پاسخ قرآن
قرآن کریم، به عنوان مهمترین کتاب آسمانی مسلمانان، در بسیاری از آیات خود بر اهمیت کنترل زبان و پرهیز از گفتار ناپسند تأکید کرده است. زبان به عنوان یکی از ابزارهای ارتباطی انسانها، میتواند هم به عنوان وسیلهای برای بیان محبت و دوستی و هم به عنوان ابزاری برای ایجاد تنش و اختلاف در جامعه عمل کند. از اینرو، قرآن کریم به مؤمنان توصیه میکند که به کنترل گفتار خود بپردازند و از کلام ناپسند پرهیز کنند. یکی از آیات مهم که به این موضوع میپردازد، آیه 53 سوره اسراء است. در این آیه، خداوند به مؤمنان توصیه میکند که ‘وَقُل لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لَا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّـهِ لِيَجْزِيَ قَوْمًا مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ’ یعنی به کسانی که ایمان آوردهاند، بگویید که برای کسانی که به روزهای خدا امیدی ندارند، عفو و بخشندگی داشته باشند. این آیه به وضوح نشان میدهد که رفتار ملایم و آسمانی، بر گفتار تند و خشن ارجحیت دارد. پرهیز از گفتار ناپسند یکی از راههای گسترش دوستی و محبت در بین افراد جامعه است. استفاده از گفتار مثبت نه تنها میتواند در ایجاد فضای سالم و مثبت در جامعه مؤثر باشد، بلکه میتواند به کاهش تنشها و درگیریها نیز منجر شود. قرآن کریم در این زمینه همواره بر اهمیت کلام نیک و شخصیت مؤمنانه تأکید کرده است. آیهای دیگر که به این موضوع میپردازد، آیه 12 سوره حجرات است. در این آیه، خداوند میفرماید: 'يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ كَثِيرًۭا مِّنَ ٱلظَّنِّ ۚ إِنَّ بَعْضَ ٱلظَّنِّ إِثْمٌۭ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُمْ بَعْضًۭا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًۭا ۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ إِنَّ ٱللَّهَ تَوَّابًۭا رَّحِيمًۭا'. این آیه به مؤمنان توصیه میکند که از بدگویی و تجسس نسبت به یکدیگر خودداری کنند. در حقیقت، این آیه نشاندهنده این است که هرگونه غیبت و سوءظن نسبت به دیگران نه تنها به شخصیت و ایمان فرد آسیب میزند، بلکه میتواند به ایجاد تفرقه و عدم اعتماد در بین مردم منجر شود. آیات قرآن نه تنها جنبه دینی دارند، بلکه به عنوان یک راهنما برای رفتار صحیح و انسانی نیز تلقی میشوند. در دنیای امروز که جامعهها با چالشها و تنشهای فراوانی مواجه هستند، آموزش و ترویج کلام نیک و ادب بسیار ضروری است. قرآنی که پایهگذار اخلاق انسانی است، راهکارهایی را برای پیشگیری از درگیریها و ایجاد محبت در بین افراد با تأکید بر کنترل زبان ارائه میدهد. کنترل زبان باید در رفتار روزمره ما مورد توجه قرار گیرد. استفاده از زبان به عنوان ابزاری برای ابراز دوستی، محبت و همدلی میتواند به تقویت روابط انسانی کمک کند. از طرف دیگر، گفتار ناپسند و خشن میتواند به متعلق به نفرت و کینه تبدیل شود. به همین دلیل، لازم است که همه ما به توصیههای قرآن در مورد کنترل زبان و گفتار مثبت توجه کنیم و در رفتارهای خود آنها را پیادهسازی نماییم. تجربههای روزمره نشان میدهد که استفاده از گفتار نیک میتواند نتایج مثبتی در جامعه به ارمغان آورد. به عنوان مثال، در محیط کاری، وقتی اعضای یک تیم با احترام و محبت با یکدیگر صحبت میکنند، فضای همکاری و همدلی تقویت میشود و این موضوع منجر به افزایش بهرهوری و تشویق خلاقیت میگردد. از دیگر سو، در خانوادهها نیز، گفتار محبتآمیز و محترمانه میتواند تأثیر عمیقی بر روابط بین اعضای خانواده داشته باشد. اگر والدین با فرزندان خود با محبت و احترام صحبت کنند و از زبان مثبت استفاده نمایند، فرزندان نیز یاد میگیرند که چگونه با دیگران رفتار کنند. بدین ترتیب، تربیت نسلهای آتی جامعهای با ارزشهای اخلاقی و انسانی بیشتر ممکن خواهد بود. در نهایت میتوان گفت که قرآن کریم با معرفی زبان به عنوان ابزاری برای بیان ارزشها و نشانههای محبت، ما را به درک عمیقتری از رفتارهای انسانی دعوت میکند. تأکید بر این موضوع در آیات قرآن همواره یادآور این است که با کنترل زبان و گفتار مثبت، میتوان به ساختن جامعهای بهتر و سالمتر کمک کرد. با جدیت و توجه به این نکته، میتوان امیدوار بود که انسانها همواره در جهت نیکوکاری و محبت گام بردارند و از بیاحترامی و کلام ناپسند پرهیز کنند.
آیات مرتبط
وَقُل لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لَا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّـهِ لِيَجْزِيَ قَوْمًا مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ
و به مؤمنان بگوید که از کسانی که به ایام خدا امیدی ندارند، درگذشت کنند تا خدا قومی را طبق آنچه کردهاند پاداش دهد.
اسراء : 53
يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ كَثِيرًۭا مِّنَ ٱلظَّنِّ ۚ إِنَّ بَعْضَ ٱلظَّنِّ إِثْمٌۭ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُمْ بَعْضًۭا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًۭا ۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ إِنَّ ٱللَّهَ تَوَّابًۭا رَّحِيمًۭا
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری از گمانها پرهیز کنید، چون برخی از گمانها گناه است و یکدیگر را تجسس نکنید و یکی از شما به غیبت دیگری نپردازد. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادرش را مرده بخورد؟ پس از خدا بترسید، که خدا توبهپذیر و رحیم است.
حجرات : 12
داستانی دلنشین
روزی مردی در حال عبور از بازار بود و با صدای بلندی با دوستانش صحبت میکرد. ناگهان به خاطر بیاحتیاطی، حرفی را در مورد شخصی که در آنجا بود، به زبان آورد. همانجا دیگران متوجه این بیاحترامی شدند و بر آن شخص آسیب رساند. پس از چند روز، همان فرد از او درخواستی کرده و او متوجه شد که چقدر زبانش میتواند مسبب مشکلات شود. او تصمیم گرفت از آن به بعد به دقت صحبت کند و شاهد خوبی برای دیگران باشد. این شخصیت متوجه اهمیت کلام خود شد و شروع به استفاده از زبانش برای بیان محبت و بخشش کرد.