چرا باید مهربون باشیم حتی با آدم بدا؟

قرآن کریم، کتاب الهی مسلمانان، همواره بر اهمیت مهربانی و نیکی به دیگران تأکید دارد. یکی از اصول اساسی که در این کتاب مقدس مورد اشاره قرار گرفته، این است که محبت و نیکی باید به همه انسان‌ها، حتی به کسانی که ممکن است رفتارهای بدی از خود نشان دهند، ابراز شود. سوره آل عمران، آیه 134، به روشنی به این موضوع پرداخته و خداوند به مؤمنان دستور می‌دهد: "وَكَانَتْ لَهُمُ الْجَنَّاتُ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا؛ رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ". این آیه نشان می‌دهد که نیکی و مهربانی در رفتار با دیگران، نه تنها یک عمل انسانی و اخلاقی است، بلکه می‌تواند باعث دستیابی به نتایج روحانی و معنوی بزرگتری در زندگی شخصی و اجتماعی انسان‌ها شود. نیکی به دیگران، به عنوان یک فریضه در دین اسلام، نه تنها باعث رشد و شکوفایی فردی می‌شود، بلکه جامعه را نیز به سوی صلح و آرامش هدایت می‌کند. در سوره مائده، آیه 8 اشاره می‌شود: "يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ، شُهَدَاءَ لِلَّهِ...". در اینجا خداوند مؤمنان را به عدالت و انصاف در رفتار با دیگران تشویق می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد که در طول زندگی خود همواره به دنبال برقراری عدالت باشند. این بخش از آیه به نوعی اشاره به اهمیت نیکی و محبت در برخورد با دیگران دارد که می‌تواند آثار مثبتی بر روی روح و روان افراد داشته باشد. از دیگر نکات ارزشمندی که در قرآن کریم به آن اشاره شده، دوری از خشونت و تنش و تأکید بر آرامش و محبت در برخورد با دیگران است. در سوره فرقان، آیه 63 به مؤمنان یادآوری می‌شود: "وَعباد الرحمن الذين يمشون على الأرض هونًا". این جمله به ما یادآوری می‌کند که نرمی و محبت در رفتارها و مناسبات انسانی می‌تواند موجب نفوذ در دل‌ها و تأثیر مثبت بر دیگران شود. در فرهنگ اسلامی، مهربانی نه فقط به عنوان یک رفتار پسندیده، بلکه به عنوان یک نشانه از ایمان و اخلاقیات متعالی نیز مطرح است. قرآن کریم می‌خواهد از مؤمنان این انتظار را داشته باشد که در تمام روابط خود، مهربانی و انصاف را سرلوحه قرار دهند. در واقع، نیکی به دیگران، به ویژه به آنها که ممکن است در جامعه به عنوان فردی بد شناخته شوند، می‌تواند به عنوان یک ابزار قوی در تغییر رفتارهای منفی آنها عمل کند. این مفهوم تنها محدود به مسلمانان نمی‌شود. بلکه تمامی انسان‌ها، فارغ از باورهای مذهبی، باید این ارزش را در زندگی خود پیاده‌سازی کنند. مهربانی ابزاری قوی است که می‌تواند به تغییر دیدگاه‌ها و رفتارهای منفی کمک کند. هنگامی که فردی با محبت و نیکی به دیگران نزدیک می‌شود، احتمال اینکه طرف مقابل نیز احساس خوبی پیدا کند و رفتارهای بهتری از خود نشان دهد، به طرز چشمگیری افزایش می‌یابد. در مواردی، مشاهده می‌شود که برخی انسان‌ها به دلیل تجربیات بد در زندگی، رفتارهای ناخوشایندی از خود نشان می‌دهند. اما اگر ما بتوانیم با مهربانی به آنها نزدیک شویم، ممکن است فرصت تغییر و بازنگری در رفتارشان فراهم شود. قرآن کریم این اصل را در قالب داستان‌های مختلف، حوادث تاریخی و آموزه‌های عملی و اخلاقی به ما آموزش می‌دهد. تاریخ اسلام پر از داستان‌هایی است که در آن مؤمنان با توسل به نیکی و محبت، توانسته‌اند دشمنان خود را به دوستانی وفادار تبدیل کنند. این نشان می‌دهد که محبت و نیکی علی‌رغم شرایط خاص، می‌تواند معجزه‌آفرین باشد. به عنوان مثال، در جنگ‌های صدر اسلام بارها مشاهده شده که پیامبر اکرم (ص) با نیکی و محبت با دشمنان خود رفتار کرده و بسیاری از آنها پس از مشاهده‌ی رفتارهای شایسته به دینی که او ترویج می‌کرد، گرایش پیدا کردند. از سوی دیگر، می‌توان گفت که تنها طاقت فهم و پذیرش حقایق اسلام، از طریق محبت ممکن است. در حقیقت، جامعه‌ای که در آن مهربانی، نیکوکاری و انصاف حاکم باشد، جامعه‌ای سالم و موفق است. هنگامی که افراد در جامعه به یکدیگر محبت کنند و بر پایه عدالت و انصاف با یکدیگر رفتار نمایند، زندگی اجتماعی آنها به مراتب غنی‌تر و باکیفیت‌تر خواهد بود. در نتیجه، نگرش اسلام به نیکی و مهربانی در رفتار با دیگران بسیار عمیق و انسان‌دوستانه است. قرآن کریم این رسالت را به مؤمنان گوشزد می‌کند که باید نه تنها نسبت به دوستان و خانواده خود بلکه به همه انسان‌ها با محبت و نیکی رفتار کنند. در این مسیر، حقیقت جامعه‌ای پویا و موفق نهفته است که می‌تواند به مراتب به رشد فردی و اجتماعی انسان‌ها کمک کند. در نهایت، قرآن با تأکید بر این خطر نیکی و مهربانی، ما را به یک زندگی معنادار و باهدف دعوت می‌کند. به این ترتیب، مهربانی و نیکی به دیگران، نه تنها نشانه‌ای از ایمان و اخلاق اسلامی است، بلکه ابزار مؤثری برای دست‌یابی به صلح و دوستی در جامعه و بهبود روابط انسانی نیز می‌باشد. با رعایت این اصول در زندگی روزمره، می‌توانیم به فردی تأثیرگذار و انسانی نیکوکار تبدیل شویم.