پاسخ قرآن
در قرآن کریم، تأکید زیادی بر کمک به دیگران و انجام کارهای نیکو شده است. این تأکید نه تنها به عنوان یک فریضه دینی، بلکه به عنوان یک اصل انسانی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. یکی از اصول بنیادین آموزههای اسلامی، توجه به نیازمندان و اهمیت احسان در میان مسلمانان است. در این مقاله، به بررسی موکدات قرآنی در مورد کمک به دیگران و کارهای نیکو میپردازیم و تأثیرات این اصول بر جامعه و فرد را مورد بررسی قرار میدهیم. 1. تأکید بر انجام کارهای نیکو خداوند در سوره بقره آیه 177 به صراحت بیان میکند: "خَيرُهُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الْمِزَاقَ وَالْمُكَافِرِينَ فِي صِدَاقَةٍ وَفِي الرِّكَازِينَ وَالْمَسَاكِينَ وَابْنِ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّكَازِينَ وَالْمَسَاكِينَ". این آیه به وضوح نشاندهدنده اهمیت نیکی و انجام کارهای خیر از جمله صدقه دادن به فقرا و نیازمندان است. اهمیت این آیه در این است که احسان و صدقه نه تنها یک عمل خیر است، بلکه جزئی از ایمان و تقوای فرد محسوب میشود. 2. نیکی به خانواده و جامعه در سوره نسا آیه 36 خداوند به مسلمانان فرمان میدهد که به والدین، خویشاوندان، یتیمان، نیازمندان و همسایگان نیکی کنند. این آیه به خوبی نشان میدهد که تأکید اسلام بر روی نیکی به دیگران به ویژه در خانواده و جامعه است. در حقیقت، اسلام فرد را به عنوان یک موجود اجتماعی میبیند که مسئولیتهای متعددی نسبت به اطرافیان خود دارد. این مسئولیتها به انسان میآموزد که باید در هر موقعیتی به کمک دیگران بشتابد و دستان یاریگر خود را به سمت نیازمندان دراز کند. 3. صدقه و صبر همچنین در قرآن کریم آمده است که خداوند به صابران و صدقهدهندگان وعده پاداش های بزرگ داده است. در سوره آل عمران آیه 92، به روشنی اعلام میشود: "لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ". این آیه حکایت از این دارد که انسان برای رسیدن به مقام نیکوکاری و تقوی باید از آنچه دوست دارد صرفنظر کند و به دیگران کمک کند. این موضوع نه تنها باعث رشد روحانی فرد میشود بلکه جامعه را نیز به سوی همدلی و همبستگی بیشتری پیش میبرد. 4. آثار اجتماعی نیکی کمک به دیگران به طور مستقیم و غیرمستقیم بر روی روابط اجتماعی اثرگذار است. زمانی که فردی به دیگران یاری میکند، نه تنها محبت و دوستی را بین خود و دیگران برقرار میکند، بلکه حس اعتماد و امنیت اجتماعی نیز افزایش مییابد. این موضوع باعث کاهش نابرابریها و افزایش همبستگی اجتماعی میشود. از این منظر، کمک به دیگران نه تنها به نفع فرد کمکدهنده است بلکه منجر به تشکیل جوامع قویتر و پایدارتر نیز میشود. 5. مفهوم احسان در زندگی روزمره احسان تنها مختص به کمک مالی نیست. بسیاری از افراد میتوانند به طرق مختلف به دیگران یاری برسانند؛ مانند کمک در کارهای روزمره، ارائه مشاوره یا حتی انتشار یک کلمه محبتآمیز. هر یک از ما میتوانیم با کمترین هزینه و در کمترین زمان بر زندگی دیگران تأثیر مثبت بگذاریم و به نوعی در سازندگی و بهبود وضعیت اجتماعی ایفای نقش کنیم. 6. نتیجهگیری نیکی و احسان نه فقط در آموزههای دینی بلکه در زندگی روزمره ما نیز به عنوان یک اصل پایهای مطرح است. قرآن کریم با تأکید بر کمک به نیازمندان، نیکی به خانواده و اطرافیان، و انجام کارهای نیکو ما را به این سمت هدایت میکند که باید در زندگی خود به خلقالله خدمت کنیم. این عمل نه تنها برای دیگران مفید است بلکه موجب رشد و تعالی خود ما نیز میگردد. در حقیقت، کمک به دیگران یک نوع سرمایهگذاری معنوی است که در روز قیامت با پاداشهای عظیم برمیگردد. بنابراین، در زندگی خود باید جایی برای نیکی و کمک به دیگران در نظر بگیریم و به عنوان یک جامعه اسلامی به توسعه و پیشرفت بیشتری دست یابیم.
آیات مرتبط
لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وَجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَأَعْطَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ.
رستاخیز به طرف مشرق و مغرب نیست، بلکه نیکی در ایمان به خدا و روز آخرت و فرشتگان و کتاب و پیامبران و دادن مال به رغم حب آن به نزدیکان و یتیمان و مساکین و مسافران و سائلین و آزاد ساختن بردگان است.
بقره : 177
أَعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَالْمَمَالِكَتِ الزَّكَاةَ.
بپرستید خداوند را و چیزی را با او شریک نکنید و به والدین و خویشاوندان نیکی کنید و به یتیمان و نیازمندان و همسایه نزدیک و همسایه دور و رفیق در کنار و مسافر و بردگان نیکی کنید.
نساء : 36
لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ.
هرگز به نیکی نخواهید رسید تا از آنچه دوست دارید انفاق کنید.
آل عمران : 92
داستانی دلنشین
روزی عادل تصمیم گرفت برای کمک به همسایهاش وقت بگذارد. او به آن همسایه که به علت بیماری قادر به خرید مایحتاج روزمرهاش نبود، رفت و با او صحبت کرد و سپس بخشی از هزینهها را پرداخت. روز بعد، آن همسایه با لبخند به او گفت که کمکهای او زندگیاش را تغییر داده است. عادل از این موضوع بسیار خوشحال شد و فهمید که کمک به دیگران نه تنها مشکلی را حل میکند، بلکه برای خود او نیز آرامش و شادی به ارمغان میآورد.