آیا سکوت در مقابل ظلم رواست؟

در قرآن کریم، بر مبارزه با ظلم و عمل به عدل تأکید شده است. مفاهیم عدالت و ظلم در متون دینی به‌ویژه در قرآن، یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح شده می‌باشد. قرآن، به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، نه تنها به امور عبادی بلکه به الزامات اجتماعی، سیاسی و اخلاقی نیز پرداخته و در این راستا، ظلم و عدالت از اصلی‌ترین مواردی هستند که بر آن‌ها تأکید شده است. سکوت در برابر ظلم، به ویژه در شرایطی که فرد توانایی اعتراض یا تغییر وضع موجود را دارد، نه تنها روا نیست، بلکه به نوعی تأسیس بر ظلم و ستم به شمار می‌رود. این سکوت می‌تواند به گسترش دامنه ظلم و قدرت ظالمین منجر شود و به نوعی تأیید این وضعیت نابرابر تلقی گردد. در سوره النساء آیه 135، خداوند به مؤمنان دستور می‌دهد که همواره در انصاف و شهادت توجه داشته باشند و از حق منحرف نشوند: "يا أيها الذين آمنوا كونوا قوامين بالقسط شهداء لله ولو على أنفسكم أو الوالدين والأقربين"، این آیه به وضوح بر ضرورت شهادت و ایستادگی در مقابل ظلم اشاره دارد و تأکید می‌کند که هیچ‌کس نمی‌تواند حتی به خاطر خود یا نزدیکانش از عدالت عدول کند. شاید برخی افراد تصور کنند که سکوت در برابر ظلم، نشانه‌ای از قدرت و صبوری است، اما واقعیت این است که این سکوت در واقع عاملی است که باعث تداوم و گسترش ظلم می‌شود. اگر افراد در مواجهه با ظلم سکوت کنند و یا خود را از وضعیت دور نگه دارند، به مرور زمان این ظلم به یک عادت تبدیل می‌شود و تبدیل به یک فرهنگ می‌گردد که نه تنها به حقوق دیگران آسیب می‌زند، بلکه به خود شخص نیز آسیب می‌زند. در سوره البقره آیه 190 آمده است که خداوند به ما فرمان می‌دهد تا در مقابل کسانی که به ما ظلم می‌کنند، ایستادگی کنیم و از حقوق خود دفاع نماییم: "وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُوكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ". این آیه به ما یادآوری می‌کند که دفاع از حقوق خویش و مبارزه با ظلم، نه تنها یک وظیفه شرعی، بلکه یک وظیفه انسانی نیز هست. در آموزه‌های اسلامی، مسلمانان موظف‌اند در برابر ظلم قیام کنند و در این راه به دیگران یاری رسانند. قیام در برابر ظلم نه تنها به معنای مبارزه مستقیم است بلکه می‌تواند در قالب حمایت از مظلومین، نشر عدالت و آموزش اصول اخلاقی و انسانی باشد. دلایل مختلفی وجود دارد که چرا سکوت در برابر ظلم غیرقابل قبول است. اولاً، این سکوت باعث می‌شود تا ظالم احساس قدرت بیشتر بکند و به ظلم‌های بیشتری روی آورد، چرا که متوجه می‌شود که اعتراض و مقاومتی وجود ندارد. ثانیاً، سکوت می‌تواند به یک نسل‌کشی فرهنگی منجر شود که در آن ارزش‌ها و اصول عدالت به تدریج محو می‌شوند و نسل‌های آینده در شرایطی بزرگ می‌شوند که به این ظلم‌ها عادت کرده‌اند. بی‌توجهی به عدالت، نه تنها موجب می‌شود که حقوق ستم‌دیدگان ضایع شود، بلکه به خود جامعه نیز آسیب می‌زند. در طول تاریخ، جوامع‌ای که در آن‌ها ظلم حاکم بوده، به تدریج تحلیل رفته و دچار فروپاشی شده‌اند. بنابراین، باید بدانیم که سکوت در مقابل ظلم نه تنها نشانه ضعف نیست، بلکه ممکن است به گسترش ظلم کمک کند. تغییر وضعیت موجود نیازمند آگاهی، مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم است. برعکس، ایستادگی و مقاومت در برابر ظلم باعث برقراری عدالت و نجات مظلومین خواهد شد. این مسئله، نه تنها یک وظیفه دینی بلکه یک وظیفه اخلاقی و انسانی نیز به شمار می‌رود. در نتیجه، آموزه‌های قرآن ما را دعوت می‌کند تا در برابر ظلم سکوت نکنیم و همواره تلاش کنیم تا عدالت و انصاف را در جامعه برقرار سازیم. همه ما باید به این اصل اعتقاد داشته باشیم که عدالت، نه تنها یک حق بلکه یک وظیفه‌ای است که همه ما در قبال یکدیگر داریم. از طرفی، این امر نمی‌تواند به صورت فردی انجام شود بلکه نیاز به همبستگی و همکاری تمامی اعضای جامعه دارد تا بتوانند در برابر ظلم ایستادگی کنند و برای تحقق عدالت در جامعه تلاش نمایند. پس از این رو، مقابله با ظلم و عمل به عدالت باید به یک رویکرد عمومی تبدیل شود و در دل هر فرد مؤمن وجود داشته باشد. امید می‌رود که با پیروی از اصول و آموزه‌های قرآن کریم و با همت و اراده پیوسته مردم، بتوانیم جامعه‌ای عاری از ظلم و پر از عدالت بسازیم.