پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، در بسیاری از آیات خود بر ایستادگی در برابر ظلم و بیعدالتی تأکید کرده است. یکی از موضوعات برجستهای که در این کتاب به آن پرداخته شده است، اهمیت عدم سکوت در برابر ظلم و فساد است. در این مقاله به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت و آیات مربوطه را در این زمینه تحلیل خواهیم کرد. آیه 135 سوره نساء، یکی از آیات مهمی است که به صراحت به مؤمنان دستور میدهد تا در برابر ظلم و فساد ایستادگی کنند: «یا أیها الذین آمنوا کونو قوامین بالقسط شهداء لله». این فرمان به معنای آن است که مسلمانان باید قوام و پایدار در عدالت باشند و برای خدا شهادت حق دهند. بدین معنا که نگهداری اصول اخلاقی و بیان حق در مواجهه با ظلم، از واجبات دین اسلام به شمار میآید. سکوت در برابر ظلم نه تنها نادرست است، بلکه به معنای پذیرش آن و زمینهسازی برای تداوم و گسترش بیعدالتی خواهد بود. این آیه تاکید میکند که سکوت در برابر ظلم باید به عنوان نقطه ضعف انسان در نظر گرفته شود. علاوه بر این، در سوره آل عمران، آیه 104 نیز بر ضرورت دعوت به خیر و نهی از منکر تأکید شده است: «وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ». این آیه بیانگر آن است که مسلمانان باید به عنوان یک جامعه فعال، در جهت نیکی تلاش کنند و دیگران را نیز به انجام کارهای نیکو تشویق کنند. ضرورت ایستادگی و عدم سکوت در برابر انحرافات اجتماعی و اخلاقی در این آیه به چشم میخورد. به عبارت دیگر، قرآن تأکید میکند که نباید تنها به رفتار صحیح خود اکتفا کنیم بلکه باید دیگران را نیز از انجام منکرات بازداریم و همچنین برای تحقق خوبیها تلاش کنیم. موضوع ایستادگی در برابر ظلم در آیه 71 سوره توبه نیز مورد تأکید قرار گرفته است: «وَالمُؤمِنونَ وَالمُؤمِنَاتُ بَعضُهُم أَوْلِياءُ بَعضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعروفِ وَيَنهَوْنَ عَنِ المُنكَرِ». این آیه به اتحاد و همبستگی میان مؤمنان اشاره دارد. بدین معنا که مسلمانان باید به یکدیگر حمایت کنند و در کنار هم برای دفاع از حق و مقابله با ظلم و بیعدالتی ایستادگی کنند. در این بین، سکوت به معنای عدم حمایت دیگران در برابر ظلم است و این موضوع نشاندهنده ضعف در ایمان و تعهد دینی افراد است. یکی از مسائل اساسی که در این زمینه وجود دارد، ترس از عواقب ایستادگی در برابر ظلم است. اما قرآن به مؤمنان میآموزد که باید از ترس و تردید دوری کنند و با ایمان و اعتقاد صحیح به وظایف خود عمل کنند. پیروی از حق و ایستادگی در کنار عدالت نه تنها در راستای وظایف دینی است، بلکه در بلندمدت نیز باعث بهبود و اصلاح جامعه خواهد شد. سکوت در برابر ظلم و بیعدالتی، در حقیقت باعث میشود که برندگان واقعی ظلم به نفع خود استفاده کنند و مستضعفان و مظلومین در شرایط سختتر قرار گیرند. به همین دلیل، ایستادگی و عدم سکوت در برابر ظلم و بیعدالتی نه تنها مسئولیت اسلامی است، بلکه یک وظیفه انسانی است که هر فرد باید آن را وظیفه خود بداند. قرآن کریم میخواهد مسلمانان نیکوکار و متعهد بسازد که به جای تماشاچی بودن، بهطور فعال در پی خیر و نیکی باشند و در برابر هرگونه بیعدالتی و ظلم ایستادگی کنند. این نوع رویکرد عزم و اراده ای قوی را میطلبد که نه تنها در کلمات بلکه در رفتار نیز نمایان باشد. در نهایت، هیچکس نباید خود را از مسئولیت اجتماعی و دینیاش کنار بکشد و باید در همه حال حق را بیان کند و از باطل اعراض کند. در بطن قرآن و سیرت پیامبر(ص)، نمونههایی از ایستادگی در برابر ظلم وجود دارد که مسلمانان را تشویق میکند تا در پی حقوق خود و دیگران باشند و در برابر ستمگران سر خم نکنند. وجود سیرههای نبوی و زندگی اهل بیت(ع) در این زمینه، الگویی دقیق برای یک مسلمان است. با توجه به این نکات، میتوان نتیجهگیری کرد که ایستادگی در برابر ظلم و عدم سکوت در برابر بیاحقیقتی، پیامدهای مثبتی برای افراد و جامعه خواهد داشت. بنابراین، مسلمانان باید با توجه به آموزههای قرآن و سیره اهل بیت(ع)، به این مهم توجه لازم را داشته باشند و آن را در عمل پیادهسازی کنند. تنها در این صورت است که میتوانند به اصلاح جامعه و ایستادگی در برابر ظلم نائل آیند و زندگی صلحآمیز و برابری را تجربه کنند.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، در راه خدا قوامیار و شاهدان باشید.
نساء : 135
وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ
و باید از شما گروهی باشند که به نیکی دعوت کنند و به معروف فرمان دهند و از منکر نهی کنند.
آل عمران : 104
وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ
و مؤمنان و مؤمنات یاران یکدیگرند، به همدیگر به معروف فرمان میدهند و از منکر نهی میکنند.
توبه : 71
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، در یک دهکده کوچک، مردی بسیار پارسا به نام حسن زندگی میکرد. او به خوبی میدانست که سکوت در برابر ظلم هیچگاه درست نیست. روزی او متوجه شد که همسایهاش درحال ظلم به یک دختر جوان است. حسن بدون تردید و با دلیرانه به سوی او رفت و فریاد زد: 'این نادرست است و باید متوقف شود!' با ایستادگی حسن، سایر مردم دهکده نیز به حمایت از او آمدند و از ظلم جلوگیری کردند.