بهتر از اینها باشند. و به یکدیگر نامهای زشت نزنید؛ چه بد است نام فسق بعد از ایمان! و کسی که توبه نکند، پس آنان ظالماند.
حجرات : 11
داستانی دلنشین
روزی عیسی در جمع دوستانش نشسته بود و به هر یک از آنها درباره اهمیت حفظ آبرو و حرمت دوستانش میگفت. او به داستان فردی اشاره کرد که به علت غیبت کردن از محبوبیت خود نزد دیگران کاست و در عوض دوستیهایش را نیز از دست داد. عیسی تأکید کرد که هرگز نباید به اختلافات و ضعفهای یکدیگر دامن بزنیم و بر بلندیهای مثبت یکدیگر تمرکز کنیم. این جلسه درس بزرگی برای همه دوستانش بود.