پاسخ قرآن
نگاه یکی از مهمترین حواس انسانی است که تأثیر زیادی بر رفتار و روابط اجتماعی دارد. در دین اسلام، اهمیت و حدود نگاه در آیات قرآن کریم به وضوح بیان شده است. موضوع نگاه حلال و حدود آن در سوره نور یکی از مباحثی است که به وضوح به آن پرداخته شده است. خداوند در آیه 30 از سوره نور مستقیماً به مؤمنان دستور میدهد که نگاه خود را پایین بیندازند و از زناکاری پرهیز کنند. این آیه نه تنها یک دستور دینی، بلکه یک راهنمایی اخلاقی نیز محسوب میشود که در آن نگاهی به حیا و احترام وجود دارد. به عبارتی، نگاه حلال باید با حیا همراه باشد و انسان را از هرگونه نگاه نامناسب و شهوانی دور کند. سوره نور آیه 31 نیز به همان اندازه اهمیت دارد. در این آیه، خداوند به زنان مؤمن دستور میدهد که به نزاکت و حجاب خود پایبند باشند و از نمایش زیبایی خود به غیر از محارم پرهیز کنند. این امر نه تنها به حفظ حرمت و شوکت انسانی زن کمک میکند، بلکه به احترام و زندگی سالم اجتماعی نیز دامن میزند. از این رو، میتوان نتیجهگیری کرد که نگاه حلال باید تنها محدود به دیدن افراد محرم نشود، بلکه رفتارها و صورتهای صحیح و محترمانه نیز از اهمیت بالایی برخوردارند. نگاه به عنوان یک جنبه فرهنگی و اجتماعی در جوامع مختلف تأثیرات متفاوتی خواهد داشت. در یک جامعه اسلامی، نگاه حلال و حرام به شدت مورد توجه قرار گرفته و در تعاملات اجتماعی، به عنوان یک موضوع بنیادین تلقی میشود. دلیل این امر نیز به آیات قرآن و سنت پیامبر اسلام برمیگردد، که همواره بر حفظ حرمت انسانها و جلوگیری از انحرافات تأکید میکند. در واقع، نگاه حلال در اسلام به ستونی برای ساختن روابط محترمانه و سالم در جامعه تبدیل میشود. از طرفی، در تضاد با نگاه حلال، نگاه حرام قرار دارد که میتواند به زنا، بیاحترامی و دیگر انحرافات اجتماعی منجر شود. این اسلوب تفکر به قدری مهم است که در مکتب فکری اسلام بر آن تأکید میشود که هر انسانی باید مسئولیت نگاه خود را بر عهده بگیرد. در دین اسلام، ما مسئولیم که نه تنها نسبت به خود، بلکه نسبت به دیگران از طریق نگاه هوشیار باشیم. علاوه بر این، رعایت حدود نگاه حلال در بسترهای مناسب و شرایط صحیح نیزیک نکته مهم دیگر به شمار میآید. همانطور که گفته شد، هنگام ملاقات با افراد غیرمحرم، مسلم است که باید با احتیاط عمل کنیم و به اوامر دینی پایبند باشیم. مثلاً در مکانهای عمومی یا در جمعهای مختلف، نحوه رفتار و نگاه ما باید با چارچوبهای اسلامی همخوانی داشته باشد. در واقع، نگاه حلال باید در نظر هر فردی مسئولانه و با دقت مورد استفاده قرار گیرد. میتوان گفت که در یک جامعه، رعایت حدود نگاه حلال میتواند به بهبود روابط انسانی، کاهش تنشها و قضاوتهای نادرست در بین افراد کمک کند. در نتیجه، نگاهی به بررسی و تفسیر آیات مربوط به نگاه در قرآن، به یادمان میآورد که چگونه میتوانیم با احترام به یکدیگر زندگی کنیم و از انحرافات پیشگیری کنیم. توجه به این موارد، حتی میتواند بعنوان یک فرهنگ عمومی در جوامع اسلامی گسترش یابد. از این رو، درگیریهای اجتماعی و مشکلات ناشی از روابط غیرقاونی و غیرمنصفانه کاهش مییابد. ایمان به وجود چنین اصولی در دین اسلام، باعث میشود که نگاهی مثبت به دیگران داشته باشیم و به دنبال برقراری روابطی سالم و محترمانه باشیم. در پایان، اهمیت نگاه حلال و حدود آن به قدری بزرگ است که بیتوجهی به آن میتواند عواقب ناگواری برای جامعه به همراه داشته باشد. به همین دلیل، توجه به آموزههای قرآن و سنت پیامبر میتواند منجر به ساختن جامعهای سالم و محترم گردد. در نهایت، تلاش برای جذب آموزههای اسلامی و سازگاری با دیگران تنها در گرو توجه به نگاه حلال و حفظ آن در زندگی روزمرهمان خواهد بود.
آیات مرتبط
قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ۚ ذَٰلِكَ أَزْكَىٰ لَهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌۭ بِمَا يَصْنَعُونَ
به مؤمنان بگو: نگاههای خود را پایین بیندازند و دامن خویش را حفظ کنند. این برای آنان پاکتر است. یقیناً خدا به آنچه انجام میدهند آگاه است.
نور : 30
وَقُل لِّلمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَعَلَيْهِنَّ فِي بُيُوتِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ
و به زنان مؤمن بگو: چشمهای خود را پایین بیندازند و دامن خویش را محفوظ دارند و زینتهای خود را نمایان نکنند مگر آنچه بر آنها نمایان است و باید در خانههای خود بمانند.
نور : 31
داستانی دلنشین
روزی مردی به یک عالم دینی مراجعه کرد و از او پرسید: "آیا نگاه حلال هم حد و مرز دارد؟" عالم لبخندی زد و گفت: "البته که دارد. باید مراقب باشیم تا از نگاههای نابجا و حرام پرهیز کنیم." مرد با دقت به سخنان عالم گوش داد و یقین کرد که نگاه حلال باید با احتیاط و ادب همراه باشد.