پاسخ قرآن
قرآن کریم، به عنوان کتاب مقدس اسلام، نه تنها دینی را شکل میدهد، بلکه به ارائه راهکارهایی برای ارتقاء رفتارهای انسانی و اخلاقی نیز پرداخته است. یکی از این مسائل مهم که به ویژه در آموزههای اسلامی مورد تأکید قرار گرفته، مراقبت و حمایت از یتیمان است. یتیمان، به عنوان کودکان بیپناهی که معمولاً در سنین پایین سرپرستان خود را از دست میدهند، به حمایت و محبت بیشتری احتیاج دارند. در ادامه این مقاله، به بررسی آیات قرآن در خصوص یتیمان و اهمیت رفتار درست با آنان خواهیم پرداخت. در سوره بقره آیه 220 آمده است: "در دنیا و آخرت با یتیمان به نیکی رفتار کنید. فکر میکنید که آزمونهای زندگی فقط برای شماست؛ بلکه این آزمونها از جانب خداوند است و میخواهد ببیند در برابر آنها چگونه عمل میکنید." این آیه به وضوح بیانگر مسئولیت ما در قبال یتیمان و اهمیت رفتار نیکو با آنهاست. خداوند در این آیه یادآوری نموده است که زندگی پر از چالشها و آزمونهایی است که نه تنها برای فرد بلکه برای همه افراد جامعه طراحی شده است. بعد از این آیه، در سوره انعام آیه 152 نیز آمده است: "و نزدیکترین یتیم را نرنجانید." این آیه به طور مشخص بر لزوم عدم آزار یتیمان تأکید میکند و به ما یادآوری میکند که باید به وضعیت روحی و روانی آنها توجه داشته باشیم. انسانها باید در برخورد با یتیمان، حساسیت و دلسوزی بیشتری از خود نشان دهند. علاوه بر این، سوره نساء در آیه 10 فرموده است: "کسانی که مال یتیمان را به ظلم میخورند، در دلهایشان آتش میزنند و به زودی در آتش سوزان خواهند شد." این بیان به وضوح از عواقب سوء رفتار با یتیمان خبر میدهد و به ما یادآوری میکند که باید از حقوق آنها دفاع کنیم و از ستم به آنها پرهیز نماییم. از این آیات بر میآید که رفتار با یتیمان نه تنها مسئلهای اخلاقی بلکه موضوعی است که به سعادت و رستگاری فردی و اجتماعی ارتباط دارد. یتیمان به دلیل فقدان سرپرستی میتوانند به راحتی تحت تأثیر شرایط سخت زندگی قرار بگیرند. در نتیجه، مسئولیت ما به عنوان مسلمانان و اعضای اجتماع، حمایت از آنها و فراهم آوردن شرایط مناسبی برای رشد و پرورش آنها است. رفتار نیکو با یتیمان و حمایت از آنها میتواند به بهبود وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه نیز کمک کند. وقتی که یتیمان مورد توجه قرار بگیرند و از آنها حمایت شود، آنها نیز به یکی از اعضای مؤثر و سازنده جامعه تبدیل خواهند شد. در قرآن در چندین جا به پاداش کسانی که به یتیمان کمک میکنند، اشاره شده است. به عنوان مثال، در سوره بلد آیه 15 میفرماید: "و چه دانستهای تو که آن دو سختی (همانا آزاد کردن یک بنده و یا غذا دادن به یتیم) چیست؟" به این ترتیب، خداوند عمل به حقوق یتیمان را مستلزم فضیلتی مهم میداند. از سوی دیگر، در زندگی روزمره نیز میتوان با عمل به آموزههای قرآن به حمایت از یتیمان پرداخت. افرادی که به نوعی قادر به تأسیس خیریهها، موسسات و نهادهایی برای حمایت از یتیمان هستند، باید از این قدرت خود برای ایجاد تغییرات مثبت جامعه استفاده کنند. این اقدامات میتواند به کاهش فقر، بیسرپرستی و ایجاد احساس تعلق به جامعه منجر شود. نتیجهگیری این است که قرآن کریم به عنوان رهنما و هادی، ما را به محبت، احترام و دلسوزی نسبت به یتیمان دعوت میکند. بر ماست که در این راه گام برداریم و با آغوش باز به استقبال یتیمان برویم. دلسوزی نسبت به یتیمان نه تنها نشانهای از انسانیت و اخلاقی بودن ماست، بلکه موجب جلب رحمت و برکت الهی در زندگی نیز خواهد شد. به نظر میرسد که تنها در سایه حمایت از این قشر آسیبپذیر است که میتوانیم به سمت ساخت جامعهای سالم و پرمحبت پیش برویم. یتیمان، آینده این جامعه هستند و با حمایت ما میتوانند به فرداهایی روشنتری دست یابند.
آیات مرتبط
وَأَحْسِنُوا إِلَى الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ. فَإِنْ أَحْسَنتُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُ الله.
و به یتیمان نیکی کنید تا زمانی که به سن نکاح برسند. پس اگر برای آنان نیکی کردید، پس آنان بندگان خدا هستند.
بقره : 220
وَلا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ.
و به نزدیک مال یتیمان نروید مگر به نیکوترین شکل تا وقتی که به رشد خود برسند.
انعام : 152
إن الذين يأكلون أموال اليتامى ظلماً إنما يأكلون في بطونهم ناراً وسيصلون سعيراً.
قطعاً، کسانی که اموال یتیمان را به ظلم میخورند در حقیقت آتش را در شکمهای خود میخورند و به زودی در آتش سوزان خواهند شد.
نساء : 10
داستانی دلنشین
روزی روزگاری در یک دهکده کوچک، مردی به نام حسن زندگی میکرد که به خاطر یتیمان خدا را سپاس میگفت. او هر روز به خانه یتیمان میرفت و غذا و لباس برای آنها میآورد. حسن همیشه میگفت: "من با یتیمان مانند فرزندانم رفتار میکنم". یک روز، یکی از یتیمان از او پرسید: "چرا اینقدر برای ما زحمت میکشی؟" حسن با لبخندی مهربان جواب داد: "زیرا که محبت به یتیمان، محبت به خداست و هیچ چیزی گرانتر از محبت نیست!" این داستان حسن در آن دهکده به سرعت زبانزد شد و مردم خیلی زود به اهمیت کمک به یتیمان پی بردند.