آیا پرهیز از دنیا با تلاش مالی در تضاد است؟

در قرآن کریم، تأکید بر دنیا و جانب آن به روشی متعادل صورت گرفته است. این رویکرد متعادل نه‌تنها به درک صحیح از رابطه انسان با دنیا کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده اهمیت تلاش و کوشش در زندگی روزمره انسان نیز هست. آیات قرآن به ما می‌آموزند که دنیا و تمام زینت‌ها و نعمت‌های آن نعمت‌هایی از سوی خداوند هستند که باید به درستی از آن‌ها بهره ببریم. در سوره اعراف آیه 32 خداوند می‌فرماید: "بگو: چه کسی زینت‌هایی را که خدا برای بندگانش ایجاد کرده و روزی‌های پاکیزه را حرام کرده است؟" این آیه به وضوح نمایانگر این است که خداوند زینت‌ها و لذایذ دنیوی را برای بندگانش منع نکرده است، بلکه آنچه مورد انتقاد قرار می‌گیرد، وابستگی و دلبستگی شدید به دنیا است که ممکن است انسان را از یاد خدا غافل کند. به همین دلیل، قرآن تأکید دارد که تلاش برای کسب روزی حلال و امرار معاش نه‌تنها امری پسندیده است بلکه یکی از ارکان مهم کمال انسانی است. انسان موظف است که در این راستا در کنار تلاش برای به دست آوردن روزی حلال، اخلاق و رفتارهای نیکو را نیز فراموش نکند. در این زمینه، خداوند در سوره قصص آیه 77 می‌فرماید: "و به آنچه خدا به تو داده است، برای آخرت طلب کن و از دنیا نیز بهره ببر، اما نیکی کن همان‌طور که خدا به تو نیکو کرده است." این آیه به ما می‌آموزد که باید میان بهره‌برداری از دنیا و تلاش برای آخرت تعادل برقرار کنیم. ما در زندگی روزمره خود به روشنی می‌بینیم که چگونه می‌توان با ایجاد توازن بین این دو جنبه، زندگی معنادارتری را تجربه کرد. به‌عبارتی، دنیا محل آزمایش است و ما باید در این آزمایش هوشیار باشیم. تلاش برای بهبود شرایط زندگی و تحقق نیازهای مادی خود به شرطی که در راستای خدا باشد، به‌عنوان یک تکلیف الهی بر دوش ما قرار دارد. این کار نه تنها تقاضای ما از زندگی را برآورده می‌کند، بلکه موجب می‌شود که به یاد خدا و آخرت نیز بمانیم. علاوه بر این، نباید فراموش کنیم که دنیاTransient (زودگذر) است و وابستگی شدید به آن می‌تواند بسی خطرناک باشد. خواه‌ناخواه،، انسان‌ها به زودی متوجه می‌شوند که تمام زحماتی که برای کسب ثروت و جلالت دنیوی می‌کشند، در نهایت بی‌معنی است. در بسیاری از آیات قرآن، به مومنان هشدار داده می‌شود که به دنیا دلبسته نشوند و همواره باید هدف نهایی خود را آخرت قرار دهند. از طرفی، تلاش برای امرار معاش تنها ابعاد مادی زندگی انسان را دربرنمی‌گیرد، بلکه در جستجوی روزی حلال، انسان باید خود را در مسیر تعالی روحی و اخلاقی نیز قرار دهد. در واقع، دین و دنیا باید در یک راستا حرکت کنند. بتعابیر دیگر، دین به‌عنوان راهنمایی در زندگی مادی مطرح نیست بلکه درباره رفتارهای ما در قبال دیگران و چگونگی اثرگذاری‌مان بر جامعه نیز تأکید دارد. اینگونه است که دین و دنیا به هم پیوند می‌خورند. سعی و کوشش در راستای کمال انسانی می‌تواند به جامعه‌ای نیکو بیانجامد. انسانی که در تلاش برای کسب روزی حلال است، در عین حال می‌تواند نیکوکاری و کمک به دیگران را نیز در زندگی‌اش بگنجاند. در این راستا، دین نه‌تنها انسان‌ها را به کار و کوشش در دنیا تشویق می‌کند، بلکه آن‌ها را به نیکوکاری و خدمت به دیگران نیز دستور می‌دهد. در واقع، مفهوم نیکی در قرآن به‌عنوان یکی از ارزش‌های اصلی زندگی ارزیابی می‌شود و انسان‌ها موظف به پیروی از آن هستند. با ورود به عمق معانی این آیات، آشکار می‌شود که خدایی که چنین نعمت‌هایی را برای بندگانش قرار داده، خواسته که این نعمت‌ها در خدمت به تکامل و کمال انسان قرار گیرد. لذا می‌توان نتیجه گرفت که حیات دنیوی مختصری است که می‌بایست در جهت خدمت به دینی که منشأ عزت انسانی است، صرف شود. در نهایت، زمانی که فرد مسلمان می‌کوشد تا در زندگی روزمره خود تعادل را برقرار کند، نه تنها از نعمت‌های دنیا بهره‌مند می‌شود، بلکه با عمل به وظایف دینی‌اش، می‌تواند به مراتب بالاتر روحی و اخلاقی نزدیک‌تر گردد. این حالت از توجه به دنیا و آخرت، به انسان کمک می‌کند تا یک زندگی زیبا و پویا داشته باشد. بر این اساس، قرآن کریم در برابر دنیا نگاهی متعادل و دقیق دارد و این تعادل می‌تواند به‌عنوان نمونه‌ای روشن از سبک زندگی اسلامی شناخته شود. در اینجا قرآن نشان می‌دهد که زندگی انسان باید میان جنبه‌های مختلف دنیوی و معنوی تعادل داشته باشد و در این راستا، روش‌های مختلف کسب درآمد، تلاش برای بهبود زندگی و همراهی با دیگران از اصول اساسی زندگی انسان به شمار می‌رود.