پاسخ قرآن
عدالت یکی از اصول بنیادی در زندگی است که در قرآن کریم به آن تأکید شده است. این مفهوم از دیرباز به عنوان یکی از ارکان اساسی حیات اجتماعی، فردی و خانوادگی مطرح شده است و اثر عمده‌ای بر رفتار و تعاملات انسان‌ها داشته است. در این مقاله، ما به بررسی مفهوم عدالت در قرآن، تأثیر آن بر زندگی اجتماعی و خانوادگی و ضرورت اجرای عدالت در تمامی ابعاد زندگی خواهیم پرداخت. یکی از آیات شگفت‌انگیز قرآن که به اهمیت عدالت اشاره دارد، آیه 135 سوره نساء است که در آن خداوند می‌فرماید: 'یا أیها الذین آمنوا کونوا قوامین بالقسط شهداء لله...' این آیه نه تنها مؤمنان را به عدالت در قضاوت دعوت می‌کند، بلکه آنها را ملزم به شهادت بر حق می‌سازد. گفتنی است که عدالت در این آیه به عنوان یک وظیفه دینی و اخلاقی معرفی شده است. بنابراین، اولین گام در ایجاد یک جامعه سالم و متعادل، رعایت عدالت در تمام جنبه‌های زندگی است. عدالت نه تنها در زمینه روابط اجتماعی بلکه در نسبت با خود و خانواده نیز باید رعایت شود. باید به این نکته توجه داشت که چه بسا بسیاری از مشکلات و ناهنجاری‌های اجتماعی از عدم رعایت عدالت در خانواده‌ها نشأت می‌گیرد. به عنوان مثال، انصاف در تقسیم اموال میان فرزندان، رفتار برابر با همه اعضای خانواده و احترام به حقوق و خواسته‌های هر یک از آنها از مصادیق بارز عدالت در داخل خانواده به شمار می‌رود. بسیاری از مشکلات خانوادگی، مانند بروز نارضایتی و تنش، ناشی از تبعیض و بی‌عدالتی در رفتار با اعضای خانواده است. پیامبر اکرم (ص) نیز در احادیث مختلف خود بر لزوم عدالت تأکید کرده‌اند. ایشان فرموده‌اند: 'العدل نور'، به این معنا که عدالت چراغ راه زندگی است. زندگی با عدالت نه تنها نورانیّت و روشنی به همراه دارد، بلکه می‌تواند موجب آرامش و سکون روحی انسان‌ها نیز باشد. در واقع، آنچه که باعث می‌شود انسان به فردی متعادل و خوشبخت تبدیل شود، رعایت اصولی همچون عدالت و انصاف در رفتارهای روزمره است. قرآن در سوره مائده آیه 8 نیز تصریح می‌کند: 'کُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ' که این فرمان به یاری الحق و عدالت اشاره دارد و ما را یادآوری می‌کند که باید در هر شرایطی به حقیقت و انصاف پایبند باشیم. این آیه به نوعی تأکید دارد که عدالت، نه تنها بر اساس انسانیت و اخلاقیات، بلکه به عنوان یک فریضه دینی نیز باید مورد توجه قرار گیرد و در عمل تحقق یابد. ایجاد زندگی عادلانه به معنی اتخاذ تصمیمات منصفانه در مورد تمامی جنبه‌های زندگی است. انسان باید تمرین کند تا در مواجهه با هر مسأله‌ای منصفانه قضاوت کند و از خودخواهی‌ها و منافع شخصی دوری کند. در واقع، عدالت در عمل به معنی توانایی دیدن و درک موقعیت‌های مختلف و قضاوت بر مبنای انصاف است. ما در زندگی روزمره خود باید به این نکته توجه کنیم که هر یک از تصمیمات و اعمال ما می‌تواند بر دیگران تأثیر بگذارد و به همین دلیل، اهمیت رعایت عدالت در تمامی ابعاد زندگی دو چندان می‌شود. به علاوه، عدالت در جوامع مختلف به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه پایدار و پیشرفت اجتماعی شناخته می‌شود. در جوامعی که عدالت رعایت می‌شود، مردم بیشتر حس تعلق و هویت کرده و به حفظ رفتارهای مثبت اجتماعی و مشارکت در امور جامعه می‌پردازند. به همین دلیل، بروز نابرابری‌ها، تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها می‌تواند منجر به نارضایتی اجتماعی، افزایش جرائم و حتی بحران‌های اجتماعی شود. بنابراین، ضرورت اجرای عدالت نه تنها یک نیاز فردی، بلکه یک نیاز اجتماعی نیز به شمار می‌رود. در نهایت، می‌توان گفت که عدالت یکی از ضروریات زندگی انسانی است که در قرآن کریم به شدت مورد تأکید قرار گرفته است. باید با نگاهی عمیق‌تر به این اصل بنیادی پرداخته و آن را به عنوان یک ارزش والا در تمامی جنبه‌های زندگی خود مدنظر قرار دهیم. این وظیفه ماست که با رعایت عدالت و انصاف، نه تنها در زندگی فردی، بلکه در زندگی اجتماعی خود، به ایجاد جامعه‌ای عادلانه‌تر و انسان‌مدارتر کمک کنیم. در این راستا، تنها با تلاش و همت جمعی می‌توان زندگی‌ای سرشار از عدالت را برای خود و نسل‌های آینده به ارمغان آورد.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، در راه خدا به عدالت قیام کنید.
نساء : 135
كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ.
بر پایة حق و عدل شهدگی دهید.
مائده : 8
داستانی دلنشین
روزی عادل در میانسالی به این فکر کرد که چطور بهتر می‌تواند به عدالت رفتار کند. او تصمیم گرفت که با خود و دیگران انصاف کند. در میهمانی‌ای که برگزار شد، او نه تنها بین مهمان‌ها به یک اندازه توجه می‌کرد بلکه در تقسیم خوراکی‌ها هم انصاف را رعایت می‌کرد. به این ترتیب، دوستان و خانواده‌اش هم به او می‌گفتند که به این رفتار خوبش ادامه دهد.