پاسخ قرآن
در قرآن کریم، جایگاه و منزلت والدین به قدری بالاست که یکی از مهم‌ترین دستورات الهی، نیکی و احسان به آنهاست. اگرچه قرآن به صراحت و با عبارتی مستقیم همچون «قدرت دعای والدین» به این موضوع اشاره نکرده است، اما با تأکیدات فراوان بر مقام شامخ والدین، اهمیت نیکی به آنان، و فرمان‌های کلی درباره قدرت و پذیرش دعا، می‌توان به این نتیجه رسید که دعای والدین برای فرزندانشان، از جایگاه ویژه‌ای در نزد خداوند برخوردار است و بسیار مؤثر و نافذ است. این استنتاج از ترکیب چندین اصل قرآنی به دست می‌آید که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شود. اولین و شاید مهم‌ترین جنبه‌ای که اهمیت دعای والدین را روشن می‌سازد، فرمان قاطع خداوند به نیکی به والدین است. در سوره اسراء، آیه ۲۳ و ۲۴ خداوند می‌فرماید: «وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا» و سپس در آیه ۲۴ ادامه میدهد: «وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا». این آیات، نیکی به والدین را بلافاصله پس از توحید و عبادت خداوند قرار می‌دهند، که نشان‌دهنده عظمت مقام آنهاست. نه تنها از گفتن «اف» منع می‌کند، بلکه فرمان به گفتار نیکو و فروتنی و مهربانی در برابر آنها میدهد. این میزان از تأکید بر احترام و احسان به والدین، دلالت بر آن دارد که هر آنچه از سوی این افراد (والدین) صادر شود، به ویژه دعایی که از سر خیرخواهی و محبت بی‌دریغ باشد، مورد توجه و عنایت خاص الهی قرار می‌گیرد. این نیکی شامل دعا برای آنها نیز می‌شود، اما به طور ضمنی، جایگاه ویژه‌ای به دعای آنها برای فرزندان نیز میدهد، زیرا رابطه‌ای که بر پایه رحمت و احسان بنا شده، کانالی قوی برای ارتباط با خداوند است. دوم، قرآن بر اهمیت و قدرت مطلق دعا به طور کلی تأکید دارد. خداوند در سوره غافر، آیه ۶۰ می‌فرماید: «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ»؛ یعنی «پروردگارتان گفت: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم.» این آیه نشان‌دهنده این است که خداوند به بندگانش نزدیک است و دعاهای آنها را می‌شنود و اجابت می‌کند. حال اگر این اصل کلی را در نظر بگیریم و آن را با مقام ویژه‌ای که قرآن برای والدین قائل شده است ترکیب کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که دعای والدینی که قلبشان سرشار از محبت و نگرانی برای فرزندانشان است، و خداوند خود به نیکی به آنها امر کرده، به طریق اولی مستجاب خواهد شد. این دعای خالصانه، که از عمیق‌ترین احساسات بشری نشأت می‌گیرد، از منظر قرآن، به دلیل ریشه‌دار بودن در فطرت پاک انسانی و ارتباط آن با حقوق الهی، مورد عنایت خاص خداوند قرار می‌گیرد. سوم، قرآن به فداکاری‌ها و مشقت‌هایی که والدین، به ویژه مادر، در راه تربیت و پرورش فرزندان متحمل می‌شوند، اشاره می‌کند. در سوره لقمان، آیه ۱۴ می‌خوانیم: «وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَىٰ وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ». این آیه به سختی‌های بارداری و شیردهی اشاره دارد و فرمان شکرگزاری از خدا و والدین را در کنار هم قرار میدهد. این زحمات بی‌دریغ و از خودگذشتگی‌های بی‌شمار، ارزش و منزلت خاصی به والدین می‌بخشد که دعای آنها را در پیشگاه الهی دارای اعتبار مضاعف می‌کند. زمانی که والدین با دلی شکسته و از سر عشق و شفقت برای فرزندانشان دعا می‌کنند، این دعا در واقع تجلیگاه اوج ایثار و فداکاری است که خداوند هرگز آن را نادیده نمی‌گیرد. چهارم، قرآن به صورت‌های مختلفی از دعای پیامبران و افراد صالح برای نسل‌های آینده و فرزندانشان سخن می‌گوید. هرچند این دعاها مستقیم از والدین برای فرزندان در معنای عام نیست، اما نشان‌دهنده این است که دعای افراد نیکوکار برای نسل‌هایشان، نزد خداوند ارزشمند است. مثلاً دعای حضرت ابراهیم (ع) برای اینکه فرزندانش نمازگزار باشند (سوره ابراهیم، آیه ۴۰) یا دعای حضرت زکریا (ع) برای