پاسخ قرآن
در قرآن کریم، مفهوم بهرهوری و فایدهمند بودن انسانها به وضوح بیان شده است. این متن در پی آن است که اهمیت مفید بودن افراد انسان را از منظر دین اسلام بررسی کند و نشان دهد که چگونه با پیروی از آموزههای اسلامی میتوانیم در زندگی شخصی و اجتماعی خود مفید و موثر باشیم. بهرهوری در زندگی انسانی یک مفهوم چندبعدی است که شامل ابعاد فردی، اجتماعی و دینی میشود. برای اینکه انسانی مفید باشیم، ابتدا باید به شناخت و عبودیت خداوند بپردازیم. در سوره البقره آیه 21، خداوند به مردم دستور میدهد که پروردگار خود را عبادت کنند و این خود آغاز مسیر مفید بودن است. این آیه نشاندهنده آن است که ارتباط انسان با خداوند و پذیرش او به عنوان سرپرست و راهنمای زندگی، ضروریترین قدم برای شروع زندگی پربار و مفید است. عبادت به عنوان یک عمل به وحدتبخشی به زندگی افراد عمل میکند. وقتی که فردی خداوند را میشناسد و او را به عنوان حاکم بر تمامی امور خود میپرستد، میتواند انتظار داشته باشد که زندگیاش معنا و هدف پیدا کند. در واقع، شناخت خداوند و عبودیت او به انسانها کمک میکند تا به سمت آرمانهای انسانی مانند عدالت، محبت و دوستی حرکت کنند. همچنین، این شناخت به انسان کمک میکند تا از دنیا و زندگی خود به بهترین نحو بهرهبرداری کند و چالشهای زندگی را با آگاهی بیشتری مدیریت نماید. سوره مومنون آیههای 1 تا 11 صفات مؤمنان واقعی را بر میشمارد که به واسطه آنها میتوانند در زندگی خود و دیگران مفید باشند. این آیات به تبیین ویژگیهایی چون پرهیزگاری، ویژگی روحی صحیح و مسؤولیتپذیری اشاره دارند. مثلاً در آیه 9 آمده است: "و الَّذِينَ أَبْرَزُوا صَلَاتَهُمْ وَقَتُوهَا" که اهمیت نماز و ارتباط با خدا را نشان میدهد. نماز به عنوان یک عمل عبادی نه تنها به اتصال فرد با خدا کمک میکند، بلکه در ایجاد آرامش و نظم در زندگی روزانه انسان نیز تأثیرگذار است. با برقراری ارتباط مستمر با خدا از طریق نماز، فرد میتواند روحی سالم و آرام داشته باشد که به او امکان میدهد به دیگران نیز محبت و کمک کند. قرآن همچنین به ما یادآوری میکند که در پی مفید بودن باید به دیگران محبت کنیم و رفتار نیکی داشته باشیم. در سوره النساء آیه 36، به نیکی به والدین، خویشاوندان، یتیمان و مسکینان تأکید شده است. این توجه به دیگران و کمک به آنها نشاندهنده مسئولیتی است که هر فرد باید در برابر دیگران احساس کند. کمک به دیگران نه تنها حس انساندوستی را در ما تقویت میکند، بلکه باعث ایجاد یک اجتماع سالم و همدلی میشود. خدمت به جامعه یکی از راهکارهای مفید بودن است که در قرآن تأکید شده است. انسانها در کنار یکدیگر برای ساختن جامعهای بهتر وجود دارند و میتوانند در این راه با یکدیگر همکاری کنند. به عنوان مثال، فعالیتهای خیریه، کمک به افراد نیازمند، و ارائه خدمات به جوانان و کودکان همگی نمونههایی از خدمات اجتماعی هستند که میتوانند به بهبود وضعیت جامعه کمک کنند. در حقیقت، هر فردی که از منابع خود برای کمک به دیگران استفاده میکند، در حقیقت در حال ایجاد یک چرخه مثبت از محبت و همیاری است. در نهایت، قرآن به ما یادآوری میکند که انجام کارهای خوب و مفید، نه تنها به خود بلکه به کل جامعه سود میرساند. بنابراین، با عبادت خدا، برقراری ارتباط خوب با دیگران، و خدمت به جامعه، میتوانیم انسانی مفید باشیم. هدف نهایی ما باید ایجاد یک جامعهی سالم، پیشرفته و با ویژگیهای انسانی باشد. با شناخت معانی واقعی زندگی و انجام عمل صالح، میتوانیم به عنوان یک نیروی مثبت در جامعه خود تأثیر گذار باشیم. در نتیجه، آموزههای قرآن کریم نه تنها به ما کمک میکند تا در بُعد شخصی خود مفید باشیم، بلکه ما را به سمت ارتقای کیفیت زندگی جامعه هدایت میکند. بهرهوری در زندگی انسان مسلمان از شناخت خدا شروع میشود و تا خدمت به بندگان او ادامه مییابد. در این چرخه، انسانها میتوانند با پیروی از دستورهای الهی و انجام کارهای نیک در پی خیر و صلاح خود و جامعهای که در آن زندگی میکنند، به کمال برسند.
آیات مرتبط
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱعْبُدُوا۟ رَبَّكُمُ ٱلَّذِى خَلَقَكُمْ وَٱلَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
ای مردم، پروردگارتان را پرستش کنید، همانکسی که شما و کسانی را که پیش از شما بودند آفرید تا تقوا پیشه کنید.
بقره : 21
وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ
و آنان که بر نمازهای خویش محافظت میکنند.
مؤمنون : 9
أُو۟لَـٰئِكَ هُمُ ٱلْمُؤْمِنُونَ حَقًّۭا ۖ لَهُمْ دَرَجَـٰتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ
آنان حقیقتاً مؤمناناند و برای ایشان درجاتی نزد پروردگارشان است و آمرزش و روزی نیکو.
نساء : 36
داستانی دلنشین
روزی مردی به نام حسن به بازار رفته بود و در بین خریدهایش با پیرمردی مجذوب کننده برخورد کرد. آن پیرمرد با زبان نرم و کلام زیبا، از حسن خواست تا به جوانان جامعهاش کمک کند و راههای مفید بودن را به آنها بیاموزد. حسن با شنیدن این کلمات متاثر شد و تصمیم گرفت در هر فرصت ممکن به دیگران کمک کند، حتی اگر شده با یک کلام محبتآمیز. با گذشت زمان، حسن نه تنها خود را تغییر داد بلکه دیگران را نیز تحت تأثیر قرار داد و به انسانی مفید تبدیل شد.