پاسخ قرآن
در قرآن کریم، ارزشها به عنوان معیاری اساسی برای تصمیمگیری و رفتار انسانها دارای اهمیت ویژهای هستند. ارزشها به معنای معیارهایی هستند که افراد بر اساس آنها عمل کرده و انتخابها و تصمیمات خود را شکل میدهند. در واقع، هر انسانی در زندگی خود به دنبال اصولی است که مسیر رفتار و عملکردش را تعیین کنند و قرآن به عنوان راهنمای اصلی مسلمانان، به صورت واضح به این اصول اشاره دارد. یکی از آیات تأکیدی در این زمینه، آیه 177 سوره بقره است که به نوعی از ارزشها اشاره میکند که باید مؤمنان آنها را در نظر بگیرند. خداوند در این آیه میفرماید: "نه به سوی مشرق و نه به سوی مغرب، بلکه آن کس که به خدا و روز قیامت و ملائکه و کتابها و پیامبران ایمان آورده، اهل تقوی است". این آیه نشان میدهد که ایمان به خداوند و اصول دینی و اخلاقی، بایستی در تصمیمات یک مؤمن مد نظر قرار گیرد. بنابراین، یک مؤمن حقیقی نه تنها باید به خدا ایمان داشته باشد، بلکه باید به آموزههای پیامبران و اصول اسلامی نیز احترام بگذارد. از سوی دیگر، در سوره آلعمران آیه 159، خداوند به پیامبرش یادآوری میکند که باید با رحمت و لطافت به مردم رفتار کند. این آیه نیز نشاندهندهی اهمیت ارزشهای اخلاقی در اسلام است. رحمت و محبت نسبت به دیگران از بارزترین صفات یک مسلمان به شمار میرود و این امر به ترویج محبت و همدلی در جامعه منجر میشود. انسانها باید در تصمیمگیریهای خود، بر اساس چنین ارزشهایی عمل کنند و در روابط خود با دیگران، رحمت را سرلوحه کار خود قرار دهند. در ادامه، قرآن کریم به وفاداری، صداقت و انصاف به عنوان ارزشهای اولیه نیز اشاره میکند. در سوره مائده آیه 8، خداوند به مؤمنان میفرماید که "شما را به گواهی بر حق دعوت میکنم". این دستور به نوعی به اهمیت اخلاقیات و ارزشهای انسانی اشاره دارد. گواهی بر حق نه تنها نشاندهندهی صداقت شخص است بلکه همچنین میتواند به تقویت روابط اجتماعی و ایجاد اعتماد میان اعضای جامعه کمک کند. به همین ترتیب، تصمیمات باید بر مبنای ارزشهای اسلامی اتخاذ شوند تا فرد بتواند در مسیر صحیح زندگی خود قدم بردارد و رضایت خداوند را جلب کند. این ارزشها از نظیر وفاداری، صداقت و انصاف، میتوانند بستر لازم برای تصمیمگیریهای عاقلانه و صحیح را فراهم کنند. در زندگی روزمره، تأکید بر ارزشهای اسلامی میتواند به ما کمک کند تا در مواجهه با چالشها و تصمیمات مهم، بهترین انتخاب ممکن را انجام دهیم. به عنوان مثال، در مواجهه با یک مشکل انسانی یا اجتماعی، اگر ارزشهای اخلاقی را در نظر بگیریم، به احتمال زیاد به سمت راهحلهای عاقلانه و انسانی هدایت خواهیم شد. از سویی دیگر، توجه به این ارزشها میتواند به بهبود روابط ما با دیگران کمک کند. در واقع، هنگامیکه ما با انصاف، صداقت و وفاداری با یکدیگر رفتار کنیم، به تدریج جامعهای متعهد و سالمتر خواهیم ساخت. بنابراین، مهم است که در هر تصمیمی، این اصول را در نظر داشته باشیم و سعی کنیم تا در رفتار و گفتار خود، نمایانگر این ارزشها باشیم. از طرف دیگر، در قرآن کریم، داستانهای زیادی وجود دارد که به تبیین رفتار مؤمنان در مواجهه با چالشهای اخلاقی پرداخته است. مثلاً رفتار پیامبر اسلام (ص) در مواجهه با مخالفان و دشمنان، بهوضوح جلوهای از رحمت و صداقت را نمایان میکند و میتواند الگویی برای ما باشد. این رفتارها نشان میدهد که چگونه میتوان با وجود دشواریها و ناملایمات، بر ارزشها ایستادگی کرد و به آنها پایبند بود. در نهایت، هیچ کلامی نمیتواند اهمیت این ارزشها را در زندگی انسانها به درستی توصیف کند. زمانی که ما به قرآن و آموزههای آن باز میگردیم و اصول و ارزشهای آن را در زندگیمان پیادهسازی میکنیم، در حقیقت دو کار را انجام دادهایم: اولاً، اعتماد به خداوند را تقویت کردهایم و دوماً، سعی کردهایم تا در زندگی خود، الگویی برای دیگران باشیم. در این حالت، تصمیمات ما نه تنها در راستای ارزشهای اسلامی خواهد بود بلکه همچنین میتواند باعث توسعه و رشد جامعهامان شود. در نهایت، در دنیای پیچیده و گاهی ناامن امروز، بازگشت به ارزشهای اسلامی و عملی کردن آنها در زندگی روزمره، میتواند چراغی راهنما برای ما باشد تا در مسیر صحیح قرار بگیریم و با عمل به این اصول، به رضایت خداوند دست یابیم. در نتیجه، این ارزشها میتوانند به عنوان ریشههای عمیق زندگی ما به شمار آیند که ما را در برابر چالشها و مشکلات زندگی مقاومتر میسازند و به ما یادآوری میکنند که همیشه باید به دنبال حق و راستی باشیم.
آیات مرتبط
لَيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وَجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ
نیکی این نیست که با روی خود به جانب مشرق و مغرب بگردید، بلکه نیکوکار کسی است که به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب و پیامبران ایمان داشته باشد.
بقره : 177
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ ۖ وَلَو كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِن حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ
پس به رحمت خدا، برای آنان نرمخو شدی و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو متفرق میشدند. پس از آنان عفو کن و برایشان طلب آمرزش نما و در کارها با آنان مشورت کن.
آلعمران : 159
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ ۖ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى
ای کسانی که ایمان آوردهاید، برای خدا، گواهان به عدالت باشید و مبادا شما را دشمنی گروهی بر آن دارد که عادلانه رفتار نکنید؛ عدالت کنید که به تقوا نزدیکتر است.
مائده : 8
داستانی دلنشین
روزی کسی به نام حسن به دقت در تصمیمگیریهایش فکر میکرد. او میخواست تصمیمات درستتری بگیرد، بنابراین به آیات قرآن مراجعه کرد. در آنجا فهمید که رعایت ارزشها مانند صداقت و وفاداری و همچنین ایمان به خدا، کلید موفقیت و آرامش در زندگی هستند. پس تصمیم گرفت که تنها بر اساس ارزشهای اسلامی تصمیم بگیرد و به این ترتیب زندگیاش رفتهرفته بهتر شد.