پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب راهنمای انسانها در زندگی دنیوی و آخرتی، همواره بر نیکوکاری و احسان به والدین تأکید داشته است. از آنجایی که والدین در پرورش و تربیت فرزندان نقش بسزایی دارند، توجه به حقوق آنها و احترام به مقام آنها از واجبات دینی محسوب میشود. در سوره اسراء آیه 23، به طور واضح اشاره شده است که "و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید..." این آیه عظیم همزمان با تأکید بر اهمیت عبادت خداوند، بر نیکی به والدین نیز تأکید میکند. این موضوع نشاندهنده این است که احترام به والدین جزء جداییناپذیر از دین اسلام است و هیچگاه نباید فراموش شود. نیکوکاری به والدین به ویژه در سنین پیری و سالخوردگی دارای اهمیت ویژهای است. قرآن کریم در آیه مذکور به صراحت بیان میکند که حتی اگر یکی از والدین یا هر دو به کهنسالی برسند، باید با آنها نیکو سخن بگوییم و به آنها بهترین رفتارها را داشته باشیم. بنابراین، این آیه به ما یادآوری میکند که نیکوکاری به والدین به معنای تحمل سختیها و سختکوشی در خدمت به آنها است. در واقع، والدین در دوران جوانی و به ویژه در زمان بارداری و شیرخوارگی فرزندان، مشقتها و زحمات بسیاری را متحمل میشوند. در سوره لقمان آیه 14 نیز خداوند به این موضوع اشاره میکند و میفرماید: "و به والدین خود نیکی کن؛ زیرا مادرش او را در دوران بارداری به سختی حمل کرده و در دوران شیرخوارگی نیز به زحمت پرورش داده است." این آیه نه تنها به ما یادآوری میکند که باید به والدین نیکی کنیم، بلکه به ما میآموزد که این نیکی و احترام با توجه به زحماتی که آنها متقبل شدهاند، انجام شود. در واقع، شکرگزاری از والدین و جبران نیکیها و زحمات آنان امری ضروری است و باید همواره در این مسیر گام برداریم. بر اساس تعالیم قرآن کریم، نیکوکاری به والدین به معنای صرفاً احترام و ادب نیست، بلکه باید به صورت عملی و عمیقتری درک شود. ما باید سعی کنیم در تمام مراحل زندگی خود از والدین حمایت مالی، عاطفی و اجتماعی کنیم. این حمایت تنها مختص زمان خاصی نیست، بلکه باید در تمام مراحل مختلف زندگی، به ویژه در سنین پیری، در کنار آنها باشیم. این موضوع نه تنها به نفع والدین است، بلکه به رشد شخصیت و روحیه فرزندان نیز کمک میکند. نیکوکاری به والدین همچنین در مربیگری و آموزش فرزندان به تأثیرپذیری از فرزندان نیز در نظر گرفته میشود. وقتی فرزندی به والدین خود احترام میگذارد و به آنها نیکی میکند، این رفتار به نسلهای آینده نیز منتقل خواهد شد و به پاسداری از نسلهای گذشته ادامه مییابد. در واقع، نیکی به والدین به یک فرهنگ تبدیل میشود که جامعه را به هم نزدیکتر کرده و پیوندهای خانوادگی را محکمتر میسازد. در جوامع اسلامی، احترام به والدین یکی از ارزشهای معنوی و اخلاقی به شمار میآید. افراد جامعه باید به یاد داشته باشند که نیکوکاری به والدین نه تنها از نظر دینی، بلکه از نظر اجتماعی و فرهنگی نیز مورد توجه قرار گیرد. به همین دلیل، باید به دنبال احیای فرهنگ احترام به والدین و نیکوکاری به آنها باشیم و در این راستا، نسلهای جدید را نیز با این ارزشها آشنا کنیم. نیکوکاری به والدین میتواند در قالبهای مختلفی مانند کمک مالی، گفتوگو و وقتگذاری با والدین و همچنین احترام به نظرات و خواستههای آنها جلوهگر شود. باید به این نکته توجه داشت که تنها برقراری روابط فیمابین برای نیکوکاری کافی نیست، بلکه باید با عمق و توجه بیشتری به این موضوع نگریست و تلاش کرد که والدین در تمام زمینهها احساس راحتی و رضایت کنند. در نهایت، میتوان گفت که نیکوکاری به والدین نه تنها در قرآن کریم تأکید شده، بلکه به عنوان یکی از اصول اساسی دین و فرهنگ اسلامی شناخته میشود. ما باید همواره به این آموزهها توجه کرده و در زندگی روزمره خود به آن عمل کنیم. این عمل نه تنها باعث رضایت خداوند خواهد شد، بلکه به ما احساس آرامش و خوشبختی نیز میبخشد. هر چه والدین در کمال آرامش و خوشحالی باشند، فرزندان نیز در زندگی خود پراستعدادتر و موفقتر خواهند بود. در نتیجه، نیکوکاری به والدین نه تنها یک الزام دینی، بلکه یک سرمایهاجتماعی و فرهنگی است که در هر زمان و مکانی باید حفظ و تقویت شود.
آیات مرتبط
وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۖ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًۭا كَرِيمًۭا
و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید؛ اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها در نزد تو به سالخوردگی برسند، پس به آنها اف نگو و آنها را تار نکن و با آنها سخنی پسندیده بگو.
اسراء : 23
وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ ۖ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ ۚ إِلَيَّ الْمَصِيرُ
و به انسان، نسبت به والدینش وصیت کردیم؛ که شکرگذاری تو و والدینت به سوی من است.
لقمان : 14
داستانی دلنشین
روزی زنی سالخورده در بازار در حال خرید بود و کنار او، دخترش به او کمک میکرد. ناگهان زن به خاطر یک بیماری مزمن، به زمین افتاد. همه به کمک او آمدند و دختر با صدای بلند گفت: "بسیار خدا را شکر میکنم که این مادرم است و من وظیفه دارم به او یاری کنم!" این موضوع نشان میدهد که محبت و نیکوکاری به والدین نهتنها در قرآن بلکه در رفتارهای روزمره ما نیز باید نمود داشته باشد.