پاسخ قرآن
مقدمه در قرآن کریم، دین اسلام به عنوان یک سیستم جامع زندگی و اخلاقیات، بر اصولی تأکید دارد که رفتار و زندگی مؤمنان را هدایت میکند. یکی از این اصول اساسی، مفهوم میانهروی است که در بسیاری از آیات قرآن به آن اشاره شده است. میانهروی به معنای عدم افراط و تفریط و ایجاد تعادل در زمینههای مختلف زندگی است. اهداف دین اسلام فراهم کردن زندگی سالم و متوازن برای مؤمنان است و میانهروی یکی از کلیدهای رسیدن به این هدف به شمار میرود. میانهروی در قرآن خداوند در قرآن کریم به صراحت میفرماید که باید در زندگی خود میانهرو باشیم. در سوره اعراف آیه 31، خداوند میفرماید: "وَکُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ"، یعنی "بخورید و بیاشامید و در این کار پرخوری نکنید، زیرا او هرگز اسرافکنندگان را دوست ندارد." این آیه نه تنها بر ضرورت میانهروی در خوردن و نوشیدن تأکید دارد، بلکه میتوان آن را به سایر جوانب زندگی تعمیم داد. افراط و تفریط باعث به هم خوردن تعادل در زندگی میشود و به سلامتی روحی و جسمی آسیب میزند. میانهروی در روزی یکی دیگر از نمونههایی که به میانهروی اشاره دارد، در سوره فرقان آیه 67 آمده است؛ "وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا"، بدین معنا که مؤمنان، در وقت خرج کردن، نه زیادهروی میکنند و نه خود را در تنگنای اقتصادی قرار میدهند. این آیه بر یک اصل مهم تأکید دارد که تعادل در هزینههای زندگی بسیار حائز اهمیت است. در واقع، مؤمن باید در خرج کردن به گونهای عمل کند که هم نیازهای امروز و هم آیندهاش را تأمین کند و از جوانب مختلف زندگی خود غفلت نکند. تعادل در فعالیتها میانهروی به ما کمک میکند تا در فعالیتهای روزمره خود نیز تعادل را حفظ کنیم. اگر در کار و تلاش بیش از اندازه عمل کنیم، ممکن است به سلامت جسمی و روحی خود آسیب بزنیم و در مقابل اگر در تلاش و کوشش قصور کنیم، ممکن است در رسیدن به اهدافمان ناکام بمانیم. بنابراین، میانهروی در فعالیتها نه تنها به بهبود کیفیت زندگی منجر میشود، بلکه به حفظ سلامت فردی و اجتماعی نیز کمک میکند. تعادل بین دنیا و آخرت در سوره آل عمران آیه 15 نیز خداوند به مؤمنان میآموزد که در زندگی خود باید بین دنیا و آخرت تعادل را رعایت کنند. "قُلْ أَؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِّن ذَٰلِكُمْ لِمَنِ اتَّقَى..." این آیه نشان میدهد که میانهروی فقط محدود به جنبههای مادی نیست، بلکه شامل توجه به عاقبت و آخرت نیز میشود. در واقع، انسان مؤمن نمیتواند تنها به مسائل دنیوی توجه کند و از زندگی آخرت غافل باشد. بنابراین، میانهروی به او اجازه میدهد که به هر دو جنبه زندگی خود توجه داشته باشد. خستگی و میانهوری همچنین در سوره مزمل آیه 20، خداوند تأکید میکند که "إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَىٰ مِّن ثُلُثَيْ اللَّيْلِ"، به عبارت دیگر، خداوند در کارها به ما خستگی نمیدهد و ما باید در انجام آنچه از ما خواسته شده، میانهوری را رعایت کنیم. این آیه به ما میآموزد که در انجام عبادات و تکالیف خود نیز نباید به خود فشار بیاوریم. بلکه باید در حال انجام امور به گونهای عمل کنیم که نه به خود صدمه بزنیم و نه از انجام وظایف خود غافل شویم. نتیجهگیری بهطور کلی، میانهروی یکی از اصول بنیادین در زندگی اسلامی است که در قرآن کریم بهوفور به آن اشاره شده است. این مفهوم به ما میآموزد که باید در تمامی جنبههای زندگی به دنبال تعادل و میانهروی باشیم. از خوردن و آشامیدن گرفته تا فعالیتهای شغلی و روزمره و همچنین توجه به دنیا و آخرت. میانهروی به ما کمک میکند از افراط و تفریط دوری کنیم و به زندگی خود معنا و هدف بیشتری بدهیم. به این ترتیب، میتوانیم به اهدافمان برسیم و سلامتی و روحیه خود را حفظ کنیم. در نهایت، میتوان گفت که خداوند از ما میخواهد در زندگی خود با میانهروی حرکت کنیم تا به تأمین موفقیت و سعادت در دنیا و آخرت دست یابیم.
آیات مرتبط
يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ
ای فرزندان آدم، زینتهای خود را در هر مسجد بپوشید و بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید، زیرا او مسرفان را دوست ندارد.
اعراف : 31
وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا
و آن کسانی که در انفاق، نه اسراف میکنند و نه خودداری میکنند و در میان این دو، میانهرو هستند.
فرقان : 67
قُلْ أَمْ أُعْلِمُكُمْ بِخَيْرٍ مِّن ذَٰلِكُمْ ۖ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جنّٰتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ۖ وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ ۖ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللَّهِ ۚ وَاللَّهُ بَصِيرٌۭ بِالْعِبَادِ
بگو: آیا شما را از آنچه بهتر است آگاه کنم؟ برای کسانی که پرهیزکارند، نزد پروردگارشان باغهایی است که از زیر آن نهرها جاری است و در آن جاودانه خواهند ماند و همسرانی پاکیزه و رضایت مادی از سوی خدا. و خداوند بر بندگانش بیناست.
آل عمران : 15
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، مردی به نام ناصر زندگی میکرد که همیشه در تلاش بود تا به هدفهایش برسد. اما به دلیل اینکه در بسیاری از کارها زیادهروی میکرد، احساس خستگی و ناامیدی میکرد. روزی به مشایخی گفت: 'چگونه میتوانم اوضاع زندگیام را بهتر کنم؟' آن مشایخ به او گفتند: 'میانهرو باش. به یاد داشته باش که در قرآن به ما آموزش دادهاند که در هر کاری متعادل باشیم. نه خود را در تلاش افراطی قرار ده و نه تسلیم کمکاریها شوی.' ناصر از آن روز به توازن در زندگیاش اهمیت داد و زیادهروی را کنار گذاشت. او با آرامش زندگی میکرد و توانست به آرزوهایش دست یابد.