فرزند صالح (سوره مریم، آیه ۵). این نمونه‌ها گرچه مستقیماً به «قدرت دعای والدین» نمی‌پردازند، اما نشان‌دهنده اهمیت دعای خیر برای فرزندان و نسل‌ها در منظومه فکری قرآن هستند. این امر تأییدی بر این است که دعای یک والد برای فرزندش، با توجه به جایگاه الهی والدین، به مراتب مورد اجابت قرار خواهد گرفت. خلاصه اینکه، اگرچه عبارت صریح «قدرت دعای والدین» در قرآن نیامده، اما از مجموع آیات مربوط به مقام والدین (بالا بودن مقام، وجوب احسان و نیکی به آنها، ذکر سختی‌های تربیت فرزندان)، و آیات مربوط به قدرت و استجابت دعا، می‌توان با اطمینان نتیجه گرفت که دعای خیر والدین برای فرزندانشان، نزد خداوند بسیار نافذ و مورد قبول است. این دعا نتیجه رابطه‌ای است که خداوند آن را مقدس شمرده و به آن برکت بخشیده است. این رابطه بر پایه رحمت، محبت، و فداکاری بنا شده و لذا هر دعایی که از چنین منبع پاکی برخیزد، به اذن الهی، اثرات شگرفی در زندگی فرزندان خواهد داشت؛ چه در دفع بلا، چه در جلب خیر، و چه در هدایت و موفقیت آنها در دنیا و آخرت. این امر، فرزندان را نیز به نیکی و احترام بیشتر نسبت به والدین ترغیب می‌کند تا خود را در معرض این دعاهای پربرکت قرار دهند و از آن بهره‌مند شوند. بنابراین، می‌توان گفت که قرآن با تأکید بر جایگاه والای والدین و اصل کلی استجابت دعا، به صورت ضمنی و بسیار قوی، به قدرت و تأثیر دعای والدین اشاره دارد.
آیات مرتبط
وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا
و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید؛ اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها در نزد تو به سالخوردگی برسند، پس به آنها اف نگو و آنها را تار نکن و با آنها سخنی پسندیده بگو.
اسراء : 23
وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا
و بال فروتنی و مهربانی برایشان بگستر و بگو: پروردگارا! همانگونه که مرا در کوچکی تربیت کردند، تو نیز بر آنها رحم کن.
اسراء : 24
وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَىٰ وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ
و ما انسان را درباره پدر و مادرش سفارش کردیم؛ مادرش او را با سختی روی سختی حمل کرد و از شیر گرفتنش در دو سال است. (به او سفارش کردیم) که شکر من و پدر و مادرت را به جا آور که بازگشت (همه) به سوی من است.
لقمان : 14
وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ
و پروردگارتان گفت: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم؛ همانا کسانی که از عبادت من تکبر ورزند، به زودی با خواری وارد جهنم خواهند شد.
غافر : 60
داستانی دلنشین
در گلستان سعدی آمده که در میانه‌ای از دوران پادشاهی، پادشاهی عادل و مهربان بود که همواره خیر رعیت را می‌خواست. او فرزندی داشت که بسیار سرکش و ناخلف بود و هر چه پدر پندش می‌داد، به گوش نمی‌گرفت. روزی پادشاه دلشکسته و اندوهگین از نافرمانی فرزندش، دست به دعا برداشت و با تمام وجود از خداوند خواست تا فرزندش را هدایت کند و به راه راست آورد. دعای پادشاه، که از عمق محبت و دلسوزی پدرانه بود، مستجاب شد و فرزندش ناگهان دگرگون گشت و از بدرفتاری دست کشید. روزی اطرافیان از پسر پرسیدند: «چه شد که این چنین ناگهان متحول شدی؟» پسر گفت: «تا پیش از این، نصیحت‌های پدرم را تنها حرف می‌پنداشتم، اما از آن زمان که دیدم پدر با دلی شکسته و اشک‌ریزان برایم دعا می‌کند، دانستم که دعای پدر با تمام وجودش، از صد نصیحت و اندرز بیشتر کارگر است و دریچه رحمت الهی را به رویم گشود.» از آن پس، آن پسر به فرمانبرداری و نیکی گرایید و پادشاه نیز از داشتن چنین فرزندی که به برکت دعای پدرانه هدایت شده بود، شادمان گشت. این داستان، یادآور این نکته ظریف است که دعای والدین، چون از چشمه‌سار محبت و ایثار سیراب می‌شود، تأثیری شگرف بر جان و سرنوشت فرزند دارد و چه بسا گره‌هایی را بگشاید که هیچ تدبیر دیگری نتواند.