پاسخ قرآن
محبت به حیوانات در قرآن کریم یکی از موضوعات مهم و قابل توجهی است که بهطور غیرمستقیم در متون مقدس اسلامی به آن اشاره شده است. این محبت و احترام به حیوانات منعکسکننده روحیهای از compassion و محبت الهی است که مسلمانان را به توجه به حقوق موجودات زنده ترغیب میکند. در این مقاله، به بررسی آیات قرآنی و احادیث نبوی که به محبت و احترام به حیوانات پرداختهاند، میپردازیم و اهمیت این موضوع را از دیدگاه اسلامی تحلیل میکنیم. یکی از سورههایی که در آن به نعمت حیوانات اشاره شده، سوره انعام است. در این سوره، خداوند به بشر یادآور میشود که برخی از حیوانات بهعنوان نعمتهایی برای انسانها آفریده شدهاند. این آیات ما را به تفکر درباره نقش حیوانات در زندگی روزمرهمان و استفاده شایسته از آنها دعوت میکند. استفاده صحیح از حیوانات نهفقط به معنای بهرهبرداری از آنها برای کارها و نیازهای خود، بلکه به معنای احترام و رعایت حقوق آنها نیز میباشد. این تأکید بر استفاده درست و احترام به حیوانات، ارزشهایی هستند که در تعلیمات اسلامی از اهمیت ویژهای برخوردارند. در سوره نحل، آیه 8، خداوند فرموده است: «وَ الْخَيْلَ وَ الْبِغَالَ وَ الْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَ زِينَةً ۚ وَ يَخْلُقُ مَا لا تَعْلَمُونَ». این آیه نشاندهنده آفرینش حیواناتی است که به بشر خدمترسانی میکنند و زندگی انسان را تسهیل مینمایند. درواقع، این آیه نوعی پیام برای انسانهاست که باید از این نعمتها جز در حد نیاز و با رعایت حقوق آنها بهرهبرداری نمایند. همچنین اشاره واژه «زینه» نیز نشاندهنده زیبایی و ارزش حیوانات در زندگی بشر است. در سوره مومنون، آیه 21، خداوند بیان میفرماید: «وَ إِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعامِ لَعِبْرَةً ۖ نُسْقِيكُمْ مِّمَّا فِي بُطُونِه مِنْ بَيْنِ فَرزٍ وَ دَمٍ ۚ خَالِصًۭا لِّلشَّارِبِينَ». این آیه بر اهمیت عابری از انعام تأکید میکند و نشان میدهد که حتی در استفاده از محصولات حیوانات، باید نسبت به آنها احترام قائل بود. بهعلاوه، باید از این نعمتها بهطور صحیح بهرهبرداری کرد و آنها را مورد اذیت و آزار قرار نداد. درواقع، قرآن ما را به یادآوری مینماید که همه موجودات زنده در زنجیرهای از زندگی قرار دارند که باید بهطور هماهنگ و با احترام کنار یکدیگر قرار بگیرند. علاوه بر آیات قرآن، احادیث نبوی نیز به محبت و رحم به حیوانات تأکید کردهاند. پیامبر اکرم (ص) در احادیث متعدد به مسلمانان سفارش کردهاند که به حیوانات آسیب نرسانند، نسبت به آنها مهربان باشند و از آزار آنها خودداری کنند. مثلاً در یک حدیث آمده است که خداوند به مردی که سگ تشنهای را سیراب کرد، رحمت فرمود و او را در بهشت وارد کرد. این حدیث نشاندهنده این است که حتی فعل کوچک محبت به حیوانات میتواند آثار بزرگی در زندگی فردی و اجتماعی داشته باشد. نتیجهگیری: با توجه به آیات قرآن و احادیث نبوی، مشخص است که محبت و احترام به حیوانات از دیدگاه اسلامی امری ضروری و مهم است. توجه به حقوق حیوانات و محبت به آنها نهفقط یک وظیفه دینی است، بلکه نشانهای از تمدّن و فرهنگ انسانی نیز بهشمار میرود. در دنیای امروز که نگرانیها درباره حقوق حیوانات در بسیاری از کشورها رو به افزایش است، توجه به این آموزهها میتواند به ما کمک کند تا بهعنوان مسلمانان متعهد به اصول اخلاقی و انسانی عمل کنیم. بنابراین، لازم است مسلمانان به این موضوع بیشتر توجه کرده و در نقش خود بهعنوان حافظان و دوستداران حیوانات، به بهترین نحو عمل نمایند.
آیات مرتبط
وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُكُمْ ۚ مَا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِن شَيْءٍ ۖ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ
و هیچ جنبندهای در زمین و هیچ پرندهای که با بالهایش پرواز میکند، نیست مگر اینکه همگی امتی مانند شما هستند. ما چیزی را در کتاب فروگذار نکردهایم، سپس به سوی پروردگارشان محشور میشوند.
انعام : 38
وَ الْخَيْلَ وَ الْبِغَالَ وَ الْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَ زِينَةً ۚ وَ يَخْلُقُ مَا لا تَعْلَمُونَ
و اسبها و بارکشها و الاغها را برای آنکه سوارشان شوید و همچنین زینت برای شما قرار داده و آنچه را که نمیدانید، خلق میکند.
نحل : 8
وَ إِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعامِ لَعِبْرَةً ۖ نُسْقِيكُمْ مِّمَّا فِي بُطُونِه مِنْ بَيْنِ فَرزٍ وَ دَمٍ ۚ خَالِصًۭا لِّلشَّارِبِينَ
و بهراستی که برای شما در چهارپایان عبرتی است؛ ما شما را مینوشانیم از آنچه در شکمهای آنهاست، از میان زائو و خون، شیر خالصی برای نوشندگان.
مومنون : 21
داستانی دلنشین
روزی، مردی به بازار رفت تا غذایی برای خانوادهاش بخرد. در راه، چشمش به یک گربه بیپناه افتاد. او با محبت به گربه نزدیک شد و برایش غذا خرید. در دلش فکر کرد که باید به این موجود بیزبان محبت کند. وقتی به خانه برگشت، احساس شادابی و خوشحالی میکرد چون نه تنها به خانوادهاش کمک کرده بود، بلکه قلب گربه را نیز شاد کرده بود.