پاسخ قرآن
غیبت یکی از بزرگترین گناهان در اسلام به شمار میآید و به وضوح در قرآن کریم نسبت به آن هشدار داده شده است. در سوره حجرات، آیه 12، خداوند به مؤمنان تأکید میکند: "ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری از گمانها بپرهیزید. برخی از گمانها گناه است و یکدیگر را غیبت نکنید. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادرش را بخورد؟" این آیه مبین زشتی و ناپسند بودن غیبت است و آن را معادل با خوردن گوشت برادر برمیشمارد که تصویری بسیار زننده و نفرتانگیز از این عمل ناپسند در ذهن مسلمانان به وجود میآورد. قرآن در اینجا غیبت را به عنوان یک عمل به شدت ناپسند و محکوم میکند و به مؤمنان یادآور میشود که باید از این حرکت زشت پرهیز کنند. غیبت به نوعی میتوان به عنوان یک بیماری اجتماعی و اخلاقی تلقی کرد که نه تنها به روح دیگران آسیب میزند، بلکه خود فرد غیبتکننده را نیز در معرض عذاب الهی قرار میدهد. از آنجایی که هر انسانی در ارتباطات اجتماعی خود نیاز دارد از دیگران پذیرفته شود و دوست داشته شود، غیبت میتواند به این روابط لطمه بزند و موجب ایجاد درگیریها و حسادتها در بین افراد جامعه شود. به عبارتی، غیبت نه تنها باعث تخریب شخصیت فرد مورد غیبت میشود، بلکه به مرور زمان میتواند به تخریب تمام روابط اجتماعی انجامد. غیبت باعث تضعیف محبت و دوستی در جامعه میشود و افرادی که غیبت میکنند، با ایجاد نفرت و کینه در دل دیگران، زمینه را برای بروز مشکلات و اختلافات اجتماعی فراهم میسازند. علاوه بر این، غیبت میتواند به دامن زدن به شایعهپراکنی و سوءتفاهمها منجر شود که نهایتاً به از دست رفتن حسن نیت و اعتماد بین افراد جامعه خواهد انجامید. از این رو، برای جلوگیری از بروز این نوع آسیبها، ضروری است که هر فرد ابتدا به خودآگاهی برسد و با شناخت این عمل ناپسند، تلاش کند تا از آن دوری کند. پرهیز از غیبت نه تنها بر سلامت فردی تأثیر مثبت دارد، بلکه به سلامت اجتماعی نیز کمک میکند. اگر ما تلاش کنیم که در مورد یکدیگر سخن خوب بگوییم و به جای غیبت، با محبت و دوستی با یکدیگر رفتار کنیم، میتوانیم جامعهای مهربانتر و صمیمیتر بسازیم. بر اساس آموزههای اسلامی، زبان معرفیکننده شخصیت و تفکر افراد است و لذا باید در استفاده از آن بسیار دقت و احتیاط کرد. به همین دلیل، واژهها و جملههای ما میتوانند منجر به تقویت روابط و دوستیها شوند یا برعکس، آسیبهای جدی به آن وارد کنند. در واقع، انسجام اجتماعی و اعتماد بین اعضای یک جامعه به شیوه ارتباطات و نحوه زبانی که افراد به کار میبرند بستگی دارد. وقتی که افراد از اسراف زبان در غیبت و بدگویی پرهیز کنند، فضایی سالم در جامعه ایجاد میشود که در آن همه افراد احساس امنیت و آرامش میکنند. نتایج مثبت پرهیز از غیبت شامل ایجاد دوستی و ارتباطات قویتر، افزایش حس همدلی و همکاری میان افراد، و کاهش تنش و اختلافات جامعه است. بنابراین، به وضوح ضرورت دارد که جامعه بر اساس آموزههای دینی و اخلاقی خود، در مورد غیبت و مضرات آن آگاهی یابد و تلاش کند که به ترویج محبت، دوستی، و سخنان نیکو بپردازد. به یاد داشته باشیم که جامعهای که در آن محبت حاکم باشد، میتواند به سمت رشد، پیشرفت، و آرامش حرکت کند. در این مسیر، چشمپوشی از غیبت و تشویق به رفتارهای مثبت اجتماعی نهتنها بر زندگی فردی افراد تأثیر میگذارد بلکه میتواند پایهگذار یک جامعه سالم و متعادل باشد. در نهایت، غیبت یک بخش اساسی از اخلاق اجتماعی و دینی ما را تشکیل میدهد و با درک و رعایت آن میتوانیم به ساختن جامعهای بهتر و انسانیتر کمک کنیم. این موضوع نیاز به نگرش، تفکر و تغییر واقعی در رفتارهای روزمره دارد. تنها با تلاش مستمر و عمل به فرمودههای الهی میتوانیم از غیبت و آثار منفی آن دوری کنیم و جامعهای سرشار از محبت و دوستی را به وجود آوریم.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ ۚ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَعْضُكُم بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا ۚ وَمَن يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَقَدْ خَسِرَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری از گمانها بپرهیزید. بعضی از گمانها گناه است و یکدیگر را غیبت نکنید. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادرش را بخورد؟
حجرات : 12
وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَلَا تَقْتُلُوا أَولَادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ ۚ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ ۚ وَلَا تَقْرَبُوا فَوَاحِشَةً مَّا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ ۚ وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ۚ ذَٰلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ
و یاد کنید زمانی را که از بنیاسرائیل پیمان گرفتیم که جز الله را نپرستید و به والدین نیکو رفتار کنید و فرزندان خود را از فقر نقتلید؛ ما آنان و شما را روزی میدهیم.
بقره : 83
داستانی دلنشین
روزی مردی در میان دوستانش نشسته بود و شروع به صحبت درباره یکی از افراد غایب کرد. او خواسته بود که دیگران عیوب آن فرد را بگویند، اما ناگهان یکی از دوستانش گفت: "آیا میدانی که این کار، غیبت است؟" آن مرد به یاد آیات قرآن افتاد و متوجه شد که باید از این کار دوری کند. او تصمیم گرفت از آن روز به بعد فقط چیزهای خوب درباره دیگران بگوید و بدیها را فراموش کند.