پاسخ قرآن
در قرآن کریم، موضوع نیکی و برخورد با بدی در آیات مختلفی مطرح شده است. خداوند در سوره فصلت آیه 34 میفرماید: 'وَ لاَ تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّيِّئَةُ اِدْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذاَ الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ.' این آیه نشان میدهد که باید با نیکی بدی را پاسخ دهیم. شاید گاهی با نیکی رفتار کنیم اما نتیجه سعیامان آنطور که انتظار داریم نباشد. این امر جزء آزمونهای الهی است تا صداقت و خلوص نیت ما را بسنجند. به سادگی میتوان در زندگی روزمره با مواردی روبرو شد که دیگران با رفتارهای نامناسب یا بدی از خود نشان میدهند، شاید از سر ناآگاهی، خشم، یا حتی حسادت. در این شرایط، طبیعت انسانی ما ممکن است به ما بگوید که جواب را با بدی بدهیم و ما نیز بر اساس احساسات منفی خود عمل کنیم. اما آیات قرآن به ما تاکید میکنند که باید با نیکی پاسخ دهیم. این نیکی نه تنها در دنیای مادی آثار خود را دارد، بلکه در دنیای معنوی نیز تأثیرات عمیقی را ایجاد میکند. در سوره آل عمران آیه 186 آمده است: 'إِنَّكُمْ سَتُعْلَمُونَ وَلَتَعْلَمُونَ مَن هِيَ أَهْلُها.' این آیه ما را به یادآوری این نکته دعوت میکند که در این دنیا ممکن است ظلم و بدی نسبت به نیکوکاران وجود داشته باشد، ولی در آخرت به آنان پاداش داده خواهد شد. یکی از اشکال نیکی که از سوی خداوند تأکید شده است، انفاق و کمک به دیگران است. خداوند در سوره بقره آیه 261 میفرماید: 'مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سُنبُلَاتٍ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ.' این آیه با ذکر مثالی زیبا، ارزش دهش به دیگران را یادآوری میکند. نیکیهایی که ما انجام میدهیم ممکن است در این دنیا با بیاحترامی یا حتی بیاعتنایی مردم مواجه شود، اما باید بدانیم که در نزد خداوند پاداشهای عظیمی انتظار ما را میکشد. نیکی هیچ محدودیتی ندارد. در دینی همچون اسلام، اعمال خیر فقط به کمک مالی محدود نمیشود، بلکه هر نوع رفتاری که باعث ایجاد رضایت و خوشی در دیگران شود، نیکی محسوب میشود. این میتواند شامل لبخند زدن به یک غریبه، گذشت از خطای دیگران، یا حمایت از یک دوست در شرایط سخت باشد. اما باید توجه داشت که در هر بار نیکی، خطر ناامیدی نیز وجود دارد. گاهی ممکن است فکر کنیم که تلاشهایمان بیفایده بودهاند. اما قرآن ما را به صبر و شکیبایی دعوت میکند. صبر و شکیبایی در این مسیر از مهمترین صفات یک مومن است. این صفات نه تنها در مقابل ظلم و بدیهای دیگران، بلکه در زندگی روزمرهمان، در مواجهه با چالشها و مشکلات، نیز باید به کار گرفته شوند. به طور کلی، نتیجه نیکی به خود ما برمیگردد. انسانها ممکن است فراموش کنند که ما با نیکی رفتار کردهایم، اما خداوند هر کار نیک ما را میبیند و در آن دنیا پاداش مناسب را به ما میدهد. بنابراین، برای یک مومن، مهم است که هرچقدر هم در برابر بدی و بیاحترامی دیگران قرار گیرد، همچنان انصاف و خوبی را حفظ کند. به این ترتیب، با عمل به آیات قرآن و تکیه بر نیکی، هم برای خود و هم برای دیگران دنیایی بهتر بسازیم. در نهایت باید یادآور شد که برخورد با بدی به مانند یک معبر است که ما را به سمتی میبرد. زمانی که ما از درک رفتار دیگران آگاهی کسب میکنیم و با نیکی پاسخ میدهیم، در واقع خود را از منجلاب خشم و عدم بخشش نجات دادهایم و به آرامش درونی میرسیم. نیکی نه تنها به دیگران آسیب نمیزند، بلکه در نهایت به روح و روان ما نیز سود میرساند. با تکیه بر تعالیم قرآن و هدایتهای الهی، میتوانیم به ساختن دنیایی بهتر برای خود و دیگران کمک کنیم، دنیایی که در آن نیکی ترجیح داده شود و بدیها با لطافت پاسخ داده شود. در این مسیر، صبر کلید موفقیت است؛ زیرا در نهایت، همواره رضایت خداوند و پاداشهای الهی در انتظار کسانی است که از روی صفای قلب و نیت نیکو دست به نیکی میزنند.
آیات مرتبط
وَ لاَ تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّيِّئَةُ اِدْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذاَ الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ.
و نیکی و بدی برابر نیستند؛ با آنچه بهتر است، بدی را دفع کن، پس ناگهان کسی که بین تو و او دشمنی است، همچون بهترین دوست تو خواهد شد.
فصلت : 34
إِنَّكُمْ سَتُعْلَمُونَ وَلَتَعْلَمُونَ مَن هِيَ أَهْلُهَا.
قطعاً شما باخبر خواهید شد و خواهید دانست که چه کسانی اهل آن هستند.
آل عمران : 186
مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سُنبُلَاتٍ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ.
مثل کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق میکنند، مثل دانهای است که هفت خوشه میآورد؛ در هر خوشه، صد دانه وجود دارد و خداوند برای هر کس بخواهد، مضاعف میکند و خداوند شنوا و داناست.
بقره : 261
داستانی دلنشین
روزی مردی در کنار دریا نشسته بود و در فکر و contemplation بود. او تصمیم گرفت به الله توکل کند و به کارهای نیک بپردازد. خود را مشغول زندگی دیگران کرد و همواره سعی در نیکی و احسان نمود. اما هر بار که دست به خیر میزند، با ناسپاسی یا بدی از طرف برخی افراد روبهرو میشد. او ناامید نشد و به یاد آیات قرآن افتاد. بار دیگر این مرد نیکوکار تصمیم گرفت به نیکی ادامه دهد و مطمئن بود که پاسخ نیکی او حتماً در جایی دیگر نمایان خواهد شد، با ایمان به اینکه خدای او نیکوکاران را میبیند و پاداش میدهد.