پاسخ قرآن
قرآن کریم بهطور جامع و عمیق به موضوع بخشش و گذشت پرداخته و بر اهمیت آن تأکید ویژهای دارد. در فرآیند زندگی انسانی، ممکن است افراد با همدیگر دچار کینه و دشمنی شوند، اما آموزههای قرآن ما را به سمت درک بهتر و عمل به بخشش و گذشت هدایت میکند. در آیه 134 سوره آلعمران، خداوند میفرماید: "وَ الْجَزَاءُ سَيّئَةٌ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا ۖ فَمَن عَفَا وَ أَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللّهِ" که به وضوح نشان میدهد هر کس که از مجازات و تلافی کردن بگذرد و در عوض به صلح و دوستی روی آورد، پاداشی بزرگ در نزد خداوند خواهد داشت. این آیه بخوبی بیان کننده این است که گذشت نه تنها یک عمل انسانی بلکه یک عمل الهی نیز دانسته میشود. در کنار این آیه، آیات دیگری نیز به ارزش و اهمیت بخشش پرداختهاند که در زندگی روزمره ما بسیار کارساز و تاثیرگذارند. مثلاً در سوره نمل آیه 7، خداوند بیان میکند: "وَ إِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ". این آیه ما را به یادآوری این نکته ملزم میسازد که حتی در برابر بدیها و کینهها، باید بخشش و صبر را انتخاب کنیم و از درگیری و دشمنی دوری گزینیم. در واقع، بخشش به عنوان یک فضیلت اخلاقی شناخته میشود که به انسانها کمک میکند تا از غم و اندوه و کینهها رهایی یابند. در زندگی اجتماعی بشر، داشتن چنین فرهنگی میتواند زمینهساز صلح و دوستی بین افراد و گروهها شود. قرآن کریم با توجه به این مسائل میخواهد ما را به این درک برساند که وقتی به گذشته و خطاهای دیگران نگاه میکنیم، بهتر است عفو و گذشت پیشه کنیم تا به یک زندگی آرام و سازنده برسیم. در سوره نور آیه 22، خداوند میفرماید: "وَلْيَعْفُ وَلْيَصْفَحُوا ۖ أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ ۗ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ". این آیه به انسان یادآوری میکند که در برابر خطاهای دیگران باید عفو و گذشت نشان دهیم و در عوض به یاد داشته باشیم که خداوند نیز بخشنده و رحیم است. در واقع، این آیه، انسان را به این فکر وامیدارد که آیا او نیز شایسته آن است که خداوند او را ببخشد در حالی که خود او قادر به بخشیدن دیگران نیست. اینجاست که اهمیت این موضوع در دین اسلام روشن میشود. بخشش نه تنها به عنوان یک ارزش انسانی شناخته میشود، بلکه به عنوان وسیلهای برای نزدیکی به خداوند نیز معرفی میشود. وقتی ما در مقابل اشتباهات دیگران میگذریم، در واقع نشان میدهیم که میخواهیم از مشکلات و کینهها فراتر برویم و به سوی صفا و آرامش حرکت کنیم. نکته دیگری که در قرآن در مورد بخشش آمده، اشاره به پاداشهای روحانی و مادی است که خداوند برای گذشتکنندگان در نظر گرفته است. در واقع، وقتی ما از گناه دیگران میگذریم و عفو میکنیم، نه تنها به خودمان آرامش میدهیم بلکه برای جامعه نیز سلامتی و آرامش به ارمغان میآوریم. تجربه نشان داده است که بخشش و گذشت میتواند روابط انسانی را بهبود بخشد و حتی باعث تقویت دوستیها شود. وقتی شخصی تصمیم میگیرد که از کینه و کدورتهای گذشته بگذرد و دست دوستی به سوی دیگری دراز کند، در واقع جادهای برای آشتی و همزیستی مسالمتآمیز فراهم کرده است. با توجه به این موارد، به نظر میرسد که آموزههای قرآن نه تنها برای زندگی فردی بلکه برای زندگی اجتماعی ما مهم و کارساز هستند. بخشش و گذشت به ما یادآوری میکند که در دنیای پر از گرفتاریها و چالشها، انتخاب ما میتواند به سمت صلح و آرامش باشد. این آموزهها در واقع میتوانند ما را به انسانهای بهتری تبدیل کنند و در نهایت به یک جامعه سالم و شاداب منجر شوند. در نتیجه، قرآن کریم بخشش را نه تنها بهعنوان یک ارزش انسانی و اخلاقی مطرح میکند، بلکه آن را بهعنوان یک وظیفه روحانی به مؤمنان توصیه مینماید. این نوع بخشش و تسامح میتواند یکی از نشانههای ایمان واقعی باشد و انسان را به کمال نزدیکتر کند. در پایان، باید در نظر داشته باشیم که بخشش نه تنها به بهبود روابط انسانی کمک میکند بلکه به ما زبانی جدید برای گفتوگو و زندگی میدهد که میتواند زندگی ما را به طرز چشمگیری تغییر دهد.
آیات مرتبط
وَ الْجَزَاءُ سَيِّئَةٌ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا ۖ فَمَن عَفَا وَ أَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللّهِ
و جزای بدی، بدیای مانند آن است؛ اما هر کس عفو کند و اصلاح کند، پاداشش بر عهدهٔ خدا است.
آل عمران : 134
وَ إِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ
و کافران تقریباً میخواستند که تو را با چشمهای خود بر زمین بیندازند؛ هنگامی که ذکر را شنیدند و گفتند: 'او قطعاً مجنون است.'
نمل : 7
وَلْيَعْفُ وَلْيَصْفَحُوا ۖ أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ ۗ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
و باید عفو کنند و بگذرانند؛ آیا دوست ندارید که خدا شما را ببخشد؟ و خداوند بخشاینده و مهربان است.
نور : 22
داستانی دلنشین
روزی مردی به نام حسن با دوستی قدیمیاش دچار اختلاف شد. در دلش کینهای بزرگ نسبت به او احساس میکرد. اما روزی به یاد آیات قرآن افتاد و تصمیم گرفت که بتواند ببخشد. حسن با صدای بلند گفت: 'من تو را میبخشم!' و دوستی دوباره برقرار شد و زندگی به حالت عادی بازگشت. حسن احساس رضایت و آرامش عمیقتری را تجربه کرد.