پاسخ قرآن
در قرآن کریم، تأکیدات بسیاری بر اهمیت نیکی و مهربانی به والدین وجود دارد. این موضوع نهتنها از جنبهی دینی، بلکه از منظر انسانی نیز اهمیت فوقالعادهای دارد. والدین اساس و بنیان خانواده، جامعه و تربیت نسل آینده هستند. در حقیقت، احترام به والدین و نیکی به آنها یکی از ارزشهای اساسی در زندگی بشر به شمار میآید. در این مقاله به بررسی آیات قرآن کریم، خصوصاً آیه 23 سوره اسراء، خواهیم پرداخت و به تبعات و پیآمدهای نیکی به والدین، تأثیرات آن بر خانواده و جامعه و همچنین جنبههای انسانی این موضوع اشاره خواهیم کرد. آیه 23 سوره اسراء میفرماید: "و قدای ربک ان لاتبیدوا الا اياه و بالوالدين احسانا". در این آیه صریحاً از ما خواسته میشود که جز خداوند را نپرستیم و به والدین نیکی کنیم. این پیام به وضوح نشاندهندهی مقام والای والدین در دین اسلام است. در حقیقت، خداوند به ما یادآور میشود که پس از پرستش او، نیکی به والدین، مهمترین وظیفهای است که بر عهده داریم. یکی از نکات مهم در این آیه، تأکید بر رفتار محترمانه با والدین است. خداوند به ما میفرماید که اگر یکی از والدین یا هر دو به سن سالخوردگی برسند، نباید به آنها "اف" بگوییم. این نشان از حساسیت بالای اسلام در مورد رابطه با والدین دارد. در واقع، گاهی اوقات در شرایط خستگی، استرس یا فشارهای زندگی ممکن است که فرزندان به راههای نادرست برخورد کنند، اما قرآن ما را به یادآوری میکند که باید همواره با والدین خود با کمال محبت و احترام رفتار کنیم. مهربانی به والدین نشانی از درجه اهمیت این موضوع در اسلام است. والدین در زندگی ما از اهمیت ویژهای برخوردارند. آنها نهتنها برای تولد و زندگی ما زحمت کشیدهاند، بلکه در تمام لحظات سخت و دشوار زندگی، همواره ما را حمایت کردهاند و در پرورش و تربیت ما نقش موثری دارند. همین حمایتها و عشقهای بیپایان آنها، دین ما را ملزم میکند که نسبت به والدین خود وظایف بزرگی داشته باشیم. در سوره لقمان نیز به اهمیت تربیت و نصیحت والدین در حق فرزندان اشاره شده است. لقمان حکیم، با نصیحتهایش به پسرش، به ما نشان میدهد که والدین نهتنها باید نیکوکار باشند بلکه باید در تربیت فرزندان خود نیز از حکمت و عقل استفاده کنند. این نصیحتها گاهاً ممکن است بهنظر متناقض یا سختگیرانه بیایند، اما هدف آنها رشد و تعالی فرزندان است. با مهربانی به والدین، ما به نوعی در حال جبران زحماتی هستیم که آنها در حق ما کشیدهاند. این امر نهتنها یک وظیفه دینی و انسانی است، بلکه یک عمل اخلاقی نیز محسوب میشود. وقتی ما با والدین خود با محبت و احترام رفتار میکنیم، در واقع به آنها نشان میدهیم که قدردان زحمات و عشقهای آنها هستیم. این رفتار باعث ایجاد محبت و صمیمیت بیشتر در خانواده میشود و منجر به تقویت پیوندهای خانوادگی میگردد. از دیدگاه دینی، نیکی به والدین به هماناندازه که عبادت نزد خداوند ارزشمند است، برکات و رحمتهای الهی را نیز به همراه دارد. در واقع، اعمال خوبی که در زندگی انجام میدهیم نهتنها به خود ما برمیگردد، بلکه میتواند تأثیر مثبتی بر روحیه والدین و فضای خانواده داشته باشد. بهعنوان مثال، وقتی فرزندی به والدین خود احترام میگذارد، اعتماد به نفس آنها افزایش مییابد و احساس میکنند که هنوز هم در اجتماع و خانواده از ارزش و مقام بالایی برخوردارند. علاوه بر این، نیکی به والدین یک الگو برای نسلهای آینده است. فرزندان در طول زندگی خود رفتار پدر و مادر خود را الگو قرار میدهند و در نتیجه، اگر فرزندی با والدین خود محبت و نیکی کند، این رفتار میتواند به فرزندان خودش نیز انتقال یابد. این دایره نیکی و محبت میتواند تا نسلهای بعدی ادامه یابد و در نهایت جامعهای با انسانهای بااخلاق و محترم به وجود آورد. در نهایت، باید به یاد داشته باشیم که مهربانی به والدین نهتنها یک فریضه دینی بلکه یک واجب انسانی نیز محسوب میشود. در دنیای معاصر که با چالشها و مشکلات فراوانی روبرو هستیم، توجه به این اصل میتواند به ما کمک کند تا روابط خانوادگی خود را تقویت کنیم و در نهایت، جامعهای سالم و آباد بسازیم. مهربانی به والدین به ما عبادتی بزرگ میدهد و برکت و رحمتهای الهی را در زندگیمان جاری میسازد. پس بیایید همواره در زندگی خود با والدین خود با احترام و محبت رفتار کنیم و به آنها یادآوری کنیم که محبت و قدردانی ما هیچگاه فراموش نخواهد شد.
آیات مرتبط
وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًۭا كَرِيمًۭا
و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید؛ اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها در نزد تو به سالخوردگی برسند، پس به آنها اف نگو و آنها را تار نکن و با آنها سخنی پسندیده بگو.
اسراء : 23
وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ ۚ إِنْ شَكَرْتَ لِي وَلِوَالِدَيْكَ فَأِنَّمَا تَشْكُرُ لِنَفْسِكَ ۖ وَإِنْ كَانَتَا جِهَادَكَ لِتَشْكُرَ لَهُمَا فَلَا تُطِعْهُمَا.
و به انسان وصیت کردیم که به والدین خود نیکی کند. اگر شکرگزار من و والدینت باشی، جز به خودت شکر نمیکنی، و اگر در جستجوی شهادت باشد تا به آنها احسان کنی، از آنها اطاعت نکن.
لقمان : 14
داستانی دلنشین
روزی، پسری به نام سجاد در جستجوی حقیقت زندگیاش بود. او متوجه شد که والدینش سالها برای او زحمت کشیدهاند. پس از خواندن آیات قرآن درباره والدین، تصمیم گرفت که بیشتر به آنها احترام بگذارد و در کنارشان باشد. سجاد به زودی دید که با رفتار مثبتش، نهتنها به والدینش شادی بخشید، بلکه خودش نیز آرامش و رضایت بیشتری پیدا کرد.