پاسخ قرآن
عدالت در سخن گفتن یکی از ارزشهای بنیادین در اسلام و قرآن کریم است. این مفهوم، نه تنها به اساس و بنیاد دین اسلام برمیگردد، بلکه جزء لاینفک زندگی انسانها در هر جامعه و فرهنگی محسوب میشود. خداوند در سوره مائده آیه 8 به مؤمنان دستور میدهد که در گفتار خود عدالت را رعایت کنند و در راستای حق و انصاف سخن بگویند. در این آیه آمده است: "ای کسانی که ایمان آوردهاید، به خدا و رسول و به شهادت انصاف بایستید و هرگز به خاطر یک قوم معانده نکنید، و از دشمنان خدا نترسید." این آیه به ما یادآوری میکند که حتی در بیان حقایق، باید به انصاف و عدالت پایبند باشیم. یه تأمل در این آیه نشان میدهد که اصول عدالت و انصاف در کلمات و گفتار باید از اهمیت بالایی برخوردار باشند. وقتی که ما به دیگران صحبت میکنیم، به خصوص در مواردی که احتمالاً نتایج آن بر روی زندگی افراد تأثیرگذار خواهد بود، باید به یاد داشته باشیم که انصاف و عدالت باید در مرکز گفتار ما قرار گیرد. همچنین در سوره نساء آیه 135 نیز تأکید شده که ما باید در تمامی امور از جمله در شهادت و گواهی دادن، انصاف را رعایت کنیم. "ای کسانی که ایمان آوردهاید، در راه خدا انصاف را بر خود بگذارید و اگر بر علیه خود یا والدین و خویشاوندان شهادت دهید، یا حتی اگر شخص ثروتمند یا فقیر باشد، به انصاف گواهی دهید؛ چرا که خداوند به آنان نزدیکتر است." این امر بهخوبی بیانگر این نکته است که عدالت حتی در کلمات و اظهارات ما باید محترم شمرده شود. از نظر قرآن، عدالت در سخن فقط محدود به گفتن حقیقت نیست، بلکه باید همواره این موضوع در نظر گرفته شود که آیا گفتاری که ما داریم به احترام و انصاف به دیگران انجام میشود یا خیر. با وجود این که ممکن است ما با یک شخص در اختلاف باشیم، اما باز هم به عنوان یک مؤمن، وظیفه داریم که در بیان نظر خود انصاف را رعایت کنیم. عدالت در گفتار نه تنها موجب حفظ حقوق دیگران میشود، بلکه به ایجاد یک جامعه سالمتر و عادلانهتر نیز کمک میکند. جامعهای که در آن انصاف در گفتار رایج است، به تدریج به یک جامعه کاملتر تبدیل میشود. اینگونه جامعهها معمولاً کمتر دچار تضادها و اختلافات میشوند و از طرفی روابط انسانها نیز مستحکمتر میشود. با توجه به تأکید قرآن بر عدالت، میتوانیم به راحتی نتیجه بگیریم که این ارزش نه تنها یک دستور دینی است، بلکه پایهگذار روابط انسانی سالم نیز محسوب میشود. در بررسی این موضوع، مشاهده میشود که یکی از بزرگترین چالشهای جامعه معاصر، نبود انصاف و عدالت در گفتار است. روزانه شاهد نابرابریها و تبعیضها در گفتگوها، اخبار و رسانهها هستیم. کسانی که نمیتوانند از افکار و نظرات خود به صورتی عادلانه و منصفانه دفاع کنند، میتوانند به اشتباهات بزرگ و تبعیضآمیز منجر شوند. این قضیه حتی میتواند بر پایههای اخلاقی جامعه تأثیرگذار باشد و اعتماد میان افراد را نابود کند. از این رو، مهم است که علاوه بر رعایت عدالت در گفتار خود، به دیگران نیز این ارزش را آموزش دهیم. والدین، معلمان و رهبران باید مسائلی از این دست را در فرآیندهای آموزشی و تربیتی خود بگنجانند. ما همه مسئولیم که مفاهیم عدالت و انصاف را به نسلهای آینده انتقال دهیم تا جوامعمان به سمت عدالت و آرامش حرکت کنند. گفتار ما انعکاسی از شخصیت ماست و اگر مسئولانه و با توجه به اصول عدالت و انصاف بگوییم، میتوانیم تغییرات مثبتی را در اطراف خود ایجاد کنیم. این امر نیازمند یک اراده قوی و تصمیمگیری هوشمندانه در هر مرحله است. وقتی که ما به انصاف و عدالت در گفتار پایبند باشیم، نه تنها خود را از لغزشها دور میداریم، بلکه از تأثیرات منفی بر روی دیگران نیز جلوگیری خواهیم کرد. در نهایت، برای تحقق عدالت در گفتار باید تلاش کنیم تا صدا و عمل ما همراستا با یکدیگر باشد. این تعهد به عدالت و انصاف نه تنها در گفتار، بلکه در رفتار و عمل ما باید جاری باشد. در واقع، عدالت در گفتار، نشانهای از یک جامعه سالم و متعادل است که ما باید به سوی آن حرکت کنیم. در این راستا، قرآن کریم بهعنوان مصدر و راهنمای ما، در کنار ما خواهد بود تا این هدف را متحقق کنیم.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌۭ بِمَا تَعْمَلُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، به خدا و رسول و به شهادت انصاف بایستید و هرگز به خاطر یک قوم معانده نکنید، و از دشمنان خدا نترسید. عدالت کنید که به تقوا نزدیکتر است و از خدا بترسید؛ بیتردید خدا به آنچه انجام میدهید آگاه است.
مائده : 8
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَإِن كَانَ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ أَوِ الْأَقْرَبِينَ ۖ إِن يَكُنْ غَنِيًّۭا أَوْ فَقِيرًۭا فَاللَّهُ أَعْلَمُ بِهِمَا ۖ فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَىٰ أَن تَعْدِلُوا ۚ وَإِن تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا
ای کسانی که ایمان آوردهاید، در راه خدا انصاف را بر خود بگذارید و اگر بر علیه خود یا والدین و خویشاوندان شهادت دهید، یا حتی اگر شخص ثروتمند یا فقیر باشد، به انصاف گواهی دهید؛ چرا که خداوند به آنان نزدیکتر است.
نساء : 135
داستانی دلنشین
روزی مردی به نام حسن به بازار رفت و در حین خرید متوجه شد که فروشنده با مشتریان دیگر به عدالت رفتار نمیکند. حسن به یاد آیات قرآن افتاد که به عدالت تاکید میکرد. او با مهربانی به فروشنده گفت: "عدالت در سخن گفتن و معامله، محبت خدا را جلب میکند و روزی شما را افزایش میدهد". فروشنده تحت تاثیر قرار گرفت و تصمیم گرفت به وعدههای قرآن توجه بیشتری داشته باشد. از آن روز، مردم با خریدهای خود خوشحالتر از همیشه به خانههایشان بازگشتند.