پاسخ قرآن
انسان به عنوان موجودی پیچیده و احساسی در جهان هستی، با ویژگیها و صفات منحصر به فردی که دارد، همواره در حال تجربه و گذراندن جنبههای مختلف زندگی است. او در این مسیر با چالشها و مشکلات فراوانی روبهرو میشود؛ چالشهایی که میتواند روح و روان او را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. متأسفانه، در چنین شرایطی، برخی افراد به جای قدردانی از نعمتها و رحمتهای الهی، به ناشکری و غفلت میپردازند. این مقاله به بررسی علل و عوامل موثر بر ناشکری انسان میپردازد و ماهیت شکرگزاری را تحلیل مینماید. ### چالشهای زندگی و اثرات آن بر روح انسان زندگی، مملو از تنشها و چالشهایی است که میتواند نگرش انسان به جهان و خودش را تغییر دهد. در مواقع سختی، بسیاری از افراد ممکن است به طور ناخودآگاه فراموش کنند که در گذشته چه نعمتها و کمکهایی از سوی خداوند دریافت کردهاند. وجود مشکلات و مصائب میتواند انسان را در تنگنا قرار دهد و گاهی او را از یادآوری لطف و رحمت خداوند بازنگهدارد. قرآن کریم به این حقیقت اشاره کرده و در سوره زمر آیه 53، خداوند میفرماید: «ای بندگان من، که به خودتان ظلم کردهاید، از رحمت خدا ناامید نشوید». این آیه یادآور میشود که همیشه باید به یاد رحمتهای الهی باشیم و در مقابل سختیها بیتابی نکرده و ناشکری نکنیم. خداوند به فرشتگان میگوید که انسانها باید به رحمت او امیدوار باشند و به این نکته اشاره میکند که حتی اگر در سختیها قرار دارند، نباید از رحمتش ناامید شوند. ### غفلت از نعمتها و تأثیر آن بر شکرگزاری غفلت از نعمتها یکی دیگر از دلایل عمده ناشکری انسان است. بسیاری از انسانها به دلیل مشغلههای روزمره و زندگی مدرن از یاد میبرند که چه نعمتها و لطفهایی در زندگیشان وجود دارد. در این راستا، خداوند در سوره ابراهیم آیه 7 میفرماید: «و اگر شکر کنید، قطعاً شما را بیشتر خواهم داد؛ و اگر کافر شوید، البته عذاب من شدید است». این آیه نشان میدهد که شکرگزاری نه تنها یک کار اخلاقی است، بلکه به نوعی ضمانتی است برای دریافت نعمتها و برکات بیشتر. غفلت از نعمتها باعث میشود که انسان به سادگی آنها را نادیده بگیرد و در عوض بر روی مشکلات و چالشها تمرکز نماید. در واقع، اگر انسان از نعمتهایش آگاه باشد و نسبت به آنها تواضع داشته باشد، میتواند با مشکلات به طور مؤثرتری روبرو شود. ### لزوم شکرگزاری در برابر نعمتها شکرگزاری تنها به معنای بیان لفظی «شکر» نیست، بلکه باید به صورت عملی و واقعی در زندگی تجلی پیدا کند. بدین معنا که انسان باید به رفتارهای و عملکردهای خود توجه کند و سعی کند تا در کنار شکرگزاری در گفتار، اعمال خود را نیز بر اساس شکرگزاری بنا کند. درواقع، شکرگزاری واقعی مستلزم تلاش برای حفظ و گسترش نعمتهاست. معنای دیگر شکرگزاری این است که انسان باید همواره به یاد خداوند و نعمتهایی باشد که به او داده شده است، و از این طریق بتواند در مواجهه با سختیها و مشکلات، با روحییهای مثبت و امیدوار بایستد. از این دیدگاه، شکرگزاری به یک نوع نگرش فلسفی و معنوی تبدیل میشود که به انسان کمک میکند تا با زندگی راحتتر و شادابتری مواجه شود. ### تأثیرات اجتماعی و تربیتی بر ناشکری انسان تربیت نادرست و تأثیرات اجتماعی نیز میتواند به ناشکری انسان دامن بزند. در جوامع مدرن، به دلیل فشارها و انتظارات زیاد، بسیاری از افراد جوان به دنبال رضایت خود و دنیای مادی هستند و در این راستا، ممکن است به فراموشی نعمتهای الهی بپردازند. تربیت نادرستی که در آن تأکید بر مادیات وجود دارد، میتواند به تفکر ناامیدکنندهای منجر شود که در آن شکرگزاری و قدردانی جایی نداشته باشد. این مسئله بهویژه در جوامع شهری و مدرن خود را نمایان میکند، جایی که فرهنگ مصرفگرایی و مقایسه اجتماعی بر تفکر و رفتار افراد غالب است. در این شرایط، انسانها به راحتی ممکن است خود را با یکدیگر مقایسه کنند و به ناکامیها و نداشتههای خود بپردازند، در حالی که غافل از نعمتهای فراوانی هستند که خداوند به آنها ارزانی داشته است. ### نتیجهگیری در نهایت، میتوان گفت که شکرگزاری نیاز به توجه، آگاهی و مراقبت دارد و انسان باید دائماً به نعمتهای الهی توجه کند و شکرگزار باشد. زندگی پر از چالشها و مشکلات است و در این میان، ناشکری ممکن است به دلایل گوناگونی از جمله غفلت، فشار اجتماعی و تربیت نادرست برجسته شود. با درک عمیقتری از نعمتها و رحمتهای خداوند، انسان میتواند از ناشکری پرهیز کرده و با دلی شاد، زندگی را بگذراند. به یاد داشته باشیم که شکرگزاری تنها یک عمل زبانی نیست، بلکه باید به صورت عملی در زندگی پیادهسازی شود. در این صورت، نه تنها خود انسان بلکه جامعه نیز از برکات و نعمتهای الهی بهرهمند خواهد شد.
آیات مرتبط
يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنْتُمُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ ۚ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ ۖ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ ۖ إنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ
ای بندگان من، که ایمان آوردهاید، از خدا بترسید. برای نیکوکاران در این دنیا نیکویی است.
زمر : 53
وَإِذْ أَعَزُّ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَإِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ
و هنگامی که پروردگارت اعلام کرد: اگر شکر کنید، قطعاً شما را بیشتر خواهم داد و اگر کافر شوید، عذابی سخت دارم.
ابراهیم : 7
داستانی دلنشین
داستانی از سعدی میگوید که مردی به نام حسن در کوهستانی زیبا زندگی میکرد. او هر روز به آسمان نگاه میکرد و از خداوند شکرگزاری میکرد. یک روز باران نیامد و زمین خشک شد. او نگران شد و بیصبرانه از خدا خواست تا باران ببارد. پس از مدتی باران بارید و زمین سبز شد. حسن با دیدن زیبایی زمین دوباره شکرگزاری کرد و فهمید هر زمان که در زندگی به مشکلات برخورد، باید یاد شکرگزاری را فراموش نکند.