پاسخ قرآن
در قرآن کریم، یکی از مسائلی که به وضوح به آن پرداخته شده است، چگونگی عادت کردن انسانها به گناه و انحرافات اخلاقی میباشد. در این راستا، بارزترین دلیلی که در این کتاب آسمانی برای تبیین این پدیده ذکر شده، فریب شیطان و وسوسههای اوست. شیطان به عنوان دشمن اصلی انسانها در قرآن به وضوح معرفی شده و وظیفهاش گمراه کردن انسانها و سوق دادن آنان به سمت گناه و معصیت میباشد. این موضوع در سوره بقره، آیه 208 به زیبایی بیان شده است: 'اَیُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً ۖ وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ ۚ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ'. این آیه به مسلمانان هشدار میدهد که به طور کامل و بدون کم و کاست باید در ایمان خود استوار باشند و از دنبالهروی وسوسههای شیطانی و فریبهای او خودداری نمایند. شیطان در تلاش است تا انسانها را به تردید در ایمانشان دچار کند و با ایجاد شک و شبهه در دلهای آنان، آنها را از مسیر مستقیم الهی منحرف نماید. این نوع وسوسهها میتواند فرد را به سمت گناهان مختلفی مانند دروغگویی، خیانت و دیگر معاصی سوق دهد. به همین دلیل، لازم است که مسلمانان با توجه به این آیه، به تقویت ایمان خود بپردازند و از تأمل در این وسوسهها بپرهیزند. یکی دیگر از جنبههای مهمی که در قرآن به آن اشاره شده است، غفلت از یاد خدا و عدم تفکر در اعمال خویشتن میباشد. در سوره رعد، آیه 28 آمده است: 'أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ'. به عبارت دیگر، دلها تنها با یاد خدا آرامش مییابند و در غفلت از او دچار تشویش و هراس میشوند. وقتی فردی به یاد خدا و اعمال صالح و پاک امامان و پیشوایان دین نمیافتد، آرامش را از دست میدهد و به راحتی میتواند در دام گناه و معصیت گرفتار شود. در آموزههای اسلامی، یاد خدا نه تنها به عنوان یک عبادت بلکه به عنوان یک حکم ضروری برای سلامت روح و روان انسانها مطرح شده است. یاد خدا به انسان کمک میکند تا در برابر مشکلات و چالشهای زندگی استقامت داشته باشد و خدا را به عنوان یاریدهنده و پشتیبان خود حس کند. افرادی که از یاد خدا دور میشوند، به تدریج خود را در دنیای مادی و وسوسهها غرق میکنند و طبیعی است که در این مسیر به سمت انحرافات اخلاقی و اجتماعی سوق مییابند. علاوه بر این، یکی دیگر از عواملی که میتواند منجر به عادت کردن به گناه شود، شرایط اجتماعی و محیطی است که فرد در آن زندگی میکند. تعامل با افرادی که به عادات بد معروف هستند و به نوعی در انجام معاصی شرکت میکنند، میتواند تأثیرات منفی زیادی بر فرد بگذارد. به عنوان مثال، اگر فردی در یک محیطی قرار گیرد که در آن گناهان به راحتی انجام میشود و کسی به ارزشها و اصول اخلاقی پایبند نیست، احتمال اینکه آن فرد به گناه عادت کند، افزایش مییابد. در سوره آل عمران، آیه 14 به این موضوع به روشنی اشاره شده که 'زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْتَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ'. در این آیه، به زیباییها و زرقوبرقهای دنیوی اشاره شده است که باعث میشود افراد به سمت شهوات و لذتهای زودگذر دنیوی گرایش پیدا کنند. این جذابیتها میتواند فرد را از مسیر صحیح و درست دور کند و او را به سمت اعمال ناپسند و گناه سوق دهد. بر این اساس، اگر افراد خود را از یاد خدا و تعالیم دین دور نگه دارند و تنها به فکر لذتهای دنیوی باشند، به آسانی به گناه عادت کرده و دچار سقوط روحانی میشوند. میتوان نتیجه گرفت که برای حفظ سلامت روح و روان و جلوگیری از انحرافات اخلاقی، لازم است افراد به تقویت ایمان خود بپردازند، از یاد خدا غافل نشوند و در انتخاب دوستان و محیط اجتماعی خود دقت کنند. در نهایت، برای جلوگیری از عادت کردن به گناه و انحراف از مسیر صحیح، بر مسلمانان واجب است که در ایمان خود استوار باشند، به یاد خدا و تعالیم دین توجه کنند و از تأثیرات منفی محیط و دوستان ناپسند خود دوری گزینند. این اصول موجب میشود که انسانها بتوانند زندگی سلامتتری را تجربه کرده و در راه سعادت و آرامش روحی و روانی گام بردارند.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطَانِ ۚ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، همگی در اسلام داخل شوید و از گامهای شیطان پیروی نکنید؛ زیرا او برای شما دشمنی آشکار است.
بقره : 208
أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ
آگاه باشید که دلها تنها با یاد خدا آرام میگیرند.
رعد : 28
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْتَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ
حب شهوات از زنان و فرزندان و انباشتههای طلا و نقره برای مردم زینت داده شده است.
آل عمران : 14
داستانی دلنشین
روزی جوانی به نام علی به گناهان خود فکر میکرد و از خود میپرسید که چرا به این مسائل عادت کرده است. او تصمیم گرفت که به سوی قرآن روی آورد و آیات را مطالعه کند. به تدریج متوجه شد که فریب شیطان و دوری از یاد خدا باعث عادت به گناه شده است. او تصمیم گرفت که هر روز زمانی را صرف ذکر خدا کند و از دوستان بدش دوری کند. به این ترتیب، علی توانست زندگیش را تغییر دهد و به مسیر درست برود.