پاسخ قرآن
در قرآن کریم، به اهمیت کلمات و زبانی که استفاده میکنیم توجه ویژهای شده است. خداوند در آیات مختلف قرآن به ما یادآوری میکند که کلمات ما دارای قدرت و تأثیرات عمیقی هستند. این تأکید نشان میدهد که گفتار ما نه تنها بر زندگی فردی ما تأثیر میگذارد بلکه بر روابط اجتماعی و فرهنگی جامعهای که در آن زندگی میکنیم نیز تأثیر گذار است. موضوع قدرت زبان و اهمیت کلمات در قرآن، موضوعی است که باید مورد توجه و تأمل قرار گیرد و درک عمیقی از آن داشته باشیم. یکی از نمونههای بارز توجه به زبان در قرآن، آیه 11 سوره مبارکه "حجرات" است که در آن خداوند میفرماید: "ای کسانی که ایمان آوردهاید! مردان نباید مردان دیگر را مسخره کنند؛ ممکن است آنها بهتر از آنها باشند و زنان نباید زنان دیگری را مسخره کنند؛ ممکن است آنها بهتر از آنها باشند." این آیه به روشنی نشاندهنده این واقعیت است که استفاده از زبان و الفاظ ناپسند میتواند به دیگران خدمتی بزرگ برساند و اگر به درستی به آن توجه نکنیم، میتواند اثرات مخربی بر روابط انسانی و اجتماعی بگذارد. مسخره کردن دیگران باعث ایجاد حس حقارت در آنها میشود و این عمل نه تنها بر روحیه فرد آسیب میزند بلکه به جامعه نیز آسیب وارد میآورد. بهعلاوه، خداوند در سوره "اسراء" آیه 53 نیز فرموده است: "به بندگانم بگوید که نیکو سخن بگویند، زیرا شیطان بین آنها فتنه میافکند." این آیه بهوضوح نشان میدهد که زبان نه تنها میتواند منجر به ایجاد محبت و همدلی در میان انسانها شود، بلکه در صورت ناپسند بودن نیز موجب بروز فتنه و اختلاف میشود. از این رو، ضرورت دارد که در گفتار ما مراقبتهای لازم انجام شود تا از ایجاد هرگونه فتنه و درگیری جلوگیری شود. در دنیای امروز، با توجه به افزایش ارتباطات اجتماعی و نقش رسانهها، اهمیت زبان و بیانات ما به طرز بیسابقهای افزایش یافته است. نشر اخبار و اطلاعات در دنیای مجازی به سرعت انجام میشود و به همین خاطر، دقت در انتخاب کلمات بسیار مهم است. از آنجایی که یک کلمه میتواند زندگی فردی یا اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین باید در انتخاب سخنان خود دقت کنیم و از الفاظ زشت و توهینآمیز دوری کنیم. در سوره "لقمان" آیه 19، خداوند به ما توصیه میکند: "و در راه خود با تواضع و پرهیزگاری گام بردار". این آیه به نوعی بیانگر نیاز انسان به خویشتنداری و داشتن رفتار مناسب در مواجهه با دیگران است. انتخاب واژههایی که از خشونت و تهاجم به دور باشد، نهتنها به شخصیت فردی ما روشنایی میبخشد بلکه کمک میکند تا در فضای اجتماعی مثبتی قدم برداریم. عبور از الفاظ زشت، نه تنها به بهبود رابطههای بین فردی کمک میکند، بلکه به ایجاد فضایی صلحآمیز و سالم در جامعه نیز منجر میشود. زبان ما هویت اجتماعی ما را به نمایش میگذارد و سبب پیوند ما با دیگران میشود. کلماتی که ما انتخاب میکنیم، نه تنها افکار و احساسات ما را بیان میکند، بلکه نشاندهنده شخصیت ما نیز هست. در این راستا، آموزههای قرآنی به ما میآموزند که چگونه میتوانیم با کلمات خود به تقویت جامعهمان کمک کنیم و در عین حال در درون خود به آرامش و خوشبختی برسیم. پرهیز از ناسزا گفتن و انتخاب کلام نیکو، به نوعی عبادت و عمل صالح محسوب میشود. از دیدگاه قرآن، هر کلمهای که از دهان ما خارج میشود باید پیش از هر چیز مورد تأمل قرار گیرد. آیا این کلمه میتواند به کسی آسیب بزند؟ آیا این کلمه میتواند دوستیها را تخریب کند؟ بررسی این سؤالات میتواند در انتخاب کلمات ما بسیار موثر باشد. با قدرتمند کردن زبان و انتخاب کلمات مثبت، میتوانیم به بازسازی روابط انسانی کمک کنیم و از بروز تنشها جلوگیری کنیم. نتیجهگیری اینکه کلمات ما میتوانند قدرتهای عجیبی داشته باشند. انتخاب سخن نیکو و پرهیز از ناسزا گفتن نه تنها باعث تقویت روحیه خودمان میشود، بلکه به ایجاد یک جامعه صلحآمیز و همدل نیز میانجامد. در نهایت، بهترین راه برای راضی کردن خداوند، رفتار درست و استفاده صحیح از زبان است. مدد گرفتن از پیامهای نهفته در قرآن کریم میتواند راهکارهایی مؤثر برای ارتقای کیفیت زندگی ما و روابط اجتماعیمان ارائه کند و به ما یادآوری کند که در تمامی تعاملات انسانی و اجتماعی، سخن نیکو و اخلاق نیکو باید سرلوحه رفتارهای ما باشد.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ.
ای کسانی که ایمان آوردهاید! مردان نباید مردان دیگر را مسخره کنند؛ ممکن است آنها بهتر از آنها باشند و زنان نباید زنان دیگری را مسخره کنند.
حجرات : 11
وَقُل لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۚ إِنَّ الشَّيَاطِينَ يَنزَغُونَ بَيْنَهُمْ.
و به بندگانم بگوید که نیکو سخن بگویند، زیرا شیطان بین آنها فتنه میافکند.
اسراء : 53
وَاخْفِضْ مِن جَنَاحِكَ لِلْمُؤْمِنِينَ.
و در راه خود با تواضع و پرهیزگاری گام بردار.
لقمان : 19
داستانی دلنشین
روزی روزگاری مردی دانای در گوشهای از بازار نشسته بود و به کار و بار مردم نگاه میکرد. صدای ناسزا و بیاحترامی مردم به یکدیگر او را غمگین کرد. او تصمیم گرفت تا به مردم بگوید که زبان، وسیلهای است که میتواند همدیگر را به هم نزدیک کند یا دور سازد. او در میان مردم قرار گرفت و با گرامیداشت احترام و محبت، از آنها خواست تا زبانشان را مدیریت کنند و از الفاظ زشت خودداری کنند. با گذشت زمان، جوِ بازار بهتر شد و محبت در دلها رشد کرد.