آیا هر سخن حقی باید گفته شود؟

قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، نه تنها به بیان حقایق، بلکه به شیوه بیان آنها نیز توجه خاصی دارد. در سوره بقره آیه 83، خداوند به پیروانش امر می‌کند که به مردم نیکی کنند و گفتار نیکو داشته باشند. این امر نکته‌ی بسیار مهمی را به ما یادآوری می­کند؛ اینکه صحبت کردن تنها به خاطر بیان حقایق نیست، بلکه نحوه بیان آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در واقع، قرآن از ما می‌خواهد که در بیان نظرات و حقایق، به نوع بیان خود توجه کنیم و از زبانی نرم و محترمانه استفاده کنیم. اسلام به ما آموخته است که هر نوع گفتار، باید با نیت خیر و به هدف اصلاح و بهبود روابط انسانی انجام گیرد. در سوره اسراء، آیه 53، به ما توصیه شده است که باید به بندگان من بگویید که زیباترین سخن را بگویند، یعنی سخنانی که به جز حق و نیکی در آن‌ها وجود نداشته باشد. این یعنی هر کلامی که از دهان ما خارج می‌شود، باید با دقت و حکمت باشد. باید دقت کنیم که سخنانمان نه فقط حقایق را بیان کنند، بلکه به گونه‌ای باشند که دیگران را تحت تأثیر مثبت قرار دهند. از منظر قرآن، زیباترین سخن نیکی است. به بیان دیگر، اسلام به ما یادآوری می‌کند که برخورد با یکدیگر باید بر پایه محبت و احترام باشد و از سخنانی که ممکن است به دیگران آسیب برساند دوری کنیم. در سوره حجرات آیه 12، خداوند بر احتیاط در شنیدن و گمان کردن تأکید دارد. این آیه به ما می‌آموزد که هنگام شنیدن سخن دیگران، باید با احتیاط عمل کنیم و قبل از اینکه قضاوت کنیم، از صحت آن اطمینان حاصل کنیم. این هنر احتیاط نه تنها در گفتار، بلکه در شنیدار نیز باید نمود پیدا کند. از این رو، لازم است که ما پیش از بیان حقیقت، به برآیند آن بیندیشیم و آن را با دقت و حکمت و نیت خیر بیان کنیم. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که قرآن ما را به پرهیز از گفتن سخنانی که ممکن است به دیگران آسیب برساند، تشویق می‌کند. در واقع، اگر چیزی وجود دارد که می‌تواند تأثیر منفی بر روی دیگران بگذارد، بهتر است که از بیان آن پرهیز کنیم. این نوع احتیاط در بیان، نه تنها از زبانی نرم و محترمانه ناشی می‌شود بلکه برای حفظ ارتباطات سالم و دوستانه نیز بسیار ضروری است. در سنن دینی ما به وفور به اهمیت گفتار نیکو، راست گویی و پرهیز از دروغگویی اشاره شده است. رسول اکرم (ص) نیز در یکی از فرمایشات خود فرموده‌اند: "هرکه دروغگو باشد، ایمان ندارد". به حقیقت، این سخن به ما یادآوری می‌کند که گفتار ما باید نمایانگر ایمان و صداقت باشد. در همین راستا، گفته می‌شود که هر چیزی که در دل داریم، خود را در گفتار ما نمایان می‌کند. قرآن کریم، به مثابه راهنمایی جامع و تمام عیار، مرتباً بر اهمیت گفتار نیکو تأکید کرده و ما را به صداقت و درست گویی در کلام دعوت می‌کند. در واقع، اسلام یک مجموعه از اصول اخلاقی را در خود جای داده است که می‌تواند به بهبود ارتباطات انسانی کمک کند. از سوی دیگر، ما باید به یاد داشته باشیم که هر کلامی که به دیگران می‌زنیم، تأثیر عمیقی بر روی شخصیت آنها دارد. چه بسا یک کلام نیکو بتواند زندگی یک فرد را دگرگون کند و او را به سوی موفقیت و پیشرفت هدایت کند. از این رو، باید همواره در تلاش باشیم که بهترین و نیکوترین کلام را برگزینیم و در هر فرصتی که پیش می‌آید، زبانمان را به نیکی پر کنیم. در نهایت، قرآن به ما آموخته است که گفتار و رفتار ما نقش بسزایی در جامعه و روابط انسانی دارد. اگر می‌خواهیم در دنیای امروز به فردی مورد احترام و مورد اعتماد تبدیل شویم، باید اصول گفته شده در قرآن را در زندگی‌مان جاری سازیم. با رعایت ادب در گفتار و نیت خیر در اعمال، می‌توانیم به جوامع‌مان خدمات شایانی ارائه دهیم و به ترویج نیکی و خوبی در میان افراد جامعه کمک کنیم. بدون شک تبادل افکار و آرا یکی از حقوق مهم بشر است، اما چگونه بیان کردن این افکار از اهمیت زیادی برخوردار است. پس بیایید با انتخاب گفتار نیکو و استفاده از زبان نرم و مهربان، به دیگران محبت کنیم و برای یکدیگر‌ امید و انگیزه ایجاد کنیم.