پاسخ قرآن
موضوع حسرت و افسوس یکی از مسائلی است که در قرآن کریم بهطور گستردهای مورد بحث قرار گرفته است. این موضوع بهویژه در ارتباط با عدم ایمان به خدا و اعمال ناشایست انسانها است. در سوره مومنون آیه 37، خداوند به نوعی هشدار میدهد که "انسانها به خاطر عدم ایمان به خدا و اعمال ناشایست خود روزی به حسرت خواهند افتاد." این آیه نشاندهنده این است که حسرت به خاطر غفلت از یاد خدا و دستورات او به وجود میآید. در واقع، افراد در زمان قیامت به حسرت و افسوس خواهند افتاد که چرا نتوانستهاند در راستای دستورات الهی حیات خود را اداره کنند. حسرت در قرآن فقط به امور مادی مربوط نمیشود بلکه احساس کمبود و پریشانی ناشی از عدم ارتباط نزدیک با خداوند و عدم رعایت فرامین او را نیز شامل میشود. در سوره زمر آیه 56، خداوند میفرماید: "تا هیچکس نگوید: ای کاش من به همراه پیامبران بوده بودم." این آیه مؤید این واقعیت است که انسان باید نسبت به دینداری خود حساس باشد و به دنبال برقراری ارتباط عمیق با خداوند باشد. حسرتی که در این آیات به آن اشاره شده، به خوبی بیانگر این واقعیت است که حقیقت ارزشهای انسانی و روحانی فراتر از مسائل دنیوی است. قرآن کریم همچنین تأکید میکند که انسان باید مسئولیتهای خود را در برابر خداوند و دیگران بهدرستی ایفا کند. در واقع، حسرت نشانهای از آگاهی انسان است و ممکن است یکی از عوامل شکلگیری آن، عدم توجه به این مسئولیتها باشد. حسرت بهنوعی نشاندهنده فقدان انضباط و نظم در زندگی فردی و اجتماعی انسان است و این موضوع به معنای کمبود ایمان و عدم توجه به دستورات الهی تلقی میشود. خداوند در آیات دیگری نیز بندگانش را به توبه و بازگشت به سوی او دعوت میکند. بهعبارتی، حسرت باید تبدیل به انگیزهای برای تغییر شود. توبهکاران کسانی هستند که با شناخت گناهان و بازگشت به سوی خداوند، میتوانند زندگی خود را متحول کنند. خداوند در آیات مختلف به بندگان خود نوید میدهد که "با توبه و بازگشت به من، رحمت من شامل حال شما خواهد شد و نعمتهای خود را بر شما نازل میکنم." اینگونه به نظر میرسد که حسرت در زندگی انسانها تنها به اعمال ناشایست و غفلت از یاد خدا محدود نمیشود، بلکه عوارض این حسرت باید تبدیل به یک عامل تحولی تبدیل شود. حسرت میتواند در زندگی انسان بهعنوان یک هشدار عمل کند. به این معنا که انسان با یادآوری این حسرتها میتواند در مسیر صحیح زندگی خود برای پرهیز از گناه و نافرمانی از دستورات الهی حرکت کند. البته در نظر داشتن این نکته اهمیت دارد که حسرت و افسوس در رابطه با اعمال دنیوی باعث ناکامی روحی و روانی افراد میشود. لذا این آیات نهتنها به انسانها یادآوری میکند که چگونه در مسیر الهی گام بردارند، بلکه در عین حال باید از تجربیات ناکامی خود بهرهبرداری کرده و در نهایت به رشد و تعالی روحی خود بپردازند. حسرت و افسوس میتواند در درجات مختلفی بروز کند. فردی ممکن است به حسرت عدم توانایی در انجام کارهای خیر بیفتد، یا دیگری به سبب روابط نادرست با دیگران دچار حسرت شود. در هر صورت، قرآن کریم به انسانها یادآور میشود که باید از این حسرتها بهعنوان یک نیروی محرکه استفاده کنند. در مجموع، حسرت و افسوس مفاهیمی هستند که در قرآن کریم بهصورت عمیق مورد بررسی قرار گرفتهاند. این مسائل بیانگر اهمیت توجه به ایمان و دینداری، توبه و بازگشت به سوی خداوند و همچنین اثرات مثبت این موارد بر زندگی انسانها هستند. با تکیه به نصایح و دستورات الهی، افراد میتوانند حسرتهای خود را به فرصتهایی برای رشد و بهبود تبدیل نمایند و در پی آن، زندگی توأم با آرامش و رضایت را تجربه کنند. به همین سبب، حسرت و افسوس نهتنها میتواند یکبار دیگر پایهگذار امید و تحول در زندگی انسانها باشد، بلکه موجب تقویت ایمان و دینداری آنها نیز خواهد شد.
آیات مرتبط
إِنَّهُ كَانَ لَايَنْفَعُ الَّذِينَ جَمَعُوا ثَرْوَةً عَلَى أَحَدٍ مِّن ذُرِّيَّةَ وَلَمْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ إِنَّهُمْ لَفِي خَسَارَةٍ كَبِيرَةٍ
همانا، هیچ چیز به آنان که به خدا ایمان نیاوردهاند و ثروتی جمع کردهاند، نفع نمیرساند.
مؤمنون : 37
وَأَلَّا يَقُولَ أَحَدٌ: يَـٰلَيْتَنِي كُنتُ مَعَ الرُّسُلِ.
و هیچکس نگوید: ای کاش من با پیامبران بودم.
زمر : 56
داستانی دلنشین
روزی مردی به نام علی تصمیم گرفت تا با نیکی در زندگی خود پیش برود. او به یاد آیات قرآن افتاد و به این فکر کرد که باید از زندگی خود چگونه بهرهبرداری کند. او هر روز سعی میکرد با دعا و اعمال نیک به خدا نزدیکتر شود. علی متوجه شد که حسرت انسانها در دنیای امروز، به خاطر دوری از خدا و از یاد بردن آیاتش است. او احساس میکرد که غذایی برای روحش یافته و حسرتها و اندوهها را با محبت و محبت خود به خدا و انسانها کم کرده است.