پاسخ قرآن
حفظ حقوق انسانی و حمایت از مظلومین یکی از اصول اساسی تعالیم دین اسلام است که در قرآن کریم و سنت نبوی به وضوح آمده است. قرآن به عنوان کتاب راهنمای مسلمانان، در آیات متعدد به مفهوم عدالت اجتماعی و حمایت از ضعیفان و مظلومان تأکید ورزیده و این مسئولیت را به دوش هر فرد مؤمنی گذاشته است. در این مقاله، به بررسی و تحلیل موضوع حمایت از مظلومین و حفظ حقوق ظالمین در قرآن کریم میپردازیم و آیات و روایات مرتبط به این مقوله را مورد بررسی قرار میدهیم. یکی از آیات بارز قرآن در این زمینه، آیه 135 سوره نساء است که میفرماید: "يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ، وَلَوْ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ، إِن يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا". این آیه در واقع یک دعوت به قسط و عدالت است و مشخص میکند که باید در مورد همه افراد جامعه، چه غنی و چه فقیر، راستگو و عادل باشیم. این نکته مهمی است که حتی اگر حمایت از مظلوم یا تعیین قسط به ضرر خودمان باشد، مسلمانان باید همچنان به انصاف و عدالت پایبند باشند. سوره مائده نیز در آیه 8 به این موضوع اشاره کرده و میفرماید: "يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ، وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَلَّا تَعْدِلُوا". در اینجا، قرآن نهتنها به ضرورت عدالت میان خودی و غیرخودی اشاره میکند، بلکه بر این نکته تأکید دارد که نباید دشمنی یا نفرت از یک گروه خاص بر قضاوت و رفتار ما تأثیر بگذارد. مهم این است که عدالت باید در تمامی شرایط و تحت هر قضاوتی برقرار بماند. تحقیق در تاریخ و روایات اسلامی به ما نشان میدهد که پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان نیز بهطور مکرر بر حمایت از مظلومین تأکید ورزیده و خود به بهترین شکل این آموزهها را عملی نمودهاند. در بسیاری از داستانها آمده است که پیامبر بارها در مواقع مختلف از حقوق مظلومین دفاع کرده و در برابر ظلم میایستادند. برای مثال، داستان حمایت ایشان از یتیمان و فقرا در جامعه اسلامی، همواره به عنوان الگوی عملی برای مسلمانان مطرح بوده است. علاوه بر این، در قرآن کریم میخوانیم که خداوند به حمایت از مظلومان وعده داده و نهتنها ظلم را ضد بشریت میداند بلکه از آن نفرت دارد. آیات متعدد قرآن اشاره میکنند که خداوند بر این است که از حقوق مظلوم دفاع کند. این نشان میدهد که حمایت از مظلوم، نهتنها یک وظیفه انسانی بلکه یک دستور دینی است. وقتی یک مظلوم به خداوند پناه میبرد، خداوند همواره در کنار اوست و او را یاری میکند. قرآن میفرماید: "إِنَّ اللّهَ يُدَافِعُ عَن الَّذِينَ آمَنُوا" (سوره حَج، آیه 38). این آیه به وضوح نشان میدهد که خداوند از مؤمنان و مظلومان حمایت میکند و از آنها دفاع مینماید. بنابراین، وظیفه ما بهعنوان مسلمانان این است که در کنار مظلومین بایستیم و به آنها یاری رسانیم. مسئله حفظ حقوق انسانی و حمایت از مظلوم نیاز به یک تغییر اساسی در رویههای اجتماعی دارد. مسلمانان باید جرات و اراده لازم را داشته باشند تا در برابر ظلم و بیعدالتی بایستند و به زبان و عمل از مظلومان حمایت کنند. این وظیفه در چندین بعد اجتماعی، اخلاقی و سیاسی قابل مشاهده است؛ از ایجاد فرهنگ عدالت اجتماعی تا نظارت بر مسئولین و رصد عملکرد آنها. بهطور کلی، آموزههای قرآن و احادیث نبوی ما را به سمت حمایت از مظلومین هدایت میکند و بر اهمیت این موضوع تأکید میورزد. این مسئولیت نهتنها بهعنوان یک وظیفه دینی، بلکه بهعنوان یک وظیفه انسانی در مقابل تمام انسانها مطرح میشود. نتیجهگیری اینکه هر فرد مسلمان باید به این مسئله توجه کند و در راستای عدالت و قسط قدم بردارد. همه ما بهعنوان انسان و مسلمان موظفیم در شرایط مختلف به حمایت از مظلومین ادامه دهیم و در برابر ظلم و بیعدالتی بیتفاوت نباشیم. در پایان، حمایت از مظلومین باید تبدیل به یک فرهنگ عمومی در جامعه مسلمانان گردد؛ فرهنگی که در آن هر فردی در هر جایگاهی نسبت به دفاع از حقوق دیگران احساس مسئولیت کند و بدانیم که خداوند همیشه در کنار آنهاست که بر مظلومین یاری میرسانند.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ، وَلَوْ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ، إِن يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا
ای کسانی که ایمان آوردهاید، باید در انصاف قیام کنید و برای خدا گواهی دهید، هرچند بر خودتان یا والدین و نزدیکانتان باشد. اگر او ثروتمند باشد یا فقیر، خدا نسبت به آنها سزاوارتر است.
نساء : 135
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ، وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَلَّا تَعْدِلُوا
ای کسانی که ایمان آوردهاید، باید در راه خدا قیام کنید و گواهی دهید. و نباید حسادت برخی از مردم شما را از عدالت بازدارد.
مائده : 8
داستانی دلنشین
در یکی از روزهای پاییزی، مردی به نام حسن در بازار راه میرفت که ناگهان صدای نالهای به گوشش رسید. او به سمت صدا رفت و دید که یک دختر بچه مظلوم و گریان بر زمین نشسته است. حسن به او نزدیک شد و از او پرسید: "چرا گریه میکنی؟" دخترک گفت: "کسی به من زور گفت و حقم را گرفت." حسن با شنیدن این حرف، ناگهان به یاد آیات قرآن افتاد و تصمیم گرفت که از آن دختر حمایت کند. او به سمت فرد ظالم رفت و از او خواست تا حق دختر را برگرداند. حسن با دلی پر از محبت و صداقت به او گفت: "خداوند بر ما تأکید کرده است که از مظلومین حمایت کنیم. چه اگر ظلمی کنیم، عاقبت خوبی نخواهیم داشت." در نهایت، فرد ظالم با شرمندگی حق دختر را برگرداند و حسن با لبخندی بر چهرهاش به خانه برگشت.