چرا در برابر نعمت‌ها ناسپاس می‌شویم؟

سپاسگزاری و ناسپاسی؛ نگاهی به نعمت‌های الهی در قرآن کریم در قرآن کریم، یکی از مباحث کلیدی و اساسی، موضوع سپاسگزاری از نعمت‌ها و ناسپاسی به آن‌هاست. این موضوع به وضوح در آیات مختلف قرآن مورد تأکید قرار گرفته است و خداوند به بندگان خود یادآوری می‌کند که شکرگزاری از نعمت‌ها نه تنها به بهبود زندگی آن‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز دریافت نعمت‌های بیشتر از سوی خداوند گردد. در این مقاله به بررسی اهمیت شکرگزاری و تأثیر آن بر زندگی انسان، بر اساس آیات قرآن کریم می‌پردازیم و به تحلیل دلایل ناسپاسی و همچنین راهکارهایی برای شکرگزاری در زندگی روزمره اشاره خواهیم کرد. برای آغاز باید گفت که شکرگزاری از نعمت‌ها در قرآن کریم به‌عنوان یک وظیفه انسانی معرفی شده است. خداوند در سوره ابراهیم آیه 7 می‌فرماید: "وَإِذَا أَذَنتُم بِالْمَكَانَاتِ فَاعْلَمُوا أَنَّ ذَلِكَ بِمَا كَانَتْ ۞ إِنَّا لَنَشْكُرَنَّكُمْ". این آیه به ما یادآوری می‌کند که اگر شکر گزار باشیم، خداوند به ما نعمت‌های بیشتری عطا خواهد کرد. این مسئله نشان‌دهنده رابطه مستقیم بین شکرگزاری و افزایش نعمت‌هاست. اما چرا بسیاری از انسان‌ها به رغم داشتن نعمت‌ها باز هم دچار یأس و بی‌اعتنایی می‌شوند؟ یکی از دلایل اصلی ناسپاسی انسان‌ها به نعمت‌های الهی، غفلت از این نعمت‌هاست. امروزه، زندگی پرمشغله و پیچیدگی‌های روزمره باعث می‌شود که ما بیشتر روی مشکلات و چالش‌های زندگی تمرکز کنیم و کمتر به نعمت‌های اطراف خود توجه کنیم. در واقع، این تمرکز بر مشکلات، ما را از یادآوری نعمت‌ها دور می‌کند و به همین دلیل دچار یأس و بی‌اعتمادی می‌شویم. در سوره نساء آیه 147 نیز آمده است: "مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِن شَكَرْتُمْ وَآمَنتُمْ". این آیه نشان‌دهنده محبت و رحمت خداوند نسبت به بندگان خود است و این‌که خداوند نمی‌خواهد بندگان خود را عذاب کند، بلکه انتظار دارد تا آن‌ها شکرگزار باشند و ایمان بیاورند. دراین میان، آگاهی و اذعان به نعمت‌ها و شکرگزاری نسبت به آن‌ها می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر در مقابله با ناسپاسی مطرح باشد. شکرگزاری نه تنها به ما کمک می‌کند تا از یادآوری نعمت‌ها بهره‌مند شویم، بلکه به ما انگیزه می‌دهد تا بر مشکلات غلبه کنیم و در زندگی مثبت‌تر عمل کنیم. به همین دلیل، یکی از راه‌های مؤثر برای شکرگزاری این است که به طور منظم، زمانی را برای تأمل در نعمت‌های زندگی اختصاص دهیم و با یادآوری آن‌ها، نعمت‌های جدیدی از سوی خداوند انتظار داشته باشیم. این تأمل می‌تواند شامل فعالیت‌های ساده‌ای مانند نوشتن یک لیست از نعمت‌های روزمره، مدیتیشن یا حتی دعا باشد. با یادآوری دائمی نعمت‌ها و تمرکز بر آن‌ها، می‌توانیم احساس قدردانی بیشتری در درون خود ایجاد کنیم و از احساس یأس و ناامیدی فاصله بگیریم. برای مثال، ممکن است ما در زندگی خود با مشکلات مالی مواجه شویم، اما با تأمل در نعمت‌هایی که داریم، از جمله خانواده سلامت، دوستان خوب و فرصت‌های شغلی، می‌توانیم به آرامش بیشتری دست یابیم و در مواجهه با چالش‌ها بهتر عمل کنیم. از طرفی، شکرگزاری به ما یادآوری می‌کند که در هر شرایطی، همیشه نکات مثبت و نعمت‌هایی وجود دارند که باید به آن‌ها توجه کنیم. درواقع، ایجاد عادت شکرگزاری می‌تواند به عنوان یک روش قوی برای تغییر نگرش ما نسبت به زندگی به‌کار رود. به همین خاطر، اسلام به مسلمانان توصیه می‌کند که همواره بر خیرات و نعمت‌های الهی تأمل کنند و در تمام حالات در برابر او شکرگزار باشند. علاوه بر این، شکرگزاری نه تنها بر زندگی فردی تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند در جامعه نیز تغییرات مثبتی ایجاد کند. زمانی که افراد به شکرگزاری از نعمت‌های همدیگر بپردازند و قدردانی کنند، روابط انسانی تقویت شده و جامعه‌ای پایدارتر و مثبت‌تر شکل می‌گیرد. در نتیجه، شکرگزاری فرهنگی رایج می‌شود که با افزایش همبستگی اجتماعی و تأمین سلامت روح و روان افراد، جامعه‌ای با روحیه مثبت و شاداب خلق می‌کند. در نهایت، می‌توان به این نکته اشاره کرد که شکرگزاری از نعمت‌ها تنها یک عمل زبانی نیست بلکه بایستی به‌صورت عملی در زندگی ما جاری باشد. ما باید در برابر نعمت‌ها اقدام کنیم و با عمل کردن به ارزش‌ها و اصولی که ایمان داریم، شکرگزاری را به نمایش بگذاریم. بنابراین، توجه به نعمت‌ها و شکرگزاری از آن‌ها می‌تواند زندگی را سرشار از امید، شادابی و نعمت‌های فراوان کند، و در این راستا، اصول دینی ما می‌تواند راهی موثر برای تشویق به شکرگزاری و نه هرگونه ناسپاسی باشد. در پایان، بیایید به یاد داشته باشیم که شکرگزاری از نعمت‌ها نه تنها به ما بلکه به جامعه نیز کمک می‌کند تا از مشكلات بهتر عبور کنیم و به سوی زندگی بهتر و شادابی بیشتری حرکت کنیم.