پاسخ قرآن
قرآن کریم، به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، در طول تاریخ نه تنها به عنوان مرجع دینی بلکه به عنوان منبعی جامع از اندیشهها و آموزههای اخلاقی و اجتماعی شناخته شده است. یکی از مسائل مهمی که این کتاب آسمانی بر آن تأکید زیادی دارد، مفهوم کار و تلاش است. کار و فعالیتهای روزمره از ابعاد اساسی زندگی انسان به شمار میآید و قرآن با آیات متعدد به اهمیت و ارزش این فعالیتها اشاره کرده است. در این مقاله، به بررسی جایگاه کار و تلاش در قرآن کریم، وظایف انسان مؤمن و راهکارهای مقابله با تنبلی پرداخته خواهد شد. یکی از آیات روشن در این زمینه، آیه 10 سوره جمعه است که میفرماید: "فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ". این آیه به وضوح نشان میدهد که نماز و عبادت تنها بخشی از زندگی مؤمن است و پس از ادای نماز، باید به کارهای روزمره و تلاش برای تأمین معیشت پرداخته شود. خداوند در این آیه توجه به دو وظیفه مهم را یادآور میشود: 1) عبادت و ارتباط با خدا و 2) تلاش و کوشش برای معاش و بهبود زندگی. در حقیقت، نتیجهگیری این آیه این است که هر مؤمنی باید به محض اینکه زمان عبادت به پایان رسید، از حضور در مسجد خارج شده و به کار در زمین و کسب روزی حلال بپردازد. همچنین در سوره نمل، آیه 36 آمده است: "فاکتُبُوا مَا يَراحي، فإني مٱلقكم حَسْبُ مَا تَکتُبُون". این آیه بر فعالیت و تلاش برای اهداف و برنامههای الهی تأکید دارد و اشاره میکند که انسان باید دست به کار شده و در راستای پیشبرد اهداف عالی انسانی بکوشد. در واقع، کار کردن نه تنها وظیفهای اجتماعی بلکه امری است که خداوند از بندگان خود انتظار دارد و بدین طریق میتوانیم به رضایت الهی بیندیشیم. نتیجهگیری از این آیات نشان میدهد که خودداری از تنبلی و سستی باید در اولویت قرار گیرد. انسان باید بتواند خود را به فعالیت و تلاش وادارد. قرآن کریم به ما یادآوری میکند که خلاقیت و پشتکار کلیدهای موفقیت در زندگی هستند. انبیاء و اولیاء الهی، همچون پیامبر اسلام (ص)، نمونههای برجستهای از صبر و استقامت در برابر چالشها و سختیها هستند. زندگی ایشان نشان میدهد که هیچگاه نباید از تلاش و کوشش خسته شد و ایمان به خداوند و توکل بر او میتواند رفتار و کردار آدمی را بهبود بخشد. برای مواجهه با تنبلی، نیازمند استراتژیها و برنامهریزی دقیق و هدفمند هستیم. اولین قدم این است که باید به خداوند توکل کرده و از او بخواهیم که ما را بر استقامت خود یاری کند. همچنین باید دیدگاه خود را نسبت به کار و تلاش تغییر دهیم و آن را به عنوان فرصتی برای رشد و پیشرفت در نظر بگیریم. همه ما باید یاد بگیریم که هر موفقیتی نیازمند تحمل زحمت و سختی است. دومین گام مواجهه با تنبلی، ایجاد برنامهریزی مناسب است. برای این کار، میتوانیم یک دفتر کار یا یادداشت تهیه کنیم و اهداف و برنامههای روزانه خود را یادداشت کنیم. این کار نه تنها به ما کمک میکند که وظایف خود را فراموش نکنیم بلکه نظارت بر پیشرفتهایمان را نیز برای ما ممکن میسازد. همچنین میتوانیم با اعضای خانواده یا دوستان خود درباره اهداف و برنامههایمان صحبت کنیم که این عمل باعث ایجاد حس مسئولیت و انگیزه بیشتر در ما خواهد شد. سرانجام، باید به این نکته توجه داشته باشیم که هیچچیز به آسانی بهدست نمیآید. دستیابی به موفقیت نیازمند تلاش مستمر و مداوم است. باید به یاد داشته باشیم که در هر زمینهای که در آن فعالیت میکنیم، شکست و ناکامی جزء لاینفک فرایند موفقیت است. ایمان به خداوند و استمرار در کوشش به ما این امکان را میدهد که با قدرت و اراده قوی به سمت اهداف خود حرکت کنیم. بنابراین، اهمیت کار و تلاش در زندگی مؤمنان در قرآن کریم غیر قابل انکار است. با گرایش به کار و فعالیت، میتوانیم در زندگی دنیا و آخرت به سعادت دست یابیم. در نهایت، باید به خود یادآوری کنیم که با اجرای صحیح آموزههای قرآن و پایبندی به تلاش و کوشش، میتوانیم در مسیر درست زندگی قرار بگیریم.
آیات مرتبط
فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ
پس از اینکه نماز تمام شد، در زمین پخش شوید و از فضل خدا طلب کنید.
جمعه : 10
فَاكْتُبُوا مَا يَرَاحُ، فَإِنِّي مَاجِيئُكُمْ حَسَبَ مَا تَكْتُبُونَ
پس آنچه را که میبینید، بنویسید، زیرا من نزد شما خواهم آمد طبق آنچه که مینویسید.
نمل : 36
داستانی دلنشین
یکی از روزها، علی به تازگی متوجه شده بود که بیشتر وقت روزش را به تنبلی میگذرانده است. به یاد آیات قرآن افتاد و تصمیم گرفت که باید تغییر کند. او دوباره به مطالعه قرآن پرداخت و هر روز بعد از نماز به کارهای خود رسیدگی میکرد. کمکم توانست تنبلی را کنار بگذارد و با پشتکار، به موفقیتهای بسیاری در کارش دست یابد.