پاسخ قرآن
در قرآن کریم، تأکید زیادی بر گفتار نیکو و رفتار صحیح با دیگران شده است. خداوند در سوره مؤمنون آیه 96 میفرماید: "وَادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ" که بیانگر این نکته است که باید با نیکوترین روشها به دیگران پاسخ داد. این آیه نشان میدهد که حتی اگر کسی به شما آسیب برساند یا دشمن باشد، بایستی با او با نیکی و مهربانی رفتار کرد. زمانی که ما به رفتار نیک با دشمنان خود پرداخته و با آنها به نیکی برخورد میکنیم، میتوانیم دل آنها را نرم کرده و در نهایت به صلح و آشتی برسیم. لذا این اصل در زندگی اجتماعی ما اهمیت ویژهای دارد و میتواند موجب کاهش تنشها و افزایش محبت در جامعه شود. یکی از ابعاد مهم در این قرآن کریم، تأکید بر رفتار با نیکو به ویژه در برابر کسانی است که محبتی نسبت به ما ندارند. در سوره فصلت آیه 34 آمده است: "وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ". این آیه به ما یادآوری میکند که رفتار نیک ما باید بر روی رفتار بد دیگران غالب باشد. به عبارت دیگر، اگر ما مایل به ایجاد تغییر در رفتار دیگران و بهبود روابط اجتماعیمان هستیم، باید از رفتارهای نیکو و سازنده استفاده کنیم. نکتهی قابل توجه در این آموزههای قرآنی، تأکید بر اوصاف انسانی و اخلاقی است. خداوند به ما یادآوری میکند که بهترین پاسخ به رفتارهای ناپسند دیگران، نیکی و بردباری است. این امر نه تنها به نفع خود ماست، بلکه میتواند تأثیر مثبتی بر اطرافیان ما نیز داشته باشد. در واقع، آیات قرآنی به ما میآموزد که علم و دانایی ما باید متضمن رفتار نیکو باشد و از آن بهره ببریم تا موجب بهبود جامعهمان شود. در زندگی روزمرهمان اگر با دشمنان خود نیز با محبت و نیکی صحبت کنیم، این اقدام میتواند زمینهساز تغییرات مثبت در جامعهمان باشد. کی ممکن است با برخورد نیک و محبت آمیز بتوانیم آتش تنشها را خاموش کنیم و به نوعی صفا و آرامش به جامعه ببخشیم. این عمل اخلاقی به صورت گستردهای فراتر از خود ما را در بر خواهد گرفت و میتواند زنجیرهای از نیکی و رفتار خوب را در جامعه به وجود بیاورد. ایجاد فضایی از صلح و محبت در میان انسانها، اهمیتی بالایی دارد. زمانی که ما به دیگران نیکی میکنیم، به نوعی به خودمان نیز محبت میکنیم؛ زیرا جامعهای که بر پایه نیکی و مهربانی بنا شده است، خود به خود بر کیفیت زندگی افراد آن اثر مثبت خواهد داشت. با افزایش محبت و دوستی بین افراد، تمامی سلولهای اجتماع از این انرژی مثبت تغذیه خواهند کرد و در نتیجه به کمال و انضباط اجتماعی نزدیکتر خواهیم شد. تعامل مثبت با دیگران نهتنها به خود فرد کمک میکند تا شخصیت بهتری پیدا کند، بلکه میتواند الگوی خوبی برای دیگران باشد. در حقیقت، رفتارهای نیکو به عنوان الگوهای اجتماعی، در افکار و رفتار نسلهای جدید تأثیر خواهند گذاشت. بنابراین هر کدام از ما مسئولیت داریم که با رفتار خود، زمینهساز نیکی و محبت در جامعه باشیم. در نهایت، رویکرد نیکی نسبت به دیگران نهتنها یک وظیفه دینی بلکه یک الزام اجتماعی است. در دینی که بر پایه همزیستی مسالمتآمیز بنا شده است، هر کدام از ما به عنوان یک عضو از این جامعه باید نقش خود را به خوبی ایفا کنیم تا جامعهای عاری از تنش و درگیرهای بیمورد داشته باشیم. لذا باید به نیکی با یکدیگر رفتار کنیم و به خاطر سلامتی جامعه، دست به دامن گفتار خوب و عمل نیک بزنیم. در راستای تحقق این آرمان، تأمل در خود و تغییر نگرش به دیگران از اموریست که میتوانیم در خود نهادینه کنیم. سعی در فراموش کردن کینهها و دشمنیها و جایگزینی محبت و گذشت به جای آن، اولین گام در این مسیر است. به یاد داشته باشیم که همواره با کلام و عمل نیک میتوانیم آیندهای بهتر بسازیم. در نتیجه، نقش تعالیم قرآن در زندگی روزمرهی ما شایان توجه است و با پیادهسازی این آیات در زندگی، میتوانیم به جوامعی متعالی و روشنتر نائل شویم.
آیات مرتبط
وَادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ
و با نیکوترین چیز پاسخ بده.
مؤمنون : 96
وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ
و نیكی و بدی یکسان نیستند، بدی را با نیکوترین چیز دفع کن.
فصلت : 34
داستانی دلنشین
روزی روزگاری در یکی از شهرها، مردی به نام حسن با یکی از رقبای خود دچار اختلاف شد. به رغم آنکه رقیبش به او بیاحترامی کرده بود، حسن تصمیم گرفت که به جای انتقام، با او با نیکی رفتار کند. او تصمیم گرفت که یک روز صبح به رقیبش خوراکی هدیه دهد. این عمل حسن، رقیب را شگفتزده کرد و بتدریج باعث شد که روابط آنها به صلحی دوستانه تبدیل شود. حسن متوجه شد که با صحبتکردن نیکو و رفتار خوب، میتواند حتی دشمنانش را به دوستی و صلح وادارد.