پاسخ قرآن
در قرآن کریم، و به طور کلی در آموزههای اسلامی، موضوع احترام به دیگران به ویژه افرادی که در خدمت به میهن و جامعه هستند، به شدت مورد تأکید قرار گرفته است. این اصل اخلاقی نه تنها در متون دینی بلکه در بنیادهای انسانی نیز ریشهدار است. احترام به فرد دیگر، به ویژه اگر آن فرد در پی تأمین امنیت و آسایش جامعه باشد، وظیفهای اجتنابناپذیر است. یکی از نهادهایی که در این راستا نقش مهمی ایفا میکند، نیروهای مسلح و سربازان هستند. این افراد به عنوان مدافعان کشور و نهادهای اجتماعی دارای مقام والایی هستند و رفتار انسانی و دینی نسبت به آنها ضروری است. در آموزههای قرآن کریم، آیات متعددی وجود دارد که این مفهوم را به وضوح مطرح کردهاند. به عنوان مثال، در سوره حجرات آیه 11، خداوند به انسانها سفارش میکند که به یکدیگر توهین نکنند و یکدیگر را با عناوین ناپسند فرا نخوانند. این آیه به روشنی اعلام میکند که هیچ انسانی حق ندارد به دیگری آسیب برساند یا او را تحقیر کند. این دستورالعمل نه تنها یک مفهوم اخلاقی است، بلکه به نوعی میتواند به عنوان یک قانون عمومی در جامعه مطرح شود. احترام به نیروهای مسلح به ویژه در شرایط کنونی جامعه که نیاز به امنیت بیشتری احساس میشود، از اهمیت ویژهای برخوردار است. سربازان با ایستادگی در برابر تهدیدات خارجی و داخلی، جان خود را به خطر میاندازند تا امنیت و آرامش را برای مردم به ارمغان آورند. بنابراین، اذیت و آزار آنان نه تنها از جنبه اخلاقی ناپسند است، بلکه به نوعی خیانت به ارزشهای انسانی و اجتماعی نیز محسوب میشود. علاوه بر این، در آیه 16 سوره آل عمران آمده است که کسانی که به خدا و پیامبرش ایمان دارند، باید از هر نوع آزار و اذیت دوری کنند. این آیه تأکید بر این دارد که ایمان به خدا و عمل به دستورات او مستلزم رفتار نیکو با دیگران است. در حقیقت، این روابط انسانی باید بر پایهی محبت و احترام متقابل بنا شود و هیچ بهانهای برای ترساندن یا آزار دادن دیگران وجود ندارد. تعامل با دیگران به ویژه با افرادی که در حال خدمت به امنیت و آسایش جامعه هستند، باید مبتنی بر احترام، محبت و حمایت باشد. بنابراین، اذیت کردن سرباز نه تنها از دیدگاه قرآن مجاز نیست، بلکه باید تلاش شود که از آنان حمایت شود و ارزش کارشان درک شود. به همین ترتیب، همگان باید در تلاش باشند تا با رفتارهای انسانی و متعهدانه، فضایی امن و بااحترام برای توسعه و ترقی جامعه فراهم کنند. در این راستا، نقش جوامع مدنی و افراد در ایجاد این فرهنگ بسیار مهم است. افرادی که در پی برقراری عدالت و زیبایی در جامعه هستند باید تلاش کنند تا از کشمکش و تنشها بکاهند و با ایجاد فضای گفتوگو و همدلی، فرهنگ احترام به یکدیگر را تقویت کنند. حمایت از سربازان و نیروهای مسلح به معنای حمایت از اصول انسانی نیز هست. این افراد با فداکاری و ایثار خود، جامعه را در برابر چالشهای مختلف محافظت میکنند و در واقع، آنها شایستهی بهترینها هستند. همچنین، رسانهها در این مورد میتوانند نقش موثری داشته باشند. ترویج گفتار و عملکرد مثبت دربارهی این قشر از جامعه میتواند به نقاط عطفی در فرهنگ عمومی تبدیل شود. در این راستا، باید سعی کنیم با طرح نکات مثبت و انساندوستانه از سوی این افراد، حساسیتهای اجتماعی را نسبت به حرفه و زندگی آنها بیشتر کنیم. از سوی دیگر، باید به آسیبهایی که ممکن است این افراد هنگام خدمت در صفوف جبهه و رویارویی با چالشهای امنیتی متحمل شوند، توجه کنیم و از آسیبهای روحی و روانی آنها جلوگیری کنیم. در پلنهای آموزشی، میتوان به تبیین اهمیت سربازان و نیروهای مسلح در کتابها و محتوای درسی بیشتر توجه کرد و با بهرهگیری از قصهها و تجربیات واقعی، این مفاهیم را به نسلهای آینده منتقل کرد. نسل جوان ایران زمین باید بیاموزد که سربازان و مدافعان کشور تنها افرادی نیستند که با یونیفورمها در صحنههای جنگ حماسه میآفرینند؛ بلکه میتوانند در حوزههای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز به برقراری صلح و امنیت کمک کنند. با توجه به این مسائل، در نهایت میتوان به اهمیت اعطای ارزش و احترام به نیروهای مسلح در جامعه پی برد. رفتار انسانی و متعهدانه، همواره نتیجهای مثبت را برای تمام افراد و نهادها در پی خواهد داشت. بنابراین، شناخت ارزشها و انجام وظایف مربوط به این قشر، میتواند به تحقق یک جامعهای امن و دوستداشتنی کمک کند. در این راه، آموزههای اسلامی و خطبههای قرآن نقش به سزایی دارند و فرد مسلمان باید در تطابق با این آموزهها، برای ایجاد فضایی مناسب و اخلاقی در زندگی اجتماعی خود تلاش کند.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُمْ بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيِّتًا فَكَرِهْتُمُوهُ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! گروهی از شما بر گروهی دیگر نپرسند؛ شاید آنها بهتر از آنها باشند. و یکدیگر را عیبجویی نکنید و از یکی به دیگری غیبت نکنید. آیا یکی از شما دوست دارد که گوشت برادر مردهاش را بخورد؟ قطعا از این کار متنفر خواهید بود. پس از خدا پرهیز کنید، که خداوند، بسیار توبهپذیر و مهربان است.
حجرات : 11
إِنَّمَا أُوتِيَتْهُمْ كَرَّهٌ جَزَاءً وَلَكِن أَنْتَ أَتَى إِلَيْكَ الْفَاسِقُونَ
تنها زمانی که خطایی از شما سرزد، عامل برچسب شما باید پشیمان شود و اگر کسی واقعاً به خدا و رسولش ایمان داشته باشد، باید از آزار دیگران دوری کند.
آل عمران : 16
داستانی دلنشین
روزی در یک شهر کوچک، سربازی در حال خدمت بود و همیشه با لبخند به دیگران کمک میکرد. اما عدهای از مردم به او توهین میکردند. روزی یک پیرمرد به او نزدیک شد و گفت: 'ببخشید پسرم، آیا به تو اذیت شده؟' سرباز جواب داد: 'نه، من وظیفهام را انجام میدهم و این افراد نمیتوانند انگیزهام را کم کنند.' این حرف پیرمرد باعث شد که دیگران به فکر بیفتند و از آن روز، به سرباز با احترام بیشتری نگاه کردند.