پاسخ قرآن
برای اینکه انسان خوبی باشیم، اولین قدم توجه به آموزههای قرآن و سیره پیامبر اسلام (ص) است. در قرآن کریم، خداوند به پیروان خود دستور داده است که در رفتارهای خود نیکوکار باشند و به دیگران احسان کنند. نیکوکاری یکی از ارزشهای اساسی اسلامی است که بر اساس آن، هر فرد باید سعی کند در زندگی روزمره خود به دیگران کمک کرده و برای بهبود شرایط زندگی آنها تلاش کند. سوره البقره آیه 177 به وضوح به این موضوع اشاره میکند که نیکوکاران واقعی کسانی هستند که ایمان به خدا، روز قیامت، فرشتگان، کتابها و پیامبران دارند و به رغم حب به مال، به دیگران کمک میکنند. این آیه به ما میآموزد که برای رسیدن به خوبی، باید در اعمال و رفتار خود صداقت و انصاف را رعایت کنیم. در واقع، نیکوکاران باید در تمام جنبههای زندگی خود، از رفتارهای اجتماعی گرفته تا روابط خانوادگی، بر اصول اخلاقی پایبند باشند تا بتوانند به عنوان انسانهای مؤمن و نیکوکار شناخته شوند. در این راستا، سوره النحل آیه 90، به احسان و عدل تأکید شده و ما را به رعایت انصاف در برخورد با دیگران دعوت میکند: "إن الله یأمر بالعدل والإحسان". این سخن به ما یادآوری میکند که در کنار نیکوکاری، رفتار عادلانه با دیگران نیز یکی از ارکان انسانی و اسلامی است. انسان باید بر اساس انصاف عمل کند و در تعاملات روزمره خود تفاوتهای اجتماعی و اقتصادی را در نظر بگیرد. این انصافی که قرآن از آن سخن میگوید، تنها به معنای انصاف در قضاوت نیست، بلکه باید در همه ابعاد زندگی، از جمله اقتصاد، روابط اجتماعی و نیز روابط خانوادگی جاری باشد. یکی از مهمترین جنبههای نیکوکاری، توجه به خانواده و والدین است. در سوره اسراء آیه 23، خداوند تاکید میکند که "وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا". این آیه به ما نشان میدهد که احترام به والدین و نیکی به آنها از جمله وظایف واجبی است که هر مسلمانی باید به آن پایبند باشد. نیکی به والدین تنها به معنای کمک مالی به آنها نیست، بلکه شامل احترام، محبت، و حمایت عاطفی نیز میشود. هر فرد باید در تمام مراحل زندگی خود نسبت به والدینش مسئول باشد و در مشکلات آنها در کنارشان باشد. نیکوکاری همچنین باید به دوستان و همسایگان نیز تسری یابد. در آموزههای اسلامی، به ایجاد و حفظ روابط دوستانه و محبتآمیز تأکید فراوانی شده است. روابط اجتماعی نقش بسیار مهمی در زندگی انسان دارند. تاکید بر دوستی و محبت در سیره پیامبر اسلام (ص) بسیار نمایان است. ایشان همواره بر اهمیت دوستیها و روابط اجتماعی سالم تأکید میکردند و میفرمودند که "محبت و دوستی از مهمترین آرامشبخشهای زندگی انسان است". بنابراین، در دنیای امروز که بسیاری از روابط اجتماعی تحت تأثیر سرعت زندگی مدرن دچار سستی میشوند، نیاز به تلاش برای گسترش محبت و دوستی در روابطمان بیشتر احساس میشود. در نهایت، اهمیت نیکوکاری در زندگی فردی و اجتماعی فراموش نشدنی است. نیکوکاری نه تنها به دیگران کمک میکند بلکه به خود شخص نیز آرامش، خوشحالی و رضایت میآورد. احساس مفید بودن، ایجاد روابط مثبت با دیگران، و داشتن یک زندگی اخلاقی و مسئولانه، کلیه جنبههای نیکوکاری را تشکیل میدهند. بنابراین، برای اینکه به عنوان یک انسان خوب در جامعه شناخته شویم، باید از آموزههای قرآن و سیره پیامبر اسلام (ص) پیروی کنیم و در زندگی خود عملیاتی کنیم. در عصری که بسیاری از ارزشهای انسانی در حال فراموشی هستند، بازگشت به این اصول میتواند راهگشای مشکلات فردی و اجتماعی ما باشد. الگو گرفتن از قرآن و سیره پیامبر اسلام (ص) نه تنها موجب نیکوکاری در فرد میشود بلکه به صورت زنجیرهوار در جامعه اثرگذار خواهد بود. در واقع، اگر هر فرد در جامعه سعی کند ویژگیهای نیکوکارانه را در خود پرورش دهد، به تدریج جامعهای متعالی و اخلاقمدار شکل خواهد گرفت. بنابر این، همه ما وظیفه داریم که از امروز به فکر اصلاح رفتارها و تقویت ارزشهای انسانی در خود باشیم.
آیات مرتبط
لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تَوَلُّوا وَجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَأَعْطَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَوَةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَـئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَـئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ
بر نیکویی آن نیست که روی خود را به سمت مشرق و مغرب بپیچانید، بلکه نیکوکار واقعی کسی است که به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب و پیامبران ایمان بیاورد و با آنچه که دوست دارد مالی را به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و ابناء السبيل و سائلین بدهد و در مقام صلات و زکات و وفای به عهد و نیکی به دیگران کوشش کند.
بقره : 177
إن الله يأمر بالعدل والإحسان وإيتاء ذي القربى وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغي يعظكم لعلكم تذكّرون
خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان دستور میدهد و از فحشا و زشتی و ظلم نهی میکند. شما را سفارش میکند تا یاد بگیرید.
نحل : 90
وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًۭا كَرِيمًۭا
و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید؛ اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها در نزد تو به سالخوردگی برسند، پس به آنها اف نگو و آنها را تار نکن و با آنها سخنی پسندیده بگو.
اسراء : 23
داستانی دلنشین
روزی مردی در کنار جاده نشسته بود و به مردم نگاه میکرد. یکی از مدیران محلی از او پرسید: 'چرا اینجا نشستهای؟' مرد پاسخ داد: 'من به دنبال نیکی هستم. هرکس از کنارم میگذرد، سعی میکنم لبخند بزنم و به او سلام بگویم.' مدیر با تعجب گفت: 'فقط یک لبخند و سلام؟' مرد گفت: 'آری، این کار میتواند روز کسی را تغییر دهد.' و از آن روز، آنها به ترویج kindness در جامعهشان پرداختند.