پاسخ قرآن
در قرآن کریم، موضوع کمک به دیگران یکی از اصول بنیادین و ارکان اساسی زندگی انسانی به شمار میرود. خداوند متعال در آیات مختلف قرآن، بر اهمیت نوع دوستی و یاری رساندن به یکدیگر تأکید خاصی کرده است. این موضوع نه تنها از جنبههای اجتماعی بلکه از ابعاد اخلاقی و انسانی نیز اهمیت ویژهای دارد. نوع دوستی و همکاری میان انسانها سبب استحکام بنیانهای اجتماعی و تقویت پیوندهای انسانی میشود که در نهایت به رشد و تعالی جامعه منجر میگردد. آیهای که بهویژه در این زمینه قابل توجه است، آیه 32 سوره مائده است که میفرماید: "هر کس نفسی را حیات بخشد، چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است." این آیه به وضوح به اهمیت نجات و کمک به انسانها اشاره میکند. نجات یک فرد، به معنای نجات جامعه و جهان است. این مفهوم نیاز به درک عمیقتری دارد که چگونه میتوان به زندگی یک فرد دیگر ارزش و اهمیت بخشید و از این طریق به بهبود و سعادت جامعه کمک کرد. همچنین باید توجه داشت که این کمک و یاری رساندن به دیگران، به ویژه به افرادی که در خطا هستند، باید با احتیاط و بر اساس اصول الهی انجام گیرد. سوره لقمان آیه 17 نیز نکته بسیار مهمی را بیان میکند. خداوند در این آیه میفرماید: "ای فرزندم، نماز را برپا دار و به معروف امر کن و از منکر نهی کن و بر آنچه به تو میرسد شکیبایی کن." این آیه مسئولیتهای افراد مؤمن را در دعوت به نیکی و نهی از منکری که خود به آن دچار شدهاند، تأکید میکند. این بدان معناست که کمک به گنهکاران نمیتواند به معنای تسهیل در انجام گناه یا حمایت از اعمال غیر اخلاقی باشد. بلکه هدف اصلی از این نوع کمک، اصلاح و راهنمایی افراد در مسیر صحیح و الهی است. شاید این سؤال پیش آید که چگونه میتوان به گنهکاران کمک کرد، در حالی که باید از گناه و فساد پرهیز شود. پاسخ این است که هر انسانی ممکن است در طول زندگی خود دچار اشتباهات و خطاهایی شود. قرآن کریم همچنین در سوره فرقان آیه 68 میفرماید: "و کسانی که به گناه بزرگ یا به ظلم خود برسند، اگر خدا را یاد کنند و برای گناهان خود استغفار نمایند، خدا را آمرزنده خواهد یافت." این آیه نشان میدهد که تسهیل راه توبه و بازگشت به سوی خداوند نه تنها یک عمل آموزنده و شایسته است، بلکه مورد تأکید و سنت الهی نیز قرار دارد. بنابراین، کمک به گنهکاران باید بهعنوان یک مسئولیت اخلاقی در نظر گرفته شود و توجه به خوبیهای انسانی و روح همدلی و همراهی در این راستا ضروری است. این نوع کمک و یاری باید با محبت و رفتار نیکو انجام گیرد، که منجر به اصلاح رفتار افراد شود و نه اینکه به آنها آسیب برساند یا آنها را تحقیر کند. در واقع، نشان دادن راه درست به افراد گنهکار و تشویق آنها به توبه و استغفار، بهمراتب مهمتر از ایجاد قضاوتهای منفی درباره آنهاست. زندگی اجتماعی ما به نوعی وابسته به همکاری و یاری به یکدیگر است. هر انسانی بخشی از جامعه را تشکیل میدهد و یک انسان نمیتواند به راحتی از مسئولیتهای اجتماعی خود فرار کند. در دنیای امروز، فاصلهها بیشتر شده و انسانها برخی اوقات از همدیگر دور میشوند. اما کماکان باید به یاد داشته باشیم که نوع دوستی و کمک به یکدیگر نه تنها مسلمانان، بلکه تمام بشریت را به هم پیوند میزند. در اسلام، نوعدوستی و یاری رساندن به دیگران نه فقط یک فعل خیرخواهانه، بلکه یک واجب اجتماعی و دینی است. تأکید بر نوعدوستی در قرآن کریم و سخنان پیامبر اسلام نشان میدهد که اسلام دینی است که به ارزشهای انسانی و اخلاقی متعهد است. باید دانست که کمک به دیگران، در مواقعی میتواند به عنوان یک عبادت و نیایش نسبت به خداوند محسوب شود. زیرا خداوند در قرآن میفرماید که در روز قیامت نسبت به نیکیها و خیری که به دیگران کردهایم، از ما سؤال خواهد شد. بنابراین، هر اقدامی که در راستای یاری رساندن به دیگران انجام دهیم، نه تنها به سود دیگران است، بلکه برای خود ما نیز نتیجههای مثبت و نیکویی در پی خواهد داشت. بنابراین، مسئولیت ما در قبال یکدیگر بسیار سنگین است و نباید از کنار این موضوع به سادگی عبور کنیم. ما باید تلاش کنیم با همدلی، همکاری و یاری به یکدیگر، جامعهای پایدار و شاداب بسازیم که در آن محبت و احترام حاکم باشد. در نهایت، نیاز به یادآوری است که کمک به دیگران نه به معنای حمایت از گناه و فساد، بلکه بر اساس اصلاح و کمک به رشد انسانی و اخلاقی آنها باید باشد. ما باید در کنار یکدیگر باشیم و کمک کنیم تا دیگران به مسیر درست هدایت شوند. چون این، تنها راه رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی است.
آیات مرتبط
مَن أَحياَها فكأنما أَحياَ النَّاسَ جَميعًا.
هر کس نفسی را حیات بخشد، چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است.
مائده : 32
يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ.
ای فرزندم، نماز را برپا دار و به معروف امر کن و از منکر نهیکن و بر آنچه به تو میرسد شکیبایی کن.
لقمان : 17
وَالَّذِينَ لَا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ.
و کسانی که به گناه بزرگ یا به ظلم خود برسند، اگر خدا را یاد کنند و برای گناهان خود استغفار نمایند، خدا را آمرزنده خواهد یافت.
فرقان : 68
داستانی دلنشین
روزی عادل فهمید که یکی از دوستانش در زندگی خود از مسیر صحیح منحرف شده است. او تصمیم میگیرد به او کمک کند و به جای سرزنش، برایش صحبت کند. عادل به دوستش میگوید که او همیشه مورد محبت و توجه خداوند است و خدا منتظر است که او به سوی او بازگردد. این محبت و توجه باعث شد که دوستش تصمیم به تغییر بگیرد و مسیر جدیدی را در زندگیاش آغاز کند.