چرا بعضی انسان‌ها بخشش نمی‌پذیرند؟

در قرآن کریم، موضوع بخشش و عدم پذیرش آن یکی از مسائل اساسی در زندگی انسان‌هاست. به طور کلی، یکی از ویژگی‌های بارز انسان، توانایی او برای خطا کردن و همچنین تمایل او به جستجو کردن برای بخشش و رهایی از بار گناهانش است. با این حال، دلایل مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث عدم پذیرش بخشش در انسان‌ها شود. در این مقاله، به بررسی این دلایل و عوامل پرداخته خواهد شد و تأثیر اعتقادات مذهبی و روحانی بر روی احساسات و رفتارهای انسانی بررسی خواهد شد. ### ۱- ناپاکی نفس و احساس گناه در قرآن، دلایل عدم پذیرش بخشش به شکل مستقیم مورد اشاره قرار نگرفته است، اما می‌توان از درک اصول اخلاقی و روحانیاتی که در آیات الهی وجود دارد، به نتایج خاصی دست یافت. یکی از عواملی که نمی‌گذارد افرادی از بخشش استفاده کنند، ناپاکی نفس و احساس عمیق گناه در آن‌هاست. هنگامی که فرد به اشتباهات خود پی می‌برد، به نوعی دردا و عذاب روحی تجربه می‌کند. این احساس گناه نه‌تنها می‌تواند موجب شرمندگی او شود، بلکه او را به سمت احساس ناکامی و افسردگی نیز سوق دهد. این احساس شرم ممکن است به گونه‌ای باشد که فرد تمایل نداشته باشد برای دریافت بخشش از دیگران یا از خداوند، نسبت به خود ابراز ضعف کند. به بیان دیگر، بسیاری از افراد احساس می‌کنند که درخواست بخشش مانند اعتراف به ضعف و نقص خود است و همین تمایل به حفظ تصویر مثبت از خود، به آن‌ها اجازه نمی‌دهد که به سمت پذیرش بخشش پیش بروند. ### ۲- یادآوری خدا و توبه در سوره آل عمران آیه 135 اشاره شده است که "وَ الَّذِينَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ." این آیه نشان می‌دهد که یادآوری خداوند و توبه از گناهان، از عوامل اساسی و مؤثر در رسیدن به بخشش هستند. یادآوری خداوند باعث می‌شود که انسان‌ها به خودآگاهی برسند و از اعمال گذشته خویش عبرت بگیرند. اگر یک فرد به خدا و عظمت او توجه کند، متوجه می‌شود که با پذیرش خطاهایش و طلب بخشش، می‌تواند به آرامش درونی دست یابد. چنین فردی به کمک یادآوری خداوند و توبه، نمی‌تواند فقط موجب آرامش خود شود بلکه می‌تواند به دیگران نیز کمک کنند تا بیاورند که بدون بخشش نمی‌توانند رهایی یابند. ### ۳- احساس شرم و تأثیر آن بر روی بخشش در ادامه، می‌توان گفت که افرادی که احساس شرم بیشتری دارند، معمولاً تمایل کمتری به پذیرش بخشش دیگران داشته و عبارتی از دستخوش شدن به مشکلاتی عمیق‌تر خواهند شد. ممکن است احساس کنند که اگر بخواهند فرصت بخشش را از دیگران بپذیرند، در واقع به خود ابراز ضعف کرده‌اند. این موضوع می‌تواند به چرخه‌ای منجر شود که در آن فرد به عدم پذیرش بخشش از سوی دیگران دچار می‌شود، زیرا خود نیز احساس نخواهد کرد که شایستگی آن را دارد که دیگران او را ببخشند. این فرایند می‍تواند او را به یک انزوا و بیگانگی از دیگران دچار کند، که به نوعی برقراری ارتباطات انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ### ۴- زوال ایمان و عدم توبه در سوره مائده آیه 36 خداوند می‌فرماید: "إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَلَمْ يَتُوبُوا أُو۟لَـٰئِكَ هُمْ شَأْنُهُمْ النَّارُ." این آیه به صورت واضح به عاقبت کسانی که از گناهان خود توبه نمی‌کنند اشاره دارد و نشان می‌دهد که عدم پذیرش بخشش و دوری از توبه به عذاب منجر خواهد شد. این نگرانی از عاقبت، می‌تواند به ترس و تنش‌های فکری در فرد منجر شود و در نتیجه فرد را از پذیرش بخشش دور کند. فردی که ایمان ضعیفی دارد یا تحت تأثیر گناهان خود قرار گیرد، ممکن است احساس کند که هیچ راهی برای نجات و رهایی از عذاب ندارد. این احساس به راحتی می‌تواند به عدم پذیرش و جستجوی بخشش بدل شود و در نهایت به مشکلات روحی و اجتماعی بیشتر منجر شود. ### ۵- نتیجه‌گیری در نهایت، می‌بایست احترام به انتخاب‌های دیگران را هم در نظر داشته باشیم و به این نکته توجه کنیم که عدم پذیرش بخشش می‌تواند از عوامل متعددی نشأت گیرد. بنابراین، ضروری است که ما به روحیه دیگران احترام بگذاریم و در عین حال، خود نیز با درک عمیق‌تری از خطاهای خود، به سمت توبه و طلب بخشش حرکت کنیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم به آرامش درونی و ارتباطات سالم‌تری با دیگران دست یابیم. از آنجایی که قرآن به ما یادآوری می‌کند که یادآوری خدا و صبر و استقامت از مؤلفه‌های اصلی است، باید به این اصل توجه داشته باشیم و با پذیرش نقاط ضعف خود و تلاش برای بهبود، روز به روز به حال بهتری در زندگی و روحیه خود دست پیدا کنیم.