پاسخ قرآن
در قرآن کریم، مسأله احساسات و تأثیر آنها بر روان انسان به خوبی مورد توجه قرار گرفته است. احساسات جزئی از وجود انسان هستند و در واقع، هر انسانی در طول زندگی خود با مجموعه‌ای از احساسات مختلف، از جمله شادی، غصه، خشم، ترس و... مواجه می‌شود. در این میان، غصه و ناراحتی، بخشی از زندگی بشر است و نمی‌توانیم ادعا کنیم که در زندگی، هیچ‌گاه احساس غم و اندوه نخواهیم داشت. اما یک سؤال مهم این است که آیا این غم مانع از رشد معنوی می‌شود؟ در قرآن کریم پاسخ به این سؤال به وضوح داده شده است. در سوره بقره آیه 155، خداوند به بندگان خود اعلام می‌کند که آنان را آزمایش خواهد کرد با خوف و جوع و نقصان در اموال و نفوس و ثمرات. این آیه نشان می‌دهد که غم و اندوه میتواند جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی باشد و بخشی از آزمون الهی است. در واقع، خداوند به ما می‌فرماید که زندگی پُر از چالش‌ها و آزمون‌هاست و یکی از این آزمون‌ها شامل غم و اندوه می‌شود. بنابراین، غم نه تنها نمی‌تواند مانع از رشد معنوی گردد، بلکه میتواند به عنوان عاملی برای تقویت ایمان و نگاه عمیق‌تر به زندگی عمل کند. در مواجهه با غم و مشکلات، انسان میتواند به خود بیاندیشد و در این لحظات به عمیق‌ترین احساسات و باورهای خود بازگردد. غم و اندوه میتواند فرصتی برای تفکر، تعمق و دعا باشد و انسان را به سمت خدا نزدیک‌تر کند. این نزدیکی به خدا در زمان‌های دشوار میتواند باعث آرامش روحی و روانی شود و انسان را به معنای عمیق‌تری از زندگی برساند. در سوره مومنون آیه 14 نیز آمده است که انسان در سختی‌ها و مشکلات به یاد خدا می‌افتد و به او پناه می‌برد. این عبادت در هنگام اندوه، موجب رشد معنوی خواهد شد. در اینجا می‌بینیم که چگونه غم و ناراحتی، میتواند به تقویت ایمان و ارتقای معنوی انسان منجر شود. اگرچه غم میتواند عذاب‌آور باشد، اما در عوض میتواند ما را به یاد خدا، دعا و عبادت بیاندازد. از سوی دیگر، اگر ما یاد بگیریم که چگونه با غم و اندوه برخورد کنیم، می‌توانیم متوجه شویم که این احساسات در واقع جزء طبیعی از سفر معنوی ما هستند. یکی از روش‌های مؤثر در این راستا، یادگیری کنید که چگونه از غم و اندوه به عنوان ابزاری برای رشد استفاده کنیم. به عنوان مثال، وقتی که با یک مشکل یا فقدان مواجه می‌شویم، می‌توانیم از این زمان برای نوشتن یادداشت‌هایی درباره احساسات خود، تفکر درباره چگونگی اصلاح اوضاع و طلب کمک از خدا استفاده کنیم. گذشته از این، غم و غصه میتواند درک ما از دیگران را نیز عمیق‌تر کند. وقتی که خودمان تجربه‌هایی از اندوه، غم و مشکلات داریم، ممکن است بیشتر به احساسات و دردهای دیگران توجه کنیم و به آنها کمک کنیم. این همدلی میتواند باعث شود که روابط اجتماعی ما تقویت شود و به رشد معنوی ما کمک کند. بسیاری از بزرگان دین و علمای اسلامی بر این تأکید دارند که در زمان‌های دشوار، یاد خدا و توکل بر او بسیار مهم است. در حقیقت، ایمان نسبت به خداوند، به ما کمک می‌کند تا در میان چالش‌ها و مشکلات، آرامش خود را حفظ کنیم و به یافته‌های عمیق‌تری دست یابیم. شاید بتوان گفت که این نوع از اندیشه‌ورزی این است که ما به جنبه‌های عمیق‌تر زندگی نگاه کنیم و به فراسوی غم و اندوه، فرصت‌های رشد را ببینیم. در این راستا، ما باید از قرآن کریم و آموزه‌های آن بهره بگیریم. قرآن کریم به ما می‌آموزد که در زمان‌های غم و اندوه، به یاد خدا باشیم و در جهت تقویت ایمان و روحیه خود تلاش کنیم. این یاد خداوند، میتواند به ما آرامش و قوت بدهد و ما را در مسیر رشد معنوی قرار دهد. در پایان، می‌توانیم نتیجه‌گیری کنیم که غم و ناراحتی بخشی از زندگی است و نمی‌توانیم از آن دوری کنیم. اما می‌توانیم یاد بگیریم که چگونه با این احساسات سازگار شویم و از آنها برای رشد معنوی خود بهره بگیریم. به جای آنکه غم و اندوه را به عنوان موانع در نظر بگیریم، می‌توانیم آنها را فرصتی برای نزدیک‌تر شدن به خدا و تقویت ایمان خود ببینیم. در نهایت، زندگی پر از چالش‌ها و آزمون‌هاست، اما با ایمان، دعا و تسلیم به اراده الهی، می‌توانیم از آنها گذر کنیم و به رشد معنوی دست یابیم.
آیات مرتبط
وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۚ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ
و بدانید که شما را به چیزی از خوف و گرسنگی و نقصان در اموال و جان‌ها و کالاها آزمایش می‌کنیم؛ و بشارت باد بر صابران.
بقره : 155
ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًۭا آخَرَ ۚ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ
سپس او را خلق جدیدی ساختیم؛ پس بزرگ است خداوند بهترین خلق‌کنندگان.
مومنون : 14
داستانی دلنشین
روزی فردی به نام مهدی به اندازه‌ی کافی غمگین بود. او به خاطر مشکلات مالی و عاطفی‌اش، از یاد خدا دور شده بود. اما به دنبال نصیحت یکی از دوستانش، تصمیم گرفت به زیارت مسجد برود و خداوند را بخواند. مهدی در آنجا احساس آرامش و نزدیکی بیشتری به خداوند کرد. او متوجه شد که مشکلات زندگی هرگز او را ترک نخواهد کرد، اما یاد خدا به او قدرتی بخشید تا با آنها مقابله کند. بنابر این، او یاد گرفت که غم میتواند مقدمه‌ای برای رشد معنوی باشد.