پاسخ قرآن
قرآن مجید به عنوان کتاب آسمانی و معجزه دینی اسلام، همواره بر موضوع عدالت و انصاف در میان نسلها و افراد جامعه تأکید ویژهای کرده است. این تاکیدات نمایانگر اعتقاد عمیق به اصل عدالت است که به عنوان یکی از ارکان اساسی دین اسلام به شمار میآید. یکی از کلیدواژههای محوری در قرآن در این زمینه "عدل" است که در بسیاری از آیات به آن پرداخته شده است. به عنوان مثال، در سوره نساء آیه 135، خداوند به مومنان میفرماید: "يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ وَلا يَجْرِمَنَّكُمْ شَناَنُ قَوْمٍ عَلى أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى". این آیه به وضوح اشاره میکند که انسانها بایستی همواره به حق و عدل پایبند باشند، حتی اگر این عدالت به نفع خودشان نباشد یا بر اساس تعلقات قومی و خویشاوندیشان تحت تأثیر قرار گیرد. عدالت در قرآن به عنوان یکی از مبارزات جامعهای ایدهال و پیشرفته محسوب میشود. این اصل نه تنها به عنوان یک رویکرد فردی، بلکه به عنوان یک هدف جمعی تعریف شده است. به عبارت دیگر، قرآن با تاکید بر ارزش عدل در زندگی انسانها، نشان میدهد که این اصل میتواند به حفظ اجتماعی سالم و تقویت پیوندهای انسانی کمک کند. در این راستا، قرآن مجید به آموزههایی دست میزند که بر همکاری و همبستگی میان نسلها تأکید دارد. قرآن همچنین به ما میآموزد که عدالت باید فراتر از حقایق فردی و شخصی باشد. باید در تمامی ابعاد زندگی از جمله ارتباطات اجتماعی و خانوادگی، بین نسلی و قومی و فرهنگی، به این اصل عمل کنیم. بر این اساس، قرآن مجید با دعوت به رعایت انصاف در تعاملات اجتماعی، بهخصوص در زمینه روابط خانوادگی و بیننسلی تأکید کرده است. این نوع نگرش به ما امکان میدهد که به نسل آینده احترام بگذاریم و نیازهای آنها را در نظر بگیریم. علاوه بر این، در سوره آل عمران آیه 18، خداوند با تاکید بر اینکه شهادت حق از شخصی به شخص دیگر، یک شایستگی و وظیفه است، ما را ترغیب به تعهد به عدالت میکند. این آیه ما را به این حقیقت رهنمون میسازد که مهمترین وظیفهمان در برابر نسلهای آینده، حفظ و رعایت انصاف و عدالت است. به عبارت دیگر، هیچگاه نباید فراموش کنیم که عدالت تنها یک حق نیست، بلکه یک مسئولیت نیز هست که بر دوش ما قرار دارد. این آیات نشاندهنده این است که در برابر نسلهای پیشین و آینده، باید ما عدالت و انصاف را در نظر بگیریم. قرآن با اینهمه تأکیدات بر عدالت اجتماعی و بیننسلی، الگویی قوی برای ترویج این ارزشها در جامعه ما به وجود میآورد. یکی از نکات بسیار جالب توجه در قرآن این است که این کتاب آسمانی همواره تأکید میکند که حقوق هر نسل و گروهی باید نسبت به دیگری رعایت شود و این بر عهدهی اعضای جامعه است که به آن پایبند باشند. از این رو، قرآن مجید به عنوان راهنمایی متعالی برای زندگی انسانها در هر زمان و مکانی، مساله عدالت را به عنوان یک اصول بنیادین جا انداخته و بر آن تأکید میکند. در اجتماع ما، بایستی به یکدیگر یادآوری کنیم که زندگی ما به هم وابسته است و موفقیت هر فرد، موفقیت همه است. این اصل به ما میآموزد که اگر میخواهیم جامعهای سالم و پیشرفته داشته باشیم، باید از حیث روانی و انسانی به یکدیگر احترام بگذاریم و حقوق دیگران را هم به حداکثر برسانیم. از منظر قرآن، عدالت محور ایستادگی در برابر فشارها و دشواریهای اجتماعی است. این کتاب آسمانی به ما یادآوری میکند که هر گاه در موقعیتی دشوار قرار گرفتیم، باید تلاش کنیم تا با عدالت تصمیم بگیریم و با انصاف عمل کنیم. به عنوان ضرورت اجتماعی، تأکید بر عدالت نه تنها در کل جامعه، بلکه در خانوادهها نیز باید جاری باشد. در نتیجه، قرآن مجید بهعنوان یک راهنما، مسئولیت بزرگ ما در قبال نسلهای آینده را یادآوری میکند و ما را به سمت برقراری عدالت اجتماعی رهنمون میکند. به وادی آشنایی با اوامر الهی، دست یازیدن به ضبط و رعایت اصل عدالت را به ما میآموزد و از ما میخواهد تا قضاوتهایمان را بر اساس عواطف و تعلقات قومی حاصل نکرده بلکه بر اساس حقیقت و انصاف بنیان بگذاریم. این نکات نشان دهنده اهمیت بسیار بالای تأسیس یک جامعه اسلامی کارآمد بر اساس ارزشهای الهی و آرمانهای انسانی است.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى
ای کسانی که ایمان آوردهاید! بهخاطر خدا، برای حق شهادت بدهید و هرگز خصومت قومی شما را به عدالت نرساند.
نساء : 135
شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ ۚ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
خداوند گواهی میدهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و صاحبان علم نیز گواهی میدهند که او همواره بر حق و عدالت ایستاده است.
آل عمران : 18
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، در یک دهکده کوچک، جوانی به نام حسن زندگی میکرد. حسن همیشه به فکر محبوبیت و احترام میان دوستانش بود، اما هیچگاه به فکر نبود که چگونه میتواند در دل مردم و نسلهای بعدی خود عدالت برقرار کند. روزی، او نشسته بود و پیرمردی را دید که در سایه درختی نشسته و دعا میکرد. حسن به سمت او رفت و از راز خوشحالی او پرسید. پیرمرد با لبخندی گفت: "عدالت را در زندگیات برقرار کن و عشق و محبت را تقسیم کن، آنگاه نسلها تو را به یاد خواهند آورد." حسن به این نصیحت عمل کرد و به مرور زمان، نام نیکش در دل نسلهای بعدی و در دهکدهاش جاودانه شد.