پاسخ قرآن
نیکی به دیگران و اعمال خیر همواره از اصول اساسی در دین اسلام و بهویژه در قرآن کریم بوده است. قرآن به عنوان کلام الهی، بارها بر اهمیت نیکی و عمل به خیر تأکید کرده و آن را از بهترین کارها معرفی کرده است. در بسیاری از آیات قرآن، نیکی به دیگران بهعنوان یک ارزش والای اجتماعی و اخلاقی مورد تأکید قرار گرفته و بر آن پیشرفتهای روحانی افراد تأثیر مثبت خواهد گذاشت. در سوره بقره، آیه 271، خداوند به مؤمنان میفرماید: "اگر صدقههایتان را به طور علنی دهید، خوب است؛ اما اگر آن را به فقرای پنهان دهید، برای شما بهتر است." این آیه به وضوح به اهمیت نیکی مخفی به دیگران اشاره میکند و نشان میدهد که نیکی و کمک به نیازمندان باید با اخلاص و بدون نمایش انجام گیرد. در واقع، نیکی به دیگران بهنوعی میتواند به بخشش گناهان فرد منجر شود و این امر در آموزههای قرآنی و دینی بسیار مورد تأکید واقع شده است. از دیدگاه قرآن، نیکی به دیگران بهتنهایی موجب افزایش ثواب انسان نمیشود، بلکه بر روح و روان او نیز تأثیرات مثبت خواهد داشت. نیکیهای پنهانی، که در اصطلاح به آن "صدقه مخفی" نیز میگویند، نهتنها ثواب بیشتری دارد بلکه میتواند حس آرامش و رضایت را در دل انسان بهوجود آورد. وقتی که شخصی بدون هیچ چشمداشتی به دیگران کمک میکند، خود را از بار گناهانی که ممکن است بر دوش داشته باشد، سبک کرده و به نوعی به پاکی روح و آمرزش نزدیکتر میشود. در همین راستا، در سوره آل عمران آیه 133 آمده است: "و شتاب کنید به سوی آمرزش پروردگارتان و بهشتی که وسعت آن مانند وسعت آسمانها و زمین است، وبَرَای پرهیزکاران است." این آیه مؤمنان را به حرکت به سوی آمرزش تشویق میکند و نشان میدهد که هر انسانی با انجام نیکیها و خوبیها میتواند به خوشبختی و رستگاری نایل شود. شتاب به سوی آمرزش نهتنها از تبعات نیکی به دیگران ناشی میشود، بلکه خود بهعنوان یک عمل نیک از مصادیق بارز عبادت و پرستش خداوند است. نیکی به دیگران میتواند به فرمهای مختلفی از جمله صدقه دادن، کمک به نیازمندان، کمک به بیماران و مشارکت در فعالیتهای خیریه انجام گیرد. پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، نیز همواره بر این امر تأکید میکردند که نیکی به دیگران باید بخشی از زندگی روزمره هر فرد مؤمن باشد. در سیره ایشان، میتوان رفتارهای نیک و محبتآمیز به دیگران را به وضوح مشاهده کرد و این خود نشاندهنده مقام رفیع نیکی و عمل خیر در نظام فکری اسلام است. بنابراین، نیکی به دیگران نهتنها از دیدگاه اجتماعی و انسانی مطلوب است، بلکه از نظر الهی نیز یکی از بهترین اعمالی است که فرد میتواند در زندگی خود انجام دهد. جامعهای که در آن نیکی و محبت حاکم است، سرشار از عشق و برکت خواهد بود. نیکی به یکدیگر میتواند به نهادینهسازی مؤلفههای اخلاقی و روحی در جامعه کمک کند و فضای محبتآمیز و پر از رحمت را ایجاد کند. در چنین فضایی، هر فرد با دیدگاه الهی به دیگران نگاه میکند و به دنبال حل مشکلات یکدیگر است. از این رو، ایجاد فرهنگ نیکی در جامعه ضروری است و میتوان از طریق آموزش و ترویج آموزههای دینی به جوانان و نوجوانان، این فرهنگ را تقویت کرد. از طریق کتب دینی، برنامههای آموزشی و فعالیتهای اجتماعی، میتوان به افراد یادآوری کرد که نیکی به دیگران نهتنها برحسب قوانین دین اسلام، بلکه بهعنوان یک نیاز انسانی و اجتماعی نیز ضرورت دارد. اینطور میتوان به مرور زمان جامعهای ساخت که در آن عشق و دوستی حاکم باشد و هر فرد برای دیگری عزیز و محترم باشد. در نتیجه، نیکی به دیگران، از یک سو به ثواب و آمرزش الهی منجر میشود و از سوی دیگر، میتواند سبب ایجاد جامعهای سالم و پر از محبت شود. همچنین، این اصل نهتنها موجب رضایت خداوند خواهد شد، بلکه میتواند به پیشرفت و بالندگی افراد و جامعه نیز کمک کند. در این راستا، باید تمامی آحاد جامعه نسبت به این امر مهم توجه کرده و تلاش نمایند تا با نیکی به یکدیگر، فضایی ارزشمند و اخلاقمدارانه ایجاد کنند.
آیات مرتبط
إِن تُبْدُوا الصَّدَقاتِ فَنِعِمَّا هِيَ ۖ وَإِن تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ ۖ يُكَفِّرُ عَنكُم مِّن سَيِّئَاتِكُمْ ۗ وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
اگر صدقههای خود را آشکار کنید، خوب است؛ و اگر آن را پنهانی به فقرا بدهید، برای شما بهتر است. این موجب میشود بخشی از گناهانتان آمرزیده شود و خداوند به آنچه انجام میدهید آگاه است.
بقره : 271
وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ
و به سوی آمرزش پروردگارتان شتاب کنید و بهشتی که وسعت آن به اندازه وسعت آسمانها و زمین است، که برای پرهیزکاران مهیا شده است.
آل عمران : 133
داستانی دلنشین
روزی عادل در حال عبور از بازار بود و با دیدن یک پیرمرد که برای غذا گدايي میکرد، تصمیم گرفت به او کمک کند. او خجالت نکشید و مقداری پول به او داد و به این فکر کرد که این کار احتمالاً باعث میشود گناهانش بخشیده شود. بعد از این عمل نیک، عادل احساس شادابی و آرامش کرد و متوجه شد که کمک به دیگران نه تنها به آنها، بلکه به خودش نیز خیر میبخشد.