پاسخ قرآن
در قرآن کریم، دلسوزی و محبت نسبت به دیگران به عنوان یکی از اصول بنیادین انسانی و اجتماعی مطرح شده است. این ویژگی نه تنها در بین مؤمنان بلکه در تمامی جوامع و مکاتب فکری مورد تأکید قرار گرفته است. در این مقاله به بررسی سه آیه از قرآن کریم که به اهمیت محبت و دلسوزی اشاره دارند، میپردازیم و نقش این اصول را در زندگی فردی و اجتماعی مؤمنان بررسی خواهیم کرد. یکی از آیات مهمی که به این موضوع اشاره دارد، آیه 177 سوره مبارکه بقره است. در این آیه آمده است: 'خیر این نیست که روهای خود را به سمت شرق و غرب بچرخانید، بلکه حقیقیترین نیکی، ایمان به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب و پیامبران و بخشش مال در عشق به اوست...' (بقره: 177). این آیه به وضوح بیان میکند که نیکی واقعی و خیری که خداوند از بندگان خود انتظار دارد، تنها دعا و عبادت نیست، بلکه عمل به محبت و دلسوزی نسبت به دیگران نیز جزئی از آن است. این آیه به ما یادآوری میکند که در دنیایی که امروز به ویژه تحت تأثیر تکنولوژی و ارتباطات بیپایان قرار دارد، انسانها گاهی اوقات دچار تنهایی و بیاحساسی میشوند. در این شرایط، دلسوزی و محبت به دیگران میتواند یک پل ارتباطی میان انسانها باشد و موجب تقویت روابط بین فردی و اجتماعی گردد. همچنین، در سوره آلعمران، آیه 134، خداوند به مؤمنان فرموده است: 'و کسانی که در سختیها و آسانیها انفاق میکنند و خشم خود را فرو میبرند و از مردم چشمپوشی میکنند، و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.' (آلعمران: 134). این آیه نشان میدهد که دلسوزی نه تنها در زمانهای خوشی بلکه در سختیها و مشکلات نیز باید وجود داشته باشد. انفاق و بخشش داراییها به ویژه در زمانهای دشوار از ویژگیهای مؤمنان راستین است. بدین ترتیب، میتوان گفت دلسوزی و محبت به دیگران بخصوص در زمانهای بحرانی، نشاندهنده ایمان و اعتقاد به خداوند است. این خصوصیات باعث میشود تا جامعهای سالم و متحد شکل گیرد. در حقیقت، زمانی که افراد یک جامعه برای یکدیگر اهمیت قائل شوند و دلسوزی نشان دهند، قطعاً بر مشکلات و چالشها فائق خواهند آمد. دیگر آیهای که در این راستا قابل تأمل است، آیه 32 سوره مائده است: 'به خاطر همین، ما بر بنیآدم نوشتیم که اگر کسی انسانی را به قتل برساند، مانند آن بوده است که تمام مردم را کشته است...' (مائده: 32). این آیه بر ارزش و حرمت جان انسانها تأکید میکند و ما را به احترام به زندگی دیگران و ضرورت دلسوزی نسبت به یکدیگر ترغیب میکند. در واقع، قرآن کریم با تأکید بر این نکته، میخواهد به ما بیاموزد که هر انسانی در زندگی دیگران تأثیر میگذارد. اگر فردی از روی احساسات و مشکلات زمانه اقدام به آسیب رساندن به دیگری کند، این عمل نه تنها جان یک فرد را میگیرد، بلکه جامعه را نیز متأثر میکند. بنابراین، عشق و محبت به یکدیگر و دلسوزی نسبت به انسانها نه تنها یک فرض دینی است، بلکه ضرورتی اجتماعی است. اگر هر فردی در جامعه به این اصول پایبند باشد، میتوان امیدوار بود که همزیستی مطلوبی در جامعه وجود خواهد داشت. در پایان، باید بگوییم که دلسوزی و محبت به دیگران نه تنها به انسجام جامعه کمک میکند، بلکه به ایجاد یک محیط پویا و بهبود کیفیت زندگی افراد نیز کمک شایانی خواهد نمود. در چنین محیطی، ارزشهای انسانی مورد احترام قرار میگیرد و زندگی افراد با آرامش و دوستی و محبت همراه خواهد بود. لذا این موارد باید در سرفصلهای آموزشی و تربیتی قرار گیرد تا نسل آینده بر اساس اصول انسانی و اسلامی رشد کند و در زندگی اجتماعی خود از آنها بهرهبرداری نماید.
آیات مرتبط
لَيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْقَائِمِينَ وَالْمُسَافِرِينَ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ...
این نیکی نیست که روی خود را به سمت شرق و غرب بچرخانید؛ بلکه نیکی واقعی، ایمان به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب و پیامبران است و بخشش مال به رغم عشق به آن به خویشاوندان، یتیمان، نیازمندان و مسافران و سائلین و در راه آزادی بردهها...
بقره : 177
وَالَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْكٰظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ ۗ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ
و کسانی که در سختیها و آسانیها انفاق میکنند و خشم خود را فرو میبرند و از مردم چشمپوشی میکنند، و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.
آلعمران : 134
مِنْ أَجْلِ ذَٰلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسًا بغير نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا...
به خاطر همین، ما بر بنیآدم نوشتیم که اگر کسی انسانی را به قتل برساند، مانند آن بوده است که تمام مردم را کشته است...
مائده : 32
داستانی دلنشین
روزی در شهری، مردی به نام حسن همیشه به نیازمندان کمک میکرد. او از قرآن آیات زیادی را درباره دلسوزی خوانده بود و میدانست که این امر پاداش بزرگی نزد خدا دارد. یک روز، در حین کمک به یه زن سالخورده که به تنهایی در خیابان راه میرفت، او را متوجه کرد که باید نسبت به دیگران دلسوز باشیم. حسن با محبت و احترام به او کمک کرد و برکت زیادی در زندگیاش احساس کرد